Σύναξη των Αγίων Δώδεκα Αποστόλων
Εορτάζει στις 30 Ιουνίου
Ομιλία
Για την ανάγκη να αρκούμαστε στα όντως απαραίτητα
Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς
«έχοντες δε διατροφάς και σκεπάσματα, τούτοις αρκεσθησόμεθα» (Α΄Τιμ. 6,8)
Οι απόστολοι του Θεού δίδασκαν άλλους εκείνο που οι ίδιοι πραγματοποίησαν στη δική τους ζωή. Όταν είχαν τροφή και ρούχα ήταν ευχαριστημένοι. Ακόμη κι όταν συνέβαινε να μην έχουν ούτε τροφή, ούτε ρούχα, πάλι ευχαριστημένοι ήταν, γιατί η ευχαρίστησή τους δεν ερχόταν απ’ έξω, αλλά πήγαζε από μέσα. Η ικανοποίησή τους δεν ήταν ευτελής, όπως η ικανοποίηση ενός ζώου, αλλά ακριβή – πιο ακριβή και πιο σπάνια.
Εσωτερική ικανοποίηση: η ικανοποίηση της ειρήνης και αγάπης του Θεού στην καρδιά -αυτή είναι η ικανοποίηση των ανώτερων ανθρώπων· αυτή ήταν η ικανοποίηση των αποστόλων. Στις μεγάλες μάχες οι στρατηγοί ντύνονται και τρέφονται όπως οι απλοί στρατιώτες: δεν επιζητούν την ικανοποίηση στο φαγητό ή στα ρούχα, αλλά στη νίκη. Η νίκη είναι η πρωταρχική ικανοποίηση εκείνων που μάχονται. Αδελφοί, οι χριστιανοί βρίσκονται σε διαρκή, μάχη – μάχονται για τη νίκη του πνεύματος επί της ύλης, μάχονται για τη νίκη του υψηλού επί του ουτιδανού και μάχονται για τη νίκη του ανθρώπου επί της ζωώδους φύσης του.
Δεν είναι επομένως παράλογο να εμπλέκεται κανείς σε μάχες και να μέριμνα, όχι για τη νίκη, αλλά για εξωτερικά στολίδια και στολίσματα; Ανόητο δεν είναι να δίνει κανείς ορατά σημάδια αναγνώρισης στον εχθρό του; Ο αόρατος εχθρός μας, ο Σατανάς, χαίρεται πολύ με την κενοδοξία μας και υποστηρίζει κάθε κενόδοξη σκέψη που κάνουμε. Ο αόρατος αυτός εχθρός, μας απασχολεί με κάθε λογής μικρότητες και άσκοπες κινήσεις, μόνο και μόνο για να καθηλώσει το νου μας, να μας κάνει να λησμονήσουμε το λόγο για τον οποίον βρισκόμαστε εδώ στη γη. Ο αόρατος εχθρός, μας παρουσιάζει το τιποτένιο ως σημαντικό, το δευτερεύον ως πρωταρχικό και το επιβλαβές ως ωφέλιμο -μόνο και μόνο για να μας νικήσει και να μας καταστρέψει για πάντα.
Κύριε, Άγιε, Παντοδύναμε και Αθάνατε, Εσύ που μας δημιούργησες από τη λάσπη και εμφύσησες μέσα στη λάσπη τη ζωντανή ψυχή μας, μη Κύριε, μην επιτρέψεις να μας καλύψει η λάσπη!
Βοήθησε το πνεύμα μας ώστε να είναι πάντοτε πιο δυνατό από το χώμα.
Πηγή: Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, «Ο Πρόλογος της Οχρίδας», (Ιανουάριος), Εκδ. Αθως.
***
Γέροντας Σωφρόνιος του Essex
Ο σύγχρονος άνθρωπος δεν μπόρεσε να οργανώσει τη ζωή του κατά τέτοιο τρόπο ώστε να έχει αρκετή «σχόλη», ελεύθερο χρόνο, για την προσευχή και την πνευματική θεωρία του Θεού. Και αιτία αυτού είναι το άπληστο πάθος της «φιλοκτημοσύνης». Το πάθος αυτό της πλεονεξίας ο Απόστολος Παύλος ονόμασε ειδωλολατρία (βλ. Κορ. γ’ 5)
Με την αναζήτηση της υλικής τους άνεσης, οι άνθρωποι έχασαν την πνευματική άνεση και ο σύγχρονος υλικός δυναμισμός ο οποίος δεσπόζει επί των πνευμάτων και των καρδιών του αιώνος τούτου, περιβάλλεται όλο και περισσότερο από δαιμονικό χαρακτήρα. Και αυτό δεν είναι εκπληκτικό, καθ’ όσον τίποτε άλλο δεν εκφράζει παρά την δυναμικότητα της αμαρτίας.
Η αγάπη προς τις κτήσεις εκδιώκει την αγάπη προς τον Θεό και τον πλησίον. Και οι άνθρωποι δεν το αντιλαμβάνονται και δεν θέλουν να εννοήσουν ότι από την απληστία των επιθυμιών τους, που κυριεύουν τα πνεύματα και τις καρδιές τους, εκπηγάζουν τα αναρίθμητα παθήματα ολοκλήρου του κόσμου. πηγή:Αρχιμ. Σωφρονίου Σαχάρωφ, Άσκησις και Θεωρία, Ιερά Σταυροπηγιακή Μονή Τιμίου Προδρόμου, Έσσεξ Αγγλίας 1996 
Όσιος Παΐσιος ο Αγιορείτης
Το πρώτο παιδί της ταπεινώσεως είναι η απλότητα. Ο απλός άνθρωπος έχει καθαρότητα ψυχής και μια απερίεργη εμπιστοσύνη στον Θεό. Η απλότητα ήταν η κατάσταση του Αδάμ προ της πτώσεως, που τα έβλεπε όλα αγνά και καθαρά, γιατί ήταν ντυμένος με τη Χάρη του Θεού».
Αυτήν την χαρά της απλότητος οι άνθρωποι δεν την έχουν καταλάβει ακόμη. Στην πνευματική ζωή βοηθάει πάρα πολύ η λιτότητα. Εγώ, όταν μου στέλνουν πράγματα, νιώθω βάρος και θέλω να ξελαφρώσω, ή, όταν έχω κάτι περίσσιο στο Κελλί μου, αισθάνομαι σαν να φορώ μια σφιχτή φανέλλα. Αν δεν βρω πού να τα δώσω, καλύτερα να τα πετάξω. Ενώ, μόλις τα δώσω, νιώθω μια ανακούφιση, μια ελευθερία. Ήρθε μια φορά κάποιος γνωστός και μου λέει: “Γέροντα, ο τάδε μου έδωσε αυτά τα πράγματα να σας τα φέρω και ζήτησε να ευχηθήτε να του φύγη το άγχος”. “Να φύγη από εκείνον και να έρθη σ’ εμένα; Παρ’ τα και φύγε, του λέω. Εγώ τώρα γέρασα, δεν μπορώ να πηγαίνω να μοιράζω πράγματα”.
Ο πλούτος πνίγει την ψυχή με το πολύ άγχος της αχορτασιάς. Όταν ιδούμε άνθρωπο με μεγάλο άγχος, στενοχώρια και λύπη, ενώ τα έχει όλα (τίποτε δεν του λείπει), πρέπει να γνωρίζουμε ότι του λείπει ο Θεός.
Οι μεγαλύτεροι και καλύτεροι πλούσιοι του κόσμου είναι αυτοί που δεν έχουν υλικά πλούτη και είναι πάμφτωχοι, καθώς είναι πάμφτωχοι και από πάθη. Αυτοί δεν έχουν άχρηστα πράγματα ούτε μέσα τους ούτε έξω υλικά, αλλά μόνον τον Θέο και αγάλλονται συνέχεια ζώντας την Παραδεισένια ζωή και από εδώ, διότι όπου ο Θεός, εκεί είναι παράδεισος.
***
Αυτήν την γλύκα της απλότητος δεν την έχετε καταλάβει. Η απλότητα ξεκουράζει.
Όσο απομακρύνονται οι άνθρωποι από την φυσική ζωή, την απλή, και προχωρούν στην πολυτέλεια, τόσο αυξάνει και το ανθρώπινο άγχος. Και όσο απομακρύνονται από τον Θεό, επόμενο είναι να μη βρίσκουν πουθενά ανάπαυση. Γι’ αυτό γυρίζουν ανήσυχοι ακόμη και γύρω από το φεγγάρι -σαν το λουρί της μηχανής γύρω από την τρελλή ρόδα -, γιατί ολόκληρος ο πλανήτης μας δεν χωράει την πολλή τους ανησυχία.
Ο Θεός να με συγχωρέση, αλλά ο κόσμος κατήντησε σωστό τρελλοκομείο. Δεν σκέφτονται οι άνθρωποι την άλλη ζωή, μόνο ζητάνε όλο και περισσότερα υλικά αγαθά. Ευτυχώς που υπάρχει η άλλη ζωή. Αν οι άνθρωποι ζούσαν αιώνια σ’ αυτήν την ζωή, μεγαλύτερη κόλαση δεν θα υπήρχε, έτσι όπως έχουν κάνει την ζωή τους. Με αυτό το άγχος, αν ζούσαν οκτακόσια, εννιακόσια χρόνια, όπως στην εποχή του Νώε, θα ζούσαν μια μεγάλη κόλαση. Τότε ζούσαν απλά και ζούσαν και πολλά χρόνια, για να διατηρήται η Παράδοση.
Στην πνευματική ζωή θέλει προσοχή. Όταν οι πνευματικοί άνθρωποι κινούνται από κενοδοξία, μένουν με ένα κενό στην ψυχή τους. Δεν υπάρχει το πλήρωμα, το φτερούγισμα της καρδιάς και, όσο μεγαλώνουν την κενοδοξία τους, μεγαλώνει και το κενό μέσα τους και περισσότερο υποφέρουν. Όπου άγχος και απελπισία, εκεί ταγκαλίστικη πνευματική ζωή. Για τίποτε να μην έχετε άγχος. Το άγχος είναι του διαβόλου.
Όταν νιώθουμε στον αγώνα μας άγχος, να ξέρουμε ότι δεν κινούμαστε στον χώρο του Θεού. Ο Θεός δεν είναι τύραννος να μας πνίγη. Καθένας να αγωνίζεται με φιλότιμο, ανάλογα με τις δυνάμεις του, και να καλλιεργή το φιλότιμο, για να αναπτυχθή η αγάπη προς τον Θεό.
Δεν πρέπει, δηλαδή, να αγωνίζεται κανείς με αρρωστημένη σχολαστικότητα και να πνίγεται μετά από άγχος, παλεύοντας με τους λογισμούς, αλλά να απλοποιήση τον αγώνα του και να ελπίζη στον Χριστό και όχι στον εαυτό του. Ο Χριστός όλο αγάπη, καλωσύνη και παρηγοριά είναι και ποτέ δεν πνίγει, αλλά έχει άφθονο πνευματικό οξυγόνο, θεία παρηγοριά.
Αν κινήται κανείς απλά, δεν κουράζεται. Όταν όμως μπη έστω και λίγο ο εγωισμός, σφίγγεται, για να μην κάνη κανένα λάθος, και κουράζεται. Δεν πειράζει, ας κάνη και κανένα λάθος…
Εσύ βραχυκυκλώνεσαι, επειδή δεν έχεις απλότητα.
Κοίταξε, να αποκτήσης απλότητα καρδίας, για να αναπτυχθής πνευματικά.
Θέλετε το τέλειο και ταλαιπωρείσθε. Το τέλειο στα πνευματικά να το θέλετε. Να μη δίνετε όλον τον δυναμισμό σας σε εξωτερικά καλλιτεχνικά, αλλά στην καλλιτεχνία της ψυχής. Μέρα-νύχτα να κοιτάζετε για την τελειοποίηση της ψυχής. Αν το καλλιτεχνικό το αξιοποιήσετε στην καλλιέργεια της ψυχής, θα χαίρεστε για το πνευματικό παλατάκι σας.
Όπως όταν ξεκινά κανείς για πνευματικά, δεν χορταίνει ποτέ, έτσι και όταν ξεκινά για τα όμορφα, δεν χορταίνει ποτέ. Τώρα ξέρεις τι πρέπει να γίνεται; Να μη φροντίζης για τα καλοφτιαγμένα κτίρια, να φτιάχνης τα απαραίτητα και να στραφής στην δυστυχία του κόσμου με προσευχή, όταν δεν έχης να δώσης, και με ελεημοσύνη, όταν έχης. Να κάνετε προσευχή και τα πιο απαραίτητα από δουλειές. Όλα αυτά που κάνουμε, δεν έχουν πολλή ζωή. Και αξίζει να δίνουμε την ζωή μας, και να δυσκολεύωνται ζωές και να πεθαίνουν από την πείνα άλλοι; Τα απλά κτίρια και τα ταπεινά αντικείμενα μεταφέρουν τους μοναχούς νοερά στις σπηλιές και στα απέριττα Ασκητήρια των Αγίων Πατέρων μας, και έτσι ωφελούνται πνευματικά.
Τα ωραία και τέλεια είναι κοσμικά και τους πνευματικούς ανθρώπους δεν τους αναπαύουν. Τα ντουβάρια θα γκρεμισθούν όλα. Η ψυχή… Μια ψυχή αξίζει περισσότερο από όλο τον κόσμο. Τι κάνουμε για την ψυχή; Να ανοίξουμε δουλειά πνευματική. Να μπη η καλή ανησυχία. Ο Χριστός θα ζητήση από μας σε τι βοηθήσαμε τον κόσμο πνευματικά και τι πνευματική δουλειά κάναμε, όχι τι ντουβάρια φτιάξαμε. Αυτά ούτε θα τα αναφέρη. Για την πνευματική μας πρόοδο θα μας ζητηθή λόγος. Θέλω να καταλάβετε το πνεύμα μου, δεν λέω να μην γίνωνται και αυτά, χτισίματα κ.λπ., ή να μη γίνωνται καλά, αλλά πρώτα τα πνευματικά και ύστερα όλα τα άλλα με πνευματική διάκριση.
***
Η κοσμική λογική κουράζει το μυαλό και αποδυναμώνει τις σωματικές δυνάμεις, περιορίζει την καρδιά, ενώ η πνευματική λογική της δίνει ευρύτητα. Το μυαλό, όταν χρησιμοποιήται σωστά, μπορεί να κεντήση την καρδιά και να την βοηθήση. Όταν ο νους πάη στην καρδιά και συνεργασθή με την καρδιά, κάθε εργασία που κάνουμε παύει να είναι μια εργασία μόνο λογική. Η λογική είναι χάρισμα. Την λογική όμως αυτή πρέπει να την αγιάσουμε.
– Εγώ, Γέροντα, δεν έχω καρδιά.
– Έχεις καρδιά, αλλά, μόλις πάη να ενεργήση, την φιμώνει το μυαλό σου. Να πσοπαθήσης να αποκτήσης την λογική της καρδιάς, την πίστη, την αγάπη.
– Πώς θα το πετύχω αυτό;
– Πρώτο βήμα, θα κάνης πορεία διαμαρτυρίας στην Θεσσαλονίκη ξυπόλυτη, να πουν ότι τρελλάθηκες, για να φύγη το μυαλό!!! Εσύ, ευλογημένη, τα παίρνεις όλα με μαθηματική ακρίβεια. Αστρονόμος είσαι; Να σταματήσης να σκέφτεσαι ορθολογιστικά, για να μπορέσης να κάνης δουλειά στον εαυτό σου.
***
Όταν οι πνευματικοί άνθρωποι δεν ζουν απλά, αλλά είναι κουμπωμένοι, δεν βοηθούν την νεολαία. Έτσι τώρα οι νέοι, μη έχοντας κάποιο πρότυπο, ζουν αλήτικα. Γιατί, όταν βλέπουν κουμπωμένους Χριστιανούς, ανθρώπους σφιγμένους με γραβάτες, καλουπωμένους, δεν βρίσκουν σ΄ αυτούς καμμιά διαφορά από τους κοσμικούς και αντιδρούν. Αν έβλεπαν απλότητα στους πνευματικούς ανθρώπους, δεν θα έφθαναν σ΄ αυτήν την κατάσταση. Αλλά τώρα κοσμικό πνεύμα οι νέοι, κοσμική τάξη αυτοί. «Έτσι πρέπει να περπατάμε οι Χριστιανοί, έτσι πρέπει εκείνο, έτσι το άλλο…» Και δεν είναι ότι το κάνουν από μέσα τους, από ευλάβεια, αλλά γιατί «έτσι πρέπει». Οπότε και οι νέοι λένε: «Τι πράγματα είναι αυτά; Να πηγαίνουν στην Εκκλησία με σφιγμένο τον λαιμό! Άντε απ΄ εκεί!» και τα πετούν και γυρίζουν γυμνοί. Πιάνουν το άλλο άκρο. Κατάλαβες; Όλα αυτά από αντίδραση τα κάνουν.
Ενώ έχουν ιδανικά, δεν έχουν πρότυπα και είναι αξιολύπητοι. Γι΄ αυτό χρειάζεται κανείς να τους κεντρίση το φιλότιμο και να τους συγκινήση με την απλή του ζωή. Αγανακτούν, όταν και αυτοί οι πνευματικοί άνθρωποι και οι ιερείς προσπαθούν με συστήματα κοσμικά να τους συγκρατήσουν. Όταν όμως βρουν την σεμνότητα, αλλά και την απλότητα και μια ειλικρίνεια, τότε προβληματίζονται. Γιατί, όταν κανείς έχη ειλικρίνεια και δεν υπολογίζη τον εαυτό του, είναι απλός, έχει ταπείνωση.. Όλα αυτά δίνουν ανάπαυση και στον ίδιο, αλλά είναι αισθητά και στον άλλον. Καταλαβαίνει ο άλλος αν τον πονάς ή υποκρίνεσαι. Ένας αλήτης είναι καλύτερος από έναν υποκριτή Χριστιανό. Γι΄ αυτό όχι υποκριτικό γέλιο αγάπης αλλά φυσιολογική συμπεριφορά· ούτε κακία ούτε υποκρισία αλλά αγάπη και ειλικρίνεια. Περισσότερο με συγκινεί, όταν εσωτερικά είναι κανείς τοποθετημένος καλά. Να έχη δηλαδή σεβασμό και αγάπη πραγματική, να κινήται απλά, να μην κινήται με τύπους, γιατί τότε μένει κανείς μόνο στα εξωτερικά και γίνεται άνθρωπος εξωτερικός, δηλαδή αποκριάτικος καρνάβαλος.
Μεγαλύτερη αξία έχει ένας τέτοιος ευλογημένος άνθρωπος, που άλλαξε εσωτερικά και αγίασε και εξωτερικά, παρά όλοι οι άνθρωποι που αλλάζουν συνέχεια μόνον τα εξωτερικά (τα ρούχα τους) και διατηρούν εσωτερικά τον παλαιό τους άνθρωπο με αρχαιολογικές αμαρτίες…
– Γέροντα, τι βοηθάει περισσότερο, για να καταλάβη κανείς αυτήν την χαρά της λιτότητος;
– Να συλλάβη κανείς το βαθύτερο νόημα της ζωής. “Ζητείτε πρώτον την Βασιλείαν του Θεού…”(Ματθ. 6, 33) Από εκεί ξεκινά η απλότητα και κάθε σωστή αντιμετώπιση.
Ο απλός άνθρωπος, επειδή έχει όλο καλούς λογισμούς για τους άλλους, τους βλέπει όλους καλούς. Ο απλός άνθρωπος είναι άκακος και απονήρευτος.
Και το κακό και το άσχημο τα μετατρέπει σε καλό. Δεν είναι κουτός, αλλά νομίζει ότι, όπως σκέπτεται αυτός, έτσι σκέπτονται και οι άλλοι.
Για να αναπαυθή η Χάρις του Θεού στον άνθρωπο, πρέπει να υπάρχη μέσα του αυτό το άδολο, το καθαρό. Ο Θεός χαρίζεται σε όσους έχουν εξαγνισμένη απλότητα.
Όταν προηγηθή η απλότητα και η καθαρότητα, με την θερμή πίστη και την ευλάβεια, φθάνει μετά ο άνθρωπος να έχη θεία γεγονότα και να γνωρίζη τα μυστήρια του Θεού, χωρίς να έχη γνώσεις. Γιατί τότε φιλοξενείται μέσα του η Αγία Τριάδα και με τον θείο φωτισμό που έχει βρίσκει εύκολα τα κλειδιά των θείων νοημάτων και ερμηνεύει το πνεύμα του Θεού πολύ απλά και φυσικά, χωρίς διανοητικό πονοκέφαλο.
Όταν καθαρίσουμε την πονηρή μας καρδιά, «εκ της οποίας εξέρχονται όλα τα κακά», θα γίνουμε καθαρά και ταπεινά δοχεία της θείας Χάριτος και θα αναπαύεται πλέον μέσα μας η Αγία Τριάδα.
Θα εύχωμαι κι εγώ για σας, καθώς κι εσείς να εύχεσθε για μένα, να βοηθήσουν ο Χριστός και η Παναγία να καθαρισθούν οι καρδιές μας, για να δούμε τον Θεό. «Μακάριοι οι καθαροί τη καρδία, ότι αυτοί τον Θεόν όψονται». Αμήν.
Απολυτίκια
Απόστολοι Άγιοι, πρεσβεύσατε τω ελεήμονι Θεώ, ίνα πταισμάτων άφεσιν παράσχη ταις ψυχαίς ημών.
Κάθισμα.
Ήχος γ’. Θείας πίστεως.
Θείαι σάλπιγγες του Παρακλήτου, ενηχούμεναι πνοή του Λόγου, την σωτηρίαν τω κόσμω ηχήσατε, και τους εν ζόφω της πλάνης καθεύδοντας, θεογνωσίας προς φως αναστήσαντες, προσηγάγετε, τω θείω φωτί Απόστολοι˙ πρεσβεύσατε σωθήναι τας ψυχάς ημών.
Ήχος πλ. δ’. Αρματηλάτην Φαραώ.
Μαρμαρυγαίς του Παναγίου Πνεύματος, καταλαμφθέντες σοφοί, εν τω υπερώω, πάνσοφοι Απόστολοι, ως αετοί υπόπτεροι, εις τον σύμπαντα κόσμον, διαδραμόντες το κήρυγμα, του Ευαγγελίου εφάνατε.
Ωδή ς’. Κανών α’.
Ήχος δ’. Θύσω σοι μετά φωνής.
Οι θείοι ποταμοί της σοφίας επλήρωσαν, των σωτηρίων ναμάτων, τας κοιλάδας πάσας της Εκκλησίας, σωτηρίου, εκ των πηγών τα ρείθρα πλουτήσαντες.
Ωδή ζ’. Κανών α’.
Ήχος δ’. Εν τη καμίνω.
Αναφανέντες, ώσπερ νεφέλαι πλήρεις θείου φωτός, πάσιν επομβρίζουσιν ύδωρ ζωοποιόν, οι Απόστολοι κραυγάζοντες˙ ευλογημένος ει, εν τω Ναώ της δόξης σου Κύριε.
Ωδή η’. Κανών α’.
Ήχος δ’. Χείρας εκπετάσας Δανιήλ
Τα πάνσεπτα και χωρητικά, δοχεία του φωτός, τας των βροτών απαρχάς, τας του κηρύγματος σάλπιγγας, τους χειμάρρους της αφθάρτου ζωής, τας θεοφόρους αστραπάς, τας ιαμάτων πηγάς, τους ωραίους πόδας του Ευαγγελίου τιμήσωμεν.
Μύρον εξεκενώθη ταις ψυχαίς υμών όντως, καυθέν του Παρακλήτου τη θέρμη, και τον κόσμον ευωδίας έπλησε θαυμάτων πλήθη, Απόστολοι Κυρίου, τοις εκ καρδίας μέλπουσι τον ύμνον˙ Αλληλούϊα.