Ανακομιδή του λειψάνου του Αγίου Πατρός ημών Ιωάννου του Χρυσοστόμου Κωνσταντινουπόλεως.
Εορτάζει στις 27 Ιανουαρίου
* …Όταν ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος εκθρονίστηκε και στάλθηκε εξόριστος στην Κουκουσό, Αραβισσό και Πιτιούντα όλη η Εκκλησία των ορθοδόξων επένθισε. Με δάκρυα έλεγαν τα πλήθη των πιστών και μοναχών: «Συνέφερεν, ίνα ο ήλιος συσταλή ή ίνα το στόμα Ιωάννου σιωπήση».
Έκλαυσε όλη η οικουμένη, διότι έμεινε σαν πλοίο χωρίς κυβερνήτη, σαν ποίμνιο χωρίς ποιμένα· σαν στρατόπεδο χωρίς αρχιστράτηγο και σαν κόσμος σκοτεινός χωρίς ήλιο. Έκλαιαν οι ορφανοί τον πατέρα τους. Θρηνούσαν οι μαθηταί τον διδάσκαλό τους, ωδύρονταν οι πτωχοί τον προστάτη τους. Λυπόνταν οι αμαρτωλοί την ελπίδα τους, οι θλιμμένοι την παρηγοριά τους, οι άρρωστοι την επίσκεψή τους και οι διψασμένοι από λόγο Θεού, διότι στερήθηκαν τα γλυκύτατα και πάγχρυσα λόγια της διδασκαλίας του. Κοινή ήταν η συμφορά, παγκόσμιο το κακό, οικουμενική η δυστυχία.
Ο άγιος Ιννοκέντιος ο Πάπας, γράφοντας για τον Χρυσόστομο προς τον βασιλέα Αρκάδιο, λέγει: Όχι μόνο η Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως ζημιώθηκε της καλλιρύτου εκείνου γλώσσας, αλλά και όλη η υφήλιος εχήρευσε, απολέσασα τέτοιον ένθεον άνδρα.
Έμεινε στην χηρεία αυτή και απαρηγόρητη λύπη όλη η Εκκλησία του Χριστού τριαντατρία ολόκληρα χρόνια.
Το 440 γίνεται η ανακομιδή και μετακομίζεται από τα Κόμανα του Πόντου στην βασιλεύουσα με τέτοια τιμή, η οποία δεν έγινε ποτέ από του αιώνος σε άλλον, ούτε πατριάρχη, ούτε βασιλέα.
Η του Χριστού Εκκλησία στολισαμένη, υποδέχεται σήμερα από την εξορία το ζωομύριστο και θαυματουργικώτατο σώμα του φωστήρος της Χρυσοστόμου και εορτάζει χαρμόσυνα την ένδοξη ανακομιδή και μετακομιδή και υποδοχή του λειψάνου του διδασκάλου της οικουμένης….
Δι’ αυτό, λοιπόν, ας χαρούμε και εμείς πνευματικώς σήμερα. Ας ευφημήσουμε με ύμνους και ωδές πνευματικές τον μέγα Χρυσόστομο! Ας προσκυνήσουμε νοερά το πάνσεπτό του λείψανο για να λάβουμε και την χάρη του Αγίου Πνεύματος, η οποία δίδεται και αόρατα ως αόρατη και απεριόριστη….ας μιμηθούμε, κατά το δυνατόν μας, και τα έργα του Χρυσοστόμου και ας ακούσουμε τις χρυσές διδασκαλίες που μας κάμνει. …Ας έχουμε υπομονή σε όλες τις θλίψεις που μας έρχονται είτε από τους δαίμονες, είτε από τους ανθρώπους είτε και από φυσική ασθένεια του σώματος, και ας ευχαριστούμε πάντοτε τον Θεό σε όσα μας ακολουθούν είτε καλά, είτε κακά. Διότι και ο άγιος Χρυσόστομος υπέμεινε μετά χαράς τις εξορίες, τις οποίες του έκαμαν, και σε όλα ευχαριστούσε τον Θεό, συνηθίζοντας να λέγη πάντοτε αυτό το αξιομνημόνευτο λόγιο: «Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν” ου γαρ παύσομαι τούτο επιλέγων αεί επί πάσί μοι τοις συμβαίνουσιν». Και αυτόν τον λόγο αφού είπε τελευταίο, παρέδωσε την αγία του ψυχή.
(Λόγος εγκωμιαστικός στην ανακομιδή του λειψάνου του Αγίου – Αγίου Νικόδημου του Αγιορείτου )
«Οι βουλές του Θεού»
τις γαρ έγνω νούν Κυρίου; ως ανεξερεύνητα τα κρίματα αυτού και ανεξιχνίαστοι αι οδοί αυτού! (Ρωμ. 11:34, 33).
Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου
Ο Απόστολος Παύλος, που γνώρισε τόσα απόρρητα μυστήρια και ανέβηκε ως τον τρίτο ουρανό, καθώς μελετούσε τις βουλές και τις κρίσεις του Θεού, αισθάνθηκε ίλιγγο, σαν να κοίταζε σε άβυσσο. Προσπαθώντας να ερευνήσει το βάθος της σοφίας και της γνώσεως του Θεού, σάστισε. Σάστισε και σταμάτησε αμέσως την έρευνα, αναφωνώντας: «τις γαρ έγνω νούν Κυρίου; ως ανεξερεύνητα τα κρίματα αυτού και ανεξιχνίαστοι αι οδοί αυτού! – Ποιος γνώρισε τη σκέψη του Κυρίου; Πόσο ανεξερεύνητες είναι οι αποφάσεις του και πόσο ανεξιχνίαστα τα σχέδιά του!» (Ρωμ. 11:34, 33).
Αν έτσι αντιμετώπισε του Θεού τις βουλές ο απόστολος, εμείς γιατί ματαιοπονούμε, προσπαθώντας να ερευνήσουμε τα ανεξερεύνητα και να εξιχνιάσουμε τα ανεξιχνίαστα; Ας μη φτάνουμε, σας παρακαλώ, σε τέτοιο σημείο παραλογισμού. Αλλά, σε κάθε μας απορία, ας θυμόμαστε κι ας επαναλαμβάνουμε το λόγο του ψαλμωδού: «τα κρίματά σου άβυσσος πολλή· – Οι δίκαιες κρίσεις σου είναι σαν μια βαθειά άβυσσος» (Ψαλμ. 35:7).
«Θα σε δοξολογήσω, γιατί φάνηκες θαυμαστός φοβερά», λέει πάλι ο Δαβίδ (Ψαλμ. 138:14). Τι σημαίνει «φοβερά»; Εμείς οι άνθρωποι θαυμάζουμε πολλά πράγματα, όπως λ.χ. κομψούς κίονες, ωραίους ζωγραφικούς πίνακες, ανθηρά σώματα. Μα ο θαυμασμός μας δεν συνοδεύεται από φόβο. Θαυμάζουμε επίσης, την πλατειά θάλασσα και τον αβυσσαλέο βυθό της. Σαν σκύψουμε, όμως, να κοιτάξουμε σ’ αυτόν το βυθό, δοκιμάζουμε φόβο. Παρόμοιος φόβος κυρίεψε, λοιπόν, και τον προφήτη, καθώς έσκυψε να κοιτάξει το απέραντο και απύθμενο πέλαγος της σοφίας του Θεού. Ζαλίστηκε, θαύμασε, τρόμαξε κι έκανε πίσω, κράζοντας: «Θα σε δοξολογήσω, γιατί φάνηκες θαυμαστός φοβερά. Θαυμαστά είναι και τα έργα σου» (Ψαλμ. 138:14). Και στρέφοντας τη σκέψη του στον εαυτό του, αναφώνησε: «εθαυμαστώθη η γνώσίς σου εξ εμού· εκραταιώθη, ου μη δύνωμαι προς αυτήν. – Με γεμίζει θαυμασμό, Θεέ μου, η γνώση που έχεις για μένα. Είναι τόσο μεγάλη, που δεν μπορώ να τη συλλάβω» (Ψαλμ. 138:6).
Πολύ συχνά, και μάλιστα σε ψυχές ευσεβείς, ο Θεός οικονομεί τα πράγματα έτσι, ώστε γεγονότα δυσάρεστα να έχουν κατάληξη ευτυχή. Ας θυμηθούμε μερικά περιστατικά από την Παλαιά Διαθήκη.
Ο Ιωσήφ, ο γιός του πατριάρχη Ιακώβ, πουλήθηκε από τους αδελφούς του και κατέληξε στην Αίγυπτο, στο σπίτι του Πετεφρή. Η γυναίκα του Πετεφρή είχε πονηρούς σκοπούς για τον Ιωσήφ. Στο τέλος τον συκοφάντησε και τον έστειλε στη φυλακή. Νόμιζε ότι έτσι του έκανε κακό. Απεναντίας, η φυλακή ήταν οίκημα πιο ήσυχο και ασφαλισμένο από το σπίτι του Πετεφρή. Γιατί σ’ εκείνο το σπίτι μπορεί να είχε πολλές ανέσεις, άλλα ζούσε σ’ έναν ακατάπαυστο φόβο από τις αμαρτωλές επιθέσεις της ακόλαστης δράκαινας. Η αγωνία του ήταν βασανιστικότερη από τη ζωή της φυλακής. Προτιμούσε να ζεί μαζί με κατάδικους παρά με μια μανιασμένη κυρά. Στο δεσμωτήριο τον παρηγορούσε η σκέψη ότι βρέθηκε εκεί για να μη χάσει την αγνότητά του, ενώ, όσο έμενε κοντά της, έτρεμε μήπως η ψυχή του τραυματιστεί. Έτσι, ουσιαστικά δεν μπήκε σε φυλακή, άλλα γλύτωσε από φυλακή. Ήρθε σε ρήξη με τον επίγειο κύριό του, τον Πετεφρή, αλλά σε στενότερο σύνδεσμο με τον ουράνιο Κύριό του, το Θεό.
Παλαιότερα οι αδελφοί του τον είχαν πουλήσει σε Ισμαηλίτες εμπόρους. Στην πραγματικότητα τον ωφέλησαν, γιατί τον απάλλαξαν έτσι από την κακία τους και τις καθημερινές επιβουλές τους. Υπάρχει, αλήθεια, χειρότερο πράγμα, από τη συμβίωση με αδελφούς που σε φθονούν, σε κατατρέχουν, σε επιβουλεύονται; Θέλησαν να του κάνουν κακό, μα ο Θεός το γύρισε σε καλό.
Και αργότερα, όταν ο αρχιοινοχόος τον ξέχασε, πάλι σε καλό του βγήκε, γιατί αποφυλακίστηκε πιο επίσημα και πιο ένδοξα. Την ελευθερία του δεν του τη χάρισε η ανθρώπινη καλοσύνη, άλλα η θεία πρόνοια. Ο Φαραώ τον έβγαλε από τη φυλακή, όταν τον χρειάστηκε για να του εξηγήσει τα όνειρα. Έτσι, τον έβγαλε όχι σαν βασιλιάς που κάνει ευεργεσία, αλλά σαν βασιλιάς που δέχεται ευεργεσία. Ο Θεός δεν ήθελε να ευεργετηθεί ο Ιωσήφ σαν δούλος, άλλα να παρουσιαστεί στο Φαραώ σαν ευεργέτης του, να του συμπαρασταθεί στην ανάγκη του και να του δείξει πόση σοφία είχε.
Γι’ αυτό, λοιπόν, τον είχε λησμονήσει ο αρχιοινοχόος, για να μην τον αγνοήσει ο Φαραώ, για να μην τον στερηθεί η Αίγυπτος. Γιατί αν ο αρχιοινοχόος τον θυμόταν, θα έβγαινε νωρίτερα από τη φυλακή, και τότε αναμφίβολα θα επιθυμούσε να γυρίσει στην πατρίδα του. Έτσι, όμως, όλη η κατοπινή ένδοξη ιστορία θα ματαιωνόταν. Τα τόσα εμπόδια -η υπηρεσία στο σπίτι του Πετεφρή, η φυλακή και, αργότερα, το βασιλικό αξίωμα- τον κράτησαν εκεί, για να πραγματοποιηθούν τα μεγάλα σχέδια του Κυρίου…
Αξιοθαύμαστο, αλήθεια, είναι το ότι ο Θεός μας ευεργετεί μεσ’ από γεγονότα που φαίνονται όχι ευνοϊκά και ευχάριστα, αλλά ενάντια και δυσάρεστα…
Σε κρίσιμες περιστάσεις, εμείς συνηθίζουμε να κάνουμε ανθρώπινες σκέψεις και ρηχούς υπολογισμούς. Έτσι, λ.χ. λέμε: “Αν μας επιτεθούν ξαφνικά οι εχθροί και δεν είναι έτοιμος ο στρατός μας για να τους αποκρούσει, τι θα γίνουμε; Θα μας αιχμαλωτίσουν όλους και θα καταστρέψουν τη χώρα μας”. Μα τι νομίζεις; Επειδή δεν προλαβαίνεις εσύ τον εχθρό, δεν τον προλαβαίνει και ο Θεός; Επειδή δεν είσαι εσύ «πανταχού παρών», δεν είναι και ο Θεός; Ή μήπως γι’ Αυτόν άλλα είναι δυνατά και άλλα αδύνατα;
Κι ένας άγγελος, όταν πάρει διαταγή από τον Κύριο, μπορεί να εξολοθρεύσει όλους τους εχθρούς της αληθινής πίστεως. Κάτι τέτοιο δεν έγινε στα χρόνια του προφήτη Ησαΐα;
Κάποιος Χαναναίος είχε μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του. Νόμιζε πως είναι πολύ σπουδαίος στρατηγός. Εννοώ τον Σισάρα, για τον οποίο κάνει λόγο και ο ψαλμωδός: «Κάνε, (Κύριε, στους εχθρούς σου) ο,τι έκανες κάποτε στους κατοίκους της Μαδιάμ και στο Σισάρα, ο,τι έκανες στον Ιαβείν στο χείμαρρο Κεισών» (Ψαλμ. 82:10). Ο Ιαβείν ήταν βασιλιάς των Χαναναίων και ο Σισάρα αρχιστράτηγος. Οι Ισραηλίτες, βλέποντες τα εννιακόσια σιδερένια άρματα και τους αναρίθμητους στρατιώτες του Σισάρα, κατατρόμαξαν. Τότε ο φιλάνθρωπος Θεός μίλησε με το στόμα μιάς προφήτισσας, της Δεββώρας, που κάλεσε τον αρχηγό των Ισραηλιτών και του είπε: “Μη φοβηθείς! Ο Θεός θα σού παραδώσει τον Σισάρα στα χέρια σου. Το κατόρθωμα, όμως, θ’ ανήκει σε γυναίκα. Ναι, γυναίκα θα τον εξοντώσει”. Και πράγματι, τον θανάτωσε η Ιαήλ. Βλέπεις πως τιμωρήθηκε για την αλαζονεία του; Σκοτώθηκε, και μάλιστα από γυναικείο χέρι. Τον έδεσε ο Θεός με τα δεσμά του ύπνου και, όπως ήταν κοιμισμένος, η Ιαήλ του έμπηξε έναν πάσσαλο στον κρόταφο!
Όταν ο Θεός θελήσει να μας βοηθήσει, τίποτα δεν μπορεί να Τον εμποδίσει. Φτάνει τότε ένα όπλο του Θεού, φτάνει ένας άνθρωπος του Θεού, φτάνει ένα νεύμα μόνο του Θεού, για να νικηθούν και οι πιο ισχυροί εχθροί. Εμείς ας προσευχόμαστε στον Χριστό, λέγοντας: “Κύριε, πες ένα λόγο, και θα σκορπιστούν οι εχθροί Σου. Πες ένα λόγο, και θα σωθεί η πόλη Σου. Πες ένα λόγο, και θα νικήσει ο λαός Σου”. Ας Του λέμε ο,τι και ο Δαβίδ: «Να, οι εχθροί σου χαλάνε τον κόσμο κι αυτοί που σε μισούν σήκωσαν κεφάλι» (Ψαλμ. 82:3). Και τότε φτάνει μια γυναίκα σαν την Ιαήλ, μια σαν τη Δεββώρα ή μια σαν εκείνη την άγνωστη, που χτύπησε με τη μυλόπετρα τον αδελφοκτόνο βασιλιά Αβιμέλεχ, για να φέρει τη νίκη….
Κι εσύ, αν αξιωθείς κάποτε να υπηρετήσεις μ’ οποιονδήποτε τρόπο το Θεό, θα υποφέρεις πολύ, θα πονέσεις πολύ, θα κινδυνέψεις πολύ. Μην ξαφνιαστείς. Μην ταραχθείς. Μην αναρωτηθείς: Εγώ εκτελώ το θέλημα του Θεού, και θα έπρεπε να δοξάζομαι γι’ αυτό και να στεφανώνομαι. Γιατί, λοιπόν, υποφέρω; Να θυμηθείς τότε το Χριστό, που διώχθηκε ως το θάνατο, και μας προειδοποίησε: «Αν εμένα καταδίωξαν, θα καταδιώξουν κι εσάς» (Ιω. 15:20). Μας έδωσε, όμως, και μιάν υπόσχεση: «Όποιος μείνει σταθερός ως το τέλος, αυτός θα σωθεί» (Ματθ. 10:22). Αν κάποιος φροντίζει για τη σωτηρία του, είναι αδύνατο να χαθεί. Ο Θεός δεν θα τον εγκαταλείψει στις δυσκολίες και τους κινδύνους. Τι είπε ο Κύριος στον Πέτρο; «Σίμων, Σίμων! Ο σατανάς ζήτησε να σας δοκιμάσει σαν το σιτάρι στο κόσκινο. Εγώ, όμως, προσευχήθηκα για σένα, να μη σ’ εγκαταλείψει η πίστη σου» (Λουκ. 22:32).
Όταν δεί ο Θεός ότι το φορτίο των πειρασμών ξεπερνάει τις δυνάμεις μας, απλώνει το χέρι Του και μας ξαλαφρώνει από το περίσσιο βάρος.
Από το βιβλίο: «Θέματα ζωής» Αʼ, «Οι βουλές του Θεού», Από τις Ομιλίες του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου.
Απολυτίκιον Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου: Ήχος πλ. δ’.
Η του στόματός σου καθάπερ πυρσός εκλάμψασα χάρις, την οικουμένην εφώτισεν, αφιλαργυρίας τω κόσμω θησαυρούς εναπέθετο, το ύψος ημίν της ταπεινοφροσύνης υπέδειξεν. Αλλά σοίς λόγοις παιδεύων, Πάτερ, Ιωάννη Χρυσόστομε, πρέσβευε τω Λόγω Χριστώ τω Θεώ, σωθήναι τας ψυχάς ημών.
Κοντάκιον.
Ήχος πλ. δ’. Την υπέρ ημών.
Εκ των ουρανών εδέξω την θείαν χάριν, και δια των σων χειλέων, πάντας διδάσκεις, προσκυνείν εν Τριάδι τον ένα Θεόν, Ιωάννη Χρυσόστομε, παμμακάριστε Όσιε, επαξίως ευφημούμεν σε.
Μεγαλυνάριον.
Χαίροις ο χρυσόρρειθρος ποταμός, ο την οικουμένην, καταρδεύων νάμα χρυσούν, χαίροις ο την γλώτταν, χρυσούς και την καρδίαν, Χρυσόστομε τρισμάκαρ, Πατριαρχών η κρηπίς.