Να προσεύχεσαι στην Παναγία και, όσο μπορείς συχνότερα, να λες το “Θεοτόκε Παρθένε”. Η Υπεραγία Θεοτόκος φυλάει όποιον λέει αυτή την προσευχή. Άγιος Ζηνόβιος μητροπολίτης Τετρί-Τσκάρο (Λευκή Πηγή), Γεωργίας

Άγιος Σεραφείμ (Ζηνόβιος), Σχήμα-Μητροπολίτης Τετρί-Τσκάρο (Λευκή Πηγή), Γεωργίας, μοναχός της Μονής Glinsk (1985)
Εορτάζει στις 8 Μαρτίου (23 Φεβρουαρίου π.η.)

Ο άγιος ιεράρχης Ζηνόβιος, μητροπολίτης Τέτρι Τσκάρο
[+ 8 Μαρτίου (23 Φεβρουαρίου π.η.) 1985]

Ο άγιος Ζηνόβιος γεννήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου 1896 σε οικο­γένεια εργατών στο Γκλούκωφ της περιοχής Τσερνιγκώφ, ο οποίος στο άγιο Βάπτισμα έλαβε το όνομα Ζαχαρίας. Έμεινε ορφανός σε ηλικία ένδεκα ετών, και τον ανέλαβαν τα εξαδέρφια του, αλλά η ένδεια [=φτώχεια] τους ανάγκασε να τον στείλουν στην Μονή Γκλίνσκ για την εκπαίδευσή του.

Το αγόρι, που από νεαρή ηλικία έτρεφε θερμή ευλάβεια, εισήλθε με χαρά στην μονή και σε ηλικία δεκαέξι ετών ζήτησε να γίνει δεκτός ως δόκι­μος. Σέ αυτή την μονή, που τηρούσε αυστηρά την παράδοση του οσίου Παΐσιου Βελιτσκόφσκυ, δοκιμάζονταν σκληρά οι υποψήφιοι σε διαφορετικά διακονήματα πριν την κουρά τους. Παρά την καλή του θέ­ληση ο νέος Ζαχαρίας απέτυχε σε αρκετά διακονήματα μέχρις ότου ο ηγούμενος του εμπιστεύθηκε την περιποίηση του στάβλου, ενώ από μι­κρός φοβόταν τα άλογα. Τρομαγμένος έκανε υπακοή και με την χάρη του Θεού και της αγίας υπακοής κατάφερε να νικήσει τον φόβο και να αγαπήσει τα άλογα που περιποιόταν τρυφερά. Διδαγμένος στην αυστη­ρότητα της μοναχικής τάξεως και της έκκοπης του ιδίου θελήματος από τον γέροντα του μοναχό Γεράσιμο, προόδευσε γοργά στην πνευματική ζωή.

Κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο αναγκάστηκε όμως να επιστρα­τευθεί μαζί με τους άλλους δοκίμους. Και αφού έμεινε έξι μήνες στα έλη της Λευκορωσίας, έπαθε έκζεμα πού του προκαλούσε οδυνηρούς πόνους μέχρι το τέλος της ζωής του. Μετά την αποστράτευση του επέστρεψε στην Μονή Γκλίνσκ, αλλά μετά από λίγο ο ηγούμενος συγκέντρωσε τους δοκίμους και τους ανήγγειλε ότι η πολιτική κατάσταση της χώρας προμηνεύει διωγμούς για την Εκκλησία. Τους άφησε ελεύθερους να φύγουν, αλλά όλοι παρέμειναν και ενδύθηκαν το μοναχικό Σχήμα.

Κατά τον φοβερό εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε την Επανάσταση του 1917, η μονή έμεινε ανοιχτή και ο νέος μοναχός Ζηνόβιος ήταν υπεύθυνος για την προμήθεια του σιταριού, διακόνημα που εκτελούσε κάθε φορά με κίνδυνο της ζωής του. Τελικά, το μοναστήρι κλείστηκε το 1922 και οι μοναχοί διασκορπίσθηκαν.

Ο Ζηνόβιος διέσχισε τα Καυκάσια όρη και έφθασε στο Σουχούμι, στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας. Χειροτονήθηκε διάκονος και ιερομόναχος το 1925 και υπηρέτησε στον ναό του Αγίου Νικολάου μέχρι το 1936. Τότε, αφού βρήκε και άλλους μοναχούς εξόριστους, αναχώρησαν στα όρη της Αμπχαζίας οπού έκτισαν μία σκήτη. Και ενώ η πνευματική ακτινοβολία του πατρός Ζηνοβίου άρχισε να ελκύει πολλούς πιστούς, οι κομμουνιστές τους ανακάλυψαν και τους διασκόρπισαν. Τότε ο Ζηνόβιος πήγε σε μια περιοχή πού ανέκαθεν κατοικούνταν από Έλληνες. Έμαθε τα ελληνικά και διήγε πλάνητα βίο από χωριό σε χωριό, φιλοξενούμενος από πιστούς για να αποφύγει τις Αρχές. Μία ημέρα, οπού ανήγγειλαν ότι θα γινόταν αιφνίδιος έλεγχος των διαβατηρίων, έφυγε στο δάσος και βρήκε ένα διάσελο που φαινόταν ιδανικό καταφύγιο, αλλά δεν αντιλήφθηκε ότι επρόκειτο για φωλιά μιας αρκούδας των Ιμαλαΐων, φημισμένης για την αγριότητα της. Το θηρίο πλησίασε όταν νύχτωσε, αλλά μόλις ο άγιος ανακάτωσε λίγο την φωτιά εκείνο απομακρύνθηκε λίγο, χωρίς να πειράξει τον άνθρωπο του Θεού.

Πήγε έπειτα στο Ροστώφ του Ντον, όπου ανέλαβε την διακονία της εκκλησίας της Αγίας Σοφίας. Συλληφθείς το 1936, έμεινε φυλακισμένος επτά μήνες στο Ροστώφ, όπου ασθένησε με ελονοσία, ενώ οι δεκατέσσερεις άλλοι συγκρατούμενοί του κληρικοί εστάλησαν στην Τασκένδη, όπου πέθαναν από εξάντληση. Μόνο ο πατέρας Ζηνόβιος στάλθηκε στα Ουράλια, χάρις στην επέμβαση ενός Εβραίου γιατρού. Τον έβαλαν ως συνήθως στο ίδιο κελλι μαζί με εγκληματίες, κατόρθωσε όμως να κερδίσει τον σεβασμό τους και όλοι οι φυλακισμένοι τον αποκαλούσαν «πάτερ». Τελούσε εκεί από μνήμης όλες τις Ακολουθίες και εξομολογούσε. Μετά από τέσσερα χρόνια και οκτώ μήνες απελευθερώθηκε και αφού δεν είχε διαβατήριο για το Σουχούμι πήγε στην Τιφλίδα, όπου από το 1942 έως το 1947 υπηρέτησε στον καθεδρικό ναό της Κοιμήσεως και ήταν πνευματικός πατήρ του κοινοβίου της Αγίας Όλγας. Κατά την περίοδο αυτή εστάλη στην ενορία του Κίροβο στην Αρμενία και έπειτα στην εκκλησία του Αγίου Πνεύματος στο Βατούμι στην νοτιοανατολική Γεωργία, όπου αναζωογόνησε την πνευματική ζωή του χειμαζόμενου λαού. Τελικά διορίσθηκε προϊστάμενος του ναού του Αγίου Αλεξάνδρου Νέφσκι στην Τιφλίδα, όπου έμεινε μέχρι την κοίμησή του.

Μετά την αποκατάσταση της κοινωνίας μεταξύ των Εκκλησιών Γεωργίας και Ρωσίας (1950), διορίσθηκε υπεύθυνος όλων των ρωσικών ενοριών στην Γεωργία και Αρμενία. Δείχνοντας μετριοπάθεια και σύνεση μέσα στις εθνικιστικές εντάσεις, τόνιζε ότι αυτό που προέχει είναι το ότι όλοι ανήκουμε στον νέο περιούσιο λαό του Θεού. Είχε στενές πνευματικές σχέσεις με τον πατριάρχη της Γεωργίας Καλλίστρατο ο οποίος διασώθηκε από θάνατο χάρις στις προσευχές του και ο οποίος ζήτησε στην διαθήκη του να χειροτονηθεί επίσκοπος ο πατέρας Ζηνόβιος. Αυτή η πρώτη χειροτονία Ρώσου επισκόπου στην Εκκλησία της Γεωργίας έγινε το 1956. Ορίσθηκε πρώτα στην επαρχία Στεπάνοβαν και έπειτα στο Τετρί-Τσκάρο (Λευκή Πηγή), πόλη που βρίσκεται δυο ώρες δρόμο νότια της Τιφλίδος. Το 1972 τον προήγαγαν σε μητροπολίτη.
Δείχνοντας μεγάλη αγάπη για την Γεωργία και τον λαό της, ο άγιος ιεράρχης συνέχιζε με ακρίβεια την ασκητική του βιοτή, διατηρώντας σχέσεις με την Μονή Γκλίνσκ και αναλαμβάνοντας μερικούς μοναχούς της όταν έκλεισαν εκ νέου την μονή το 1961. Κατά τα τριάντα πέντε χρόνια της διακονίας του στον ναό του Αγίου Αλεξάνδρου Νέφσκι, ο άγιος Ζηνόβιος διέμεινε σε ένα μικρό δωμάτιο δίπλα στον ναό που ήταν συγχρόνως κελλί [=κατοικία μοναχού] και γραφείο. Αυστηρός σε όλες τις απαιτήσεις της μοναχικής ζωής, τήρησε απόλυτη ακτημοσύνη, μοιράζοντας αυθημερόν όλες τις ελεημοσύνες που του έδιναν.

Σηκωνόταν στην μία την νύχτα και έκανε τον κανόνα του πολλές ώρες, κυρίως με την μονολόγιστο ευχή, και αν λόγω υγείας δεν μπορούσε να συμμετάσχει στις καθημερινές ακολουθίες τις έλεγε από μνήμης στο κελλί. Διατηρώντας σε κάθε περίσταση μια υπερφυσική χαρά που αντλούσε από την νοερά προσευχή, δεχόταν όλους τους επισκέπτες ευμενώς και τους δίδασκε περισσότερο με την παρουσία του παρά με τα λόγια. Στις διδαχές του τόνιζε την σημασία της υπομονής, της ταπεινώσεως και της θερμής προσευχής σε όλες τις δοκιμασίες της ζωής. Όσοι προσέρχονταν με πίστη λάμβαναν όχι μόνον τις γεμάτες διάκριση συμβουλές του, αλλά και πολλές φορές είχαν διαπιστώσει την θαυματουργική δύναμη της προσευχητικής μεσιτείας του.

Εκτός από τα ποιμαντικά του καθήκοντα και την διδασκαλία των πιστών που συγκεντρώθηκαν γύρω του σαν πνευματική οικογένεια, ο άγιος Ζηνόβιος ήταν πνευματικός πατέρας περισσότερων από πεντακοσίων μοναζουσών στην Γεωργία και στην Ρωσία, και πλην του κοινοβίου της Αγίας Όλγας καθοδηγούσε τις εν κρύπτω μονάζουσες [=μυστικές μοναχές, λόγω του αθεϊστικού διωγμού] σε μονή του Μπέγοροντ, κοντά στο Βορονέζ.

Ασθένησε σοβαρά το 1984 και την παραμονή της κοιμήσεως του είπε σε αυτούς που του συμπαραστέκονταν: «Εγώ φεύγω, αλλά εκεί θα προσεύχομαι για σας!» Παρέδωσε την ψυχή του στον Κύριο, ενώ διάβαζαν την Ακολουθία σε ψυχορραγούντα, στις 8 Μαρτίου (23 Φεβρουαρίου) 1985. Κατά την επιθυμία του, τελέστηκε η νεκρώσιμος Ακολουθία εις μοναχόν, ενώ το σκήνωμά του ήταν περικυκλωμένο από μέγα πλήθος των πνευματικών του τέκνων.
πηγή κειμένου: Νέος Συναξαριστής Ορθοδόξου Εκκλησίας, εκδ. Ίνδικτος

***

Η γνωριμία μου με τον Άγιο στάρετς Ζηνόβιο

Όταν βρισκόμουν στη Σιβηρία, ερχόταν σε μας ο Ιερομόναχος Γαβριήλ, πρώην κοινοβιάτης της λαύρας της Αγίας Τριάδος του αγίου Σέργιου, και διηγείτο πώς ζούσαν κοντά στο Σουχούμι, κοντά στον ποταμό Ψόου.
Εκεί βρίσκονταν επίσης ερημίτες από το Ποτσάγεφ, ο πατήρ Ησαΐας και οι πατέρες Μερκούριος και Αβράμιος. Τους στάρετς Ανδρόνικο (Λουκά) και Σεραφείμ (Ρομαντσώφ) ο στάρετς Ζηνόβιος τους είχε ήδη πάρει μαζί του στην Τιφλίδα κι εκεί, στον ναό του Αγίου Αλεξάνδρου Νιέφσκι, έτρεφαν τη ρωσική διασπορά.

Την περίοδο του Χρουστσώφ άρχισαν διωγμοί κατά της Ρωσικής Εκκλησίας. Το 1960 είπε: «Θα σας δείξω στην τηλεόραση τον τελευταίο παπά. Έτσι θα τελειώσουμε με τη θρησκεία. Θα έρθει πραγματικός κομμουνισμός. Δεν θα υπάρχει πια καμία θρησκεία»…

Ο πατήρ Βενέδικτος (κατά το σχήμα Βιτάλιος) ήταν κοντά στον στάρετς Ζηνόβιο. Πηγαίναμε μαζί για παρηγοριά. Τα πόδια του στάρετς ήταν ολόκληρα μέσα στις πληγές, όμως ποτέ δεν παρεπονείτο. Στεκόταν όρθιος πολλή ώρα στις ακολουθίες και μετά του άλλαζαν τους επιδέσμους. Κάποτε πήγα σε ακατάλληλη ώρα και παραβρέθηκα στην αλλαγή των επιδέσμων. Η μητερούλα Ζηνοβία φρόντιζε τον στάρετς κι εκείνος μου είπε να καθίσω, είπα στον στάρετς: «Μπορώ να σας φέρω φάρμακα; Υπάρχει κάποιο αλμυρό νερό από το Τσερμπακούλ στη Σιβηρία. Βοηθά πολύ καλά και επουλώνει τις πληγές». Την επόμενη φορά έφερα αυτό το νεράκι στον στάρετς. Όμως, μου είπε: «Ανακούφιση δεν υπάρχει για τόσο δυνατή φαγούρα».

«Δέσποτα, αν γίνουν δυνατοί διωγμοί, δεχτείτε μας κάτω από τις φτερούγες σας!», τον παρακάλεσα μια φορά. Αυτός μου απάντησε: «Λοιπόν, εντάξει! Τώρα έχουμε τον Καθολικό Πατριάρχη Δαβίδ. Αντιμετωπίζει καλά τους Ρώσους». Πρόφθασα για λίγο τον Πατριάρχη Εφραίμ, αλλά τον Δαβίδ τον ήξερα καλά. Ο στάρετς επίσης, μου είχε πει: «Έχετε μεγάλο Άγιο, τον Ιωάννη του Τομπόλσκ. Τον τελευταίο που αγιοκατετάγη την τσαρική εποχή. Πρέπει να τον τιμάτε. Θα ενισχύει ολόκληρη τη Σιβηρία. Όλα θα φωτιστούν».
Εγώ δεν το πίστευα. Η προφητεία του στάρετς ήταν αυτή: « Η Ρωσία θα ανανήψει!». «Μα δεν μπορεί να γίνει τέτοιο πράγμα!», είπα εγώ κι ο στάρετς απάντησε: «Δεν πιστεύεις στα λόγια μου; Όλα θα ανανήψουν! Εγώ εδώ βρήκα παρηγοριά και δίνω καταφύγιο στους Ρώσους μοναχούς». Κατόπιν, από εδώ η πίεση εξαπλώθηκε και στη Γεωργία κι άρχισαν να καταδιώκουν τους αναχωρητές και τους στάρετς.
Αρχιμανδρίτης Βλάσιος (Περεγκόντσεφ) πνευματικός της μονής του όσιου Παφνουτίου του Μπόροφσκ
Πηγή κειμένου: Νέος Συναξαριστής Ορθοδόξου Εκκλησίας( Εκδόσεις Ίνδικτος’)

***

Ο άγιος αγαπούσε πολύ την Υπεραγία Θεοτόκο και συχνά απευθυνόταν προς αυτή με θερμή προσευχή. Στην ερώτηση κάποιου ιερομονάχου τι ακριβώς πρέπει να κάνει, ώστε να μείνει πιστός στον Χριστό και να υποφέρει όλες τις δοκιμασίες, αν αρχίσουν ξανά αιματηροί διωγμοί κατά της Εκκλησίας, ο στάρετς Ζηνόβιος απάντησε:
«Να προσεύχεσαι στην Παναγία και, όσο μπορείς συχνότερα, να λες το “Θεοτόκε Παρθένε”. Η Υπεραγία Θεοτόκος φυλάει όποιον λέει αυτή την προσευχή.» Ήμουν στην εξορία μαζί με έναν επίσκοπο. Απαιτούσαν από αυτόν να υπογράψει ότι συμμετείχε σε συνωμοσία κατά των αρχών, στην οποία εμπλέκονταν αρκετά ακόμη άτομα. Στις ανακρίσεις τον βασάνιζαν, αλλά άντεχε τα βασανιστήρια και δεν πρόδιδε τους αδελφούς του. Ο επίσκοπος εκείνος μου διηγήθηκε ότι έλεγε αδιαλείπτως την προσευχή “Θεοτόκε Παρθένε” και τις νύχτες τον κανόνα της “Οδηγητρίας”, που τον ήξερε από στήθους. Έλεγε ότι αισθανόταν τον πόνο, αλλά αμβλύ, και μετά έχανε τις αισθήσεις του. Εν τέλει, χωρίς να καταφέρουν τίποτα, τον άφησαν ήσυχο».

Για να αποκτήσουμε διαρκή πόθο για την προσευχή, ο άγιος Ζηνόβιος συμβούλευε να επαναλαμβάνουμε νοερά σύντομες προσευχές, όσο συχνότερα γίνεται: «Κύριε, ελέησον», «Κύριε, βοήθησον», «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με τον αμαρτωλόν». Όμως, να μη στηριζόμαστε στις δικές μας προσπάθειες, αλλά να ζητούμε από τον Κύριο να καταπέμψει μέσα μας το χάρισμα της προσευχής. Όλα αυτά του τα είχε διδάξει ο πνευματικός του, ο στάρετς Γεράσιμος, ο οποίος και ο ίδιος ζητούσε από τον Κύριο τη σωστή οικοδομή στην προσευχή των πνευματικών του τέκνων, ένα από τα οποία ήταν ο άγιος Ζηνόβιος.

Κάποτε αρρώστησε η μοναχή Μαρία. Ήταν βαριά άρρωστη και βρισκόταν ξαπλωμένη στο νοσοκομείο, ετοιμοθάνατη. Αφού προσευχήθηκε, κοιμήθηκε και είδε ένα όραμα. Της εμφανίστηκε ο όσιος Σεραφείμ του Σάρωφ μαζί με κάποιον στάρετς, ο οποίος της έδωσε ένα πρόσφορο που είχε πάνω του την παράσταση της εικόνας της Παναγίας των Ιβήρων. Ο όσιος Σεραφείμ είπε: «Πήγαινε να διακονήσεις κοντά σε αυτόν τον στάρετς στον Άθωνα». Έπειτα από αυτό το όραμα η μοναχή Μαρία ανέρρωσε και έγινε πνευματικό τέκνο του στάρετς Σεραφείμ (Ρομαντσώφ). Μια μέρα την κάλεσε και της είπε να πάει στον στάρετς Ζηνόβιο, στην Τιφλίδα. Όταν έφτασε και αντίκρισε τον στάρετς Ζηνόβιο, της έφυγε η βαλίτσα από τα χέρια. Στο πρόσωπο του στάρετς αναγνώρισε εκείνον τον στάρετς, που είχε δει στο όραμα μαζί με τον όσιο Σεραφείμ. Όταν μπήκε στο κελλί του, εκείνος της είπε: «Θα αρχίσεις να διακονείς στο παρεκκλήσι της Παναγίας των Ιβήρων».

Ο αρχιεπίσκοπος Αλέξιος είχε την ευκαιρία να συλλειτουργήσει αρκετές φορές με τον άγιο Ζηνόβιο, στον ναό του Αγίου ορθοδόξου ηγεμόνα Αλεξάνδρου Νιέφσκι. «Έπρεπε να δείτε πως ο στάρετς βυθιζόταν στην ανάγνωση των ευχών», λέει, «με τι αίσθημα διάβαζε το Ευαγγέλιο στην αγρυπνία, με ήρεμη, αλλά ασυνήθιστα συγκινητική φωνή».

Όταν ο άγιος Ζηνόβιος ήταν στην εξορία, του επέτρεπαν να απομονώνεται στο δάσος για να προσευχηθεί. Επρόκειτο για ανήκουστη εμπιστοσύνη. Η φυγή ενός φυλακισμένου στο δάσος εθεωρείτο δραπέτευση και τον άνθρωπο, που αποφάσιζε κάτι τέτοιο αυθαίρετα, μπορούσαν να τον εκτελέσουν επί τόπου. Ο άγιος έφευγε τις Κυριακές και τις εορτές και προσευχόταν στην ακτή μιας μικρής, έρημης λίμνης. Έλεγε ότι «κάποτε, σε μια γιορτή της Παναγίας, έλαβε εκεί κάποιο σημάδι σχετικό με την απελευθέρωσή του», όμως δεν αποκάλυψε τι σημάδι ήταν αυτό. Ο άγιος Ζηνόβιος από τα παιδικά του χρόνια αγαπούσε και τιμούσε την Παναγία και η Πάναγνος πάντα τον βοηθούσε και δεν τον εγκατέλειπε. Όταν ο άγιος έλαβε το σχήμα, άρχισε να προσεύχεται ακόμη περισσότερο και ενέτεινε τη νηστεία.

Παντοδύναμε Κύριε, μπόλιασε την ταπεινή καρδιά μας με το πανάγιο Όνομά Σου και της υπεραγίας Μητέρας Σου, και ως φοβερός ει εν πάσι τη γη, συντήρησον ημάς εν τω φόβω Σου..

Άγιος Πολύκαρπος ιερομάρτυς, επίσκοπος Σμύρνης (†166)
Άγιοι εβδομήκοντα τρεις Μάρτυρες του Σιρμίου (303)
Θεής και Κλήμεντος Μαρτύρων
Γοργονία (370/5), αδερφή του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου .
Αλέξανδρος, ιδρυτής της Μονής των Ακοιμητων, Κωνσταντινούπολη (430)
Οσίων Αντιόχου, Αντωνίνου, Ιωάννου και Μωυσέως, Δαμιανού, Ζεβινά, Πολυχρονίου, Μωυσέως (άλλος) ασκητές κοντά στον Κύρρο στην έρημο της Συρίας (5ος αιώνας)
Οσιομάρτυς Δαμιανός ο εν Λαρίση (1586)
Δαμιανός ο εν τη «Νέα Σαμαρεία» της μονής Εσφιγμένου ασκήσαντος (1280)
Όσιος Μωυσής της Λευκής Λίμνης  Ρωσίας (1480)
Άγιος Πολύκαρπος του Bryansk (1620-1621)
Άγιος Ναζάριος της Μονής Βαλαάμ (1809)
Άγιος Σεραφείμ (Ζηνόβιος), Σχήμα-Μητροπολίτης Τετρί-Τσκάρο (Λευκή Πηγή), Γεωργίας, μοναχός της Μονής Glinsk (1985)
Ανακομιδή των ιερών λειψάνων (1998) της αγίας Ματρόνας της Μόσχας (1952)
Ανάμνηση θεμελίωσης του ναού της Αγίας του Θεού Σοφίας από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό Α’ στην Κωνσταντινούπολη, έργο των αρχιτεκτόνων Ανθεμίου του Τραλλιανού και Ισιδώρου του Μιλησίου το 532

Εορτάζουν στις 23 Φεβρουαρίου

Στίχοι
Σοί Πολύκαρπος ωλοκαυτώθη Λόγε,
Καρπόν πολύν δούς εκ πυρός ξενοτρόπως.
Εικάδι εν τριτάτη κατά φλόξ Πολύκαρπον έκαυσεν.

Άγιος Πολύκαρπος
από το κατανυκτικό του μαρτύριο

«Να είσαι ισχυρός και ανδρείος, Πολύκαρπε! Είμαι μαζί σου!»

Καθώς ο Πολύκαρπος έμπαινε μέσα στο στάδιο, ήρθε προς αυτόν φωνή απ’ τον ουρανό:
– Ίσχυε, Πολύκαρπε, και ανδρίζου, διότι είμαι μαζί σου!

Και Αυτόν που μίλησε, δεν Τον είδε κανείς· τη φωνή, όμως, την άκουσαν όσοι ήταν παρόντες από τους δικούς του. Στη συνέχεια, καθώς προσήχθη, έγινε μέγας θόρυβος, μόλις άκουσαν ότι είχε συλληφθεί ο Πολύκαρπος. Τον ρώτησε ο ανθύπατος, «αν αυτός είναι ο Πολύκαρπος». Αφού το παραδέχθηκε και το ομολόγησε, προσπαθούσε μετά να τον πείσει ν’ αρνηθεί τον Χριστό, λέγοντάς του: «Λυπήσου την ηλικία σου» και άλλα παρόμοια μ’ αυτά, όπως συνηθίζουν αυτοί να λένε:
–Ορκίσου στην τύχη του Καίσαρα! Μετανόησε και πες: «έξω, οι άθεοι!».

Ο Πολύκαρπος, κοιτάζοντας με σοβαρό πρόσωπο προς όλο το πλήθος των άνομων ειδωλολατρών που βρισκόντουσαν μέσα στο στάδιο, σηκώνοντας προς αυτούς το χέρι, στέναξε, ατένισε προς τον ουρανό και είπε: «Έξω, οι άθεοι!».

***

Όταν ο ανθύπατος επέμενε λέγοντας: «ορκίσου και θα σε αφήσω να φύγεις! Καταράσου τον Χριστό!», είπε ο Πολύκαρπος:

–Ογδόντα έξι χρόνια Τον υπηρετώ και δεν μ’ αδίκησε σε τίποτα! Πως λοιπόν τώρα μπορώ να βλασφημήσω τον Βασιλέα και Σωτήρα μου;

Όταν και πάλι εκείνος επέμενε, λέγοντας «ορκίσου στην τύχη του Καίσαρα!», ο Πολύκαρπος αποκρινόταν:

–Αυταπατάσαι νομίζοντας ότι θα ορκισθώ στην τύχη του Καίσαρα, όπως λες· κι αν προσποιείσαι ότι αγνοείς ποιός είμαι, τότε άκουσε τον θαρραλέο λόγο μου:
–«Είμαι Χριστιανός!».
Κι αν θέλεις να μάθεις την Διδασκαλία του Χριστιανισμού, τότε, όρισε ημέρα κοινής συνεντεύξεως και θ’ ακούσεις γι’ αυτήν.

Ο ανθύπατος, είπε:
–Πείσε για όλ’ αυτά που μου λες τον λαό.
Ο Πολύκαρπος, είπε:
–Σε θεώρησα άξιο να σου απευθύνω τον λόγο, επειδή έχουμε διδαχθεί να απονέμουμε στις αρχές και τις εξουσίες που είναι διορισμένες από τον Θεό την αρμόζουσα τιμή, εφ’ όσον δεν ζημιώνεται η Πίστη μας. Εκείνους, όμως, δεν τους θεωρώ άξιους να ακούσουν την απολογία μου.

Ο ανθύπατος τού είπε:
–Έχω θηρία! Θα σε ρίξω σ’ αυτά, αν δεν μετανοήσεις!
Αυτός είπε:
–Φώναξέ τα! Για μας, είναι αδιανόητη η «μετάνοια» από τα καλύτερα προς τα χειρότερα· είναι καλό όμως η μετάνοια από τα άδικα προς τα δίκαια.

Εκείνος είπε πάλι προς αυτόν:
–Αν περιφρονείς τα θηρία, θα διατάξω τότε να φαγωθείς από την φωτιά, εφ’ όσον δεν μετανοήσεις!
Και ο Πολύκαρπος είπε:
–Με απειλείς με πυρ το οποίο καίγεται πρόσκαιρα και μετά από λίγο σβήνεται. Επειδή αγνοείς το πυρ της μελλούσης κρίσεως και της αιωνίου κολάσεως, το οποίο επιφυλάσσεται για τους ασεβείς. Αλλά, γιατί βραδύνεις; Φέρε ό,τι θέλεις!

***

Όλ’ αυτά σχετικά με το μαρτύριο του Αγίου Πολυκάρπου, έγιναν με εξαιρετική ταχύτητα, γρηγορότερα κι απ’ όσο θα λέγονταν. Τα πλήθη μάζευαν αυτοστιγμεί ξύλα και φρύγανα από τα εργαστήρια και τα λουτρά. Ενώ οι Ιουδαίοι, κατά τη συνήθειά τους, τους βοηθούσαν σ’ αυτό το έργο πρόθυμα.
Όταν ετοιμάσθηκε η φωτιά, αφού άφησε δίπλα του όλα τα ενδύματα και έλυσε την ζώνη του, προσπάθησε να λύσει και τα υποδήματά του· ενώ αυτό πριν δεν το έκανε ποτέ, επειδή πάντοτε όλοι οι πιστοί έσπευδαν, ποιος από αυτούς να αγγίξει γρηγορότερα το δέρμα του. Επειδή και, προ του μαρτυρίου του ακόμη, ήταν στολισμένος με κάθε χάρη λόγω της αγαθής του διαγωγής. Αμέσως έπειτα τοποθέτησαν γι’ αυτόν τα κατάλληλα για την φωτιά όργανα. Κι όταν επρόκειτο να τον καρφώσουν, τους είπε:

–Αφήστε με, έτσι! Αυτός, ο Οποίος, μου έδωσε τη δύναμη για να υποφέρω το πυρ, θα μου δώσει τώρα και τη δύναμη να μείνω ατάραχος μέσα στη φωτιά, χωρίς την «ασφάλεια» από τα καρφιά σας.

***

Αφού ανέπεμψε το «Αμήν» και τελείωσε την ευχή, οι αρμόδιοι άνθρωποι για το πυρ, άναψαν τη φωτιά. Και καθώς έλαμψε μεγάλη φλόγα, είδαμε πραγματικά ένα θαύμα, εμείς, στους οποίους δόθηκε να δούμε, οι οποίοι και διασωθήκαμε για ν’ απαγγείλουμε αυτά τα συμβάντα και στους άλλους. Δηλαδή το πυρ, αφού σχημάτισε ένα είδος καμάρας, σαν ιστίο πλοίου φουσκωμένο από τον άνεμο, κύκλωσε ολόγυρα το σώμα του Μάρτυρος· και αυτός ήταν εκεί, στο μέσον, όχι σαν μία σάρκα που καιγόταν, αλλά σαν άρτος ψημένος ή σαν το χρυσό και σαν το ασήμι που καθαριζόταν μέσα σε κάμινο. Και η ευωδία που αισθανόμασταν ήταν τόσο δυνατή, σαν να κάπνιζε λιβανωτό ή κάποιο άλλο πολύτιμο άρωμα.

Η Ευχή του Ιησού μπολιάζεται στην ταπεινή καρδιά.
Άγιος στάρετς Ζηνόβιος (Μαζούγκα· 1896–1985), μητροπολίτης Τέτρι–Τσκάρο

Όταν κάποτε ρώτησαν τον άγιο μητροπολίτη Τέτρι–Τσκάρο και στάρετς Ζηνόβιο (Μαζούγκα· 1896–1985) πώς να κάνουν την Ευχή του Ιησού, ο άγιος απάντησε ότι «δεν πρέπει να επιδιώκουμε αμέσως υψηλές βαθμίδες και ιδιαίτερη συγκέντρωση της σκέψης, αλλά χρειάζεται με απλότητα καρδιάς να λέμε την Ευχή προς τον ζώντα Θεό, ο Οποίος είναι κοντά μας, όπως η ψυχή μας». Συμβούλευε να εκμεταλλευόμαστε τις στιγμές της μοναξιάς μας και να διώχνουμε τις σκέψεις μας την ώρα της Ευχής του Ιησού. Αυτή την εργασία ο άγιος τη θεωρούσε υψηλότερη από την ανάγνωση βιβλίων. Επαναλάμβανε ότι η Ευχή του Ιησού μπολιάζεται στην ταπεινή καρδιά. Στους οικείους του ο άγιος Ζηνόβιος διηγείτο ότι «απέκτησε την Ευχή του Ιησού στη νεότητά του, όταν βρισκόταν στην έρημο, ενώ στον κόσμο προσπαθούσε να τη διαφυλάξει».

Κάποτε ο άγιος απάντησε σε έναν μοναχό, που τον είχε ρωτήσει πώς θα σωθεί: «Όταν βρίσκεσαι μόνος στο κελί σου, κάνε την Ευχή του Ιησού και διώξε όλους τους λογισμούς, όχι μόνο τους κακούς, αλλά και τους καλούς. Η σιωπή για τον μοναχό είναι η ελευθερία από τους λογισμούς. Αν έτσι πράττεις, θα δεις την Πρόνοια του Θεού στη ζωή σου».

Όταν έδινε ευλογία στα πνευματικά του τέκνα να λένε την Ευχή του Ιησού, ο άγιος Ζηνόβιος συμπλήρωνε να τελούν επίσης κανόνα προς την Υπεραγία Θεοτόκο, την ευχή «Υπεραγία Θεοτόκε σώσον ημάς», καθώς και το «Θεοτόκε Παρθένε, χαίρε Κεχαριτωμένη Μαρία…».
Η προσευχή ήταν για τον άγιο η αναπνοή του, που τον συνέδεε με την Πηγή της Ζωής, η πραγματική και δραστική βοήθεια, που μπορούσε να παρέχει στους ανθρώπους, ελκύοντας το έλεος του Ίδιου του Κυρίου.

Στην ερώτηση ενός πνευματικού τέκνου του σχετικά με το ποιες προσευχές προς την Παναγία συστήνει, ο άγιος απάντησε ότι η προσευχή «Θεοτόκε Παρθένε, χαίρε Κεχαριτωμένη Μαρία…» εμπεριέχει τα πάντα.

Ο άγιος αγαπούσε πολύ την Υπεραγία Θεοτόκο και συχνά απευθυνόταν προς αυτή με θερμή προσευχή. Στην ερώτηση κάποιου ιερομονάχου τι ακριβώς πρέπει να κάνει, ώστε να μείνει πιστός στον Χριστό και να υποφέρει όλες τις δοκιμασίες, αν αρχίσουν ξανά αιματηροί διωγμοί κατά της Εκκλησίας, ο στάρετς Ζηνόβιος απάντησε:
«Να προσεύχεσαι στην Παναγία και, όσο μπορείς συχνότερα, να λες το “Θεοτόκε Παρθένε”. Η Υπεραγία Θεοτόκος φυλάει όποιον λέει αυτή την προσευχή.

Ο άγιος Ζηνόβιος δίδασκε την προσευχή λέγοντας: «Ο Θεός, πρώτα απ’ όλα, χρειάζεται την προσωπική σας στροφή προς Αυτόν με την καρδιά σας. Μην εντρυφάτε σε βιβλία και διανοητικά συμπεράσματα· αυτό είναι λιγότερο σημαντικό. Το να στραφούμε μέσα από την καρδιά μας προς τον Θεό, αυτό είναι προσευχή… Απλά μιλήστε μόνοι σας με τον Θεό, νοερά, από μέσα σας, πείτε Του: “Κύριε, αν υπάρχεις, αποκάλυψέ μου τον εαυτό Σου!… Θέλω να Σε γνωρίσω!…”. Ή με οποιοδήποτε άλλο τρόπο, εκφραστείτε με δικά σας λόγια. Κι ο Θεός, θα ανταποκριθεί, πιστέψτε με! Δεν ξέρω πώς, αλλά θα ανταποκριθεί!…». 

Η ίδια η ουσία της προσευχής, η εξύψωση του νου και της καρδιάς του ανθρώπου προς τον Θεό, μας δίνει τη δυνατότητα να εξασκούμαστε διαρκώς σε αυτή, καθώς μπορούμε να προσευχόμαστε πάντα και παντού: στον δρόμο, τις ώρες της εργασίας και της ανάπαυσης, την ώρα της συζήτησης και της λήψης τροφής, στη μοναξιά και την πολυκοσμία, όρθιοι, καθιστοί, ξαπλωμένοι. (Ζηνόβιος Τσεσνοκώφ: «Στάρετς Ζηνόβιος-Στη χαρά και στη λύπη Δόξα τω Θεώ», Εκδόσεις «Άθως», Αθήνα 2015.)

***

Ομιλία
για τον φόβο του Θεού
Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς

«ἐν φόβῳ τὸν τῆς παροικίας ὑμῶν χρόνον ἀναστράφητε» (Α’ Πε. 1,17)

Αυτά είναι τα λόγια του μεγάλου Αποστόλου Πέτρου, λόγια που έχουν διπλό θεμέλιο: ουράνια έμπνευση και προσωπική εμπειρία. Με θεϊκή έμπνευση, ο Πέτρος, ένας απλός ψαράς, έγινε δάσκαλος των ανθρώπων, μέγιστος στύλος της Πίστεως και ισχυρός θαυματουργός. Με τη δική του εμπειρία έμαθε ότι όλη του η σοφία και η δύναμη του ήταν από το Θεό και γι ‘αυτό πρέπει να έχει τον φόβο του Θεού. Δεν υπάρχει άλλος φόβος, εκτός από τον φόβο του Θεού.

Ο ανόητος φοβάται μόνον όταν λάμψει ο κεραυνός και κροτήσει η βροντή, αλλά ο σοφός άνθρωπος φοβάται τον Θεό κάθε μέρα και κάθε ώρα. Ο Δημιουργός της αστραπής και των κεραυνών είναι πιο φοβερός από αυτά τα δύο και δεν εμφανίζεται μπροστά σας, από καιρό σε καιρό, όπως οι κεραυνοί και οι βροντές, αλλά είναι συνεχώς ενώπιον σου και δεν απομακρύνεται από σενα. Γι ‘αυτό δεν αρκεί, να έχουμε φοβό Θεού, από καιρού σε καιρό, αλλά πρέπει να αναπνέουμε τον φόβο του Θεού. Ο φόβος του Θεού είναι το όζον στην ασφυκτική ατμόσφαιρα της ψυχής μας. Αυτό το όζον φέρνει καθαρότητα, μια ανάλαφρη αίσθηση, γλυκιά ευωδία και υγεία. Ο Πέτρος, μέχρι να ενισχυθεί με το φόβο του Θεού, ήταν μόνο ο Πέτρος και όχι ο απόστολος, ο ήρωας, ο δάσκαλος του λαού και ο θαυματουργός.

Ω! αδελφοί μου, ας μην πανηγυρίζουμε πριν από τη συγκομιδή. Αυτή η ζωή μας δεν είναι η συγκομιδή, αλλά είναι ο καιρός της σποράς, της εργασίας με ιδρώτα και φόβο. Ο σπορέας ζει με φόβο μέχρι να συλλέξει τα φρούτα από το χωράφι. Ας αναβάλλουμε κι εμείς τη χαρά μας για την ημέρα της συγκομιδής, γιατί τώρα είναι ο καιρός της εργασίας εν φόβω.
Άραγε θα σωθώ; Αυτή η ερώτηση θα έπρεπε να βασανίζει τον καθένα μας, με τον ίδιο τρόπο που βασανίζει τον σπορέα: «Θα καρπωθώ τους καρπούς των κόπων μου στον αγρό που καλλιέργησα;» Ο σπορέας εργάζεται με φόβο Θεού κάθε ημέρα. Ας εργαζόμαστε και εμείς εν φοβω “όλον τον χρόνο της διαμονής μας” στη γη.

Ω! Παντοδύναμε Κύριε, ως φοβερός ει εν πάσι τη γη, συντήρησον ημάς εν τω φόβω Σου.

Σοι πρέπει πάσα δόξα, τιμή και προσκύνησις εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
Πηγή: Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, «Ο Πρόλογος της Οχρίδας», (Ιούνιος), Εκδ. Αθως,
http://prologue.orthodox.cn/June29.htm

Άγιος Πολύκαρπος ιερομάρτυς, επίσκοπος Σμύρνης, οι άγιοι αντιμετώπιζαν τους αμαρτωλούς: προσεκτικά και συμπονετικά  Ενεργώντας έτσι, οικοδομείτε τους εαυτούς σας.   Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς
https://iconandlight.wordpress.com/2021/02/22/%ce%ac%ce%b3%ce%b9%ce%bf%cf%82-%cf%80%ce%bf%ce%bb%cf%8d%ce%ba%ce%b1%cf%81%cf%80%ce%bf%cf%82-%cf%83%ce%bc%cf%8d%cf%81%ce%bd%ce%b7%cf%82-%ce%bf%ce%b9-%ce%ac%ce%b3%ce%b9%ce%bf%ce%b9-%ce%b1%ce%bd%cf%84/

Ο άγιος Πολύκαρπος τη στιγμή την κρίσιμη σκέφτεται μόνο τους άλλους και όχι τον προσωπικό του κίνδυνο. Κάλλιστος Γουέαρ, Επίσκοπος Διοκλείας
https://iconandlight.wordpress.com/2018/02/22/20577/

Ο Θεός μας καλεί να πάθουμε για το όνομά Του, γιατί έτσι θα ζήσουμε και την δόξα Του. Για ένα προσεύχομαι, να μη φοβηθείτε τα σύννεφα που ήλθαν. Κύριε, δυνάμωσε την πίστη μέσα μας και ελέησέ μας. Άγιος Σωφρόνιος του Έσσεξ – Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς
https://iconandlight.wordpress.com/2021/07/30/%ce%bf-%ce%b8%ce%b5%cf%8c%cf%82-%ce%bc%ce%b1%cf%82-%ce%ba%ce%b1%ce%bb%ce%b5%ce%af-%ce%bd%ce%b1-%cf%80%ce%ac%ce%b8%ce%bf%cf%85%ce%bc%ce%b5-%ce%b3%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%bf-%cf%8c%ce%bd%ce%bf%ce%bc/

Ἡ ἐχεμύθεια τῶν πιστῶν ἐν καιρῷ διωγμοῦ… ἐκεῖνος ποὺ ἔχει μίαν ἀκμαία πνευματικότητα, ἀνθηρὰ, προτιμᾶ νὰ γίνει μάρτυς, παρὰ προδότης. π. Ἀθανασίου Μυτιληναίου
https://iconandlight.wordpress.com/2021/04/08/%e1%bc%a1-%e1%bc%90%cf%87%ce%b5%ce%bc%cf%8d%ce%b8%ce%b5%ce%b9%ce%b1-%cf%84%e1%bf%b6%ce%bd-%cf%80%ce%b9%cf%83%cf%84%e1%bf%b6%ce%bd-%e1%bc%90%ce%bd-%ce%ba%ce%b1%ce%b9%cf%81%e1%bf%b7-%ce%b4%ce%b9%cf%89/

Απολυτίκιον Αγίου Πολυκάρπου Ήχος δ΄.

Και τρόπων μέτοχος, και θρόνων διάδοχος, των Αποστόλων γενόμενος, την πράξιν εύρες θεόπνευστε, εις θεωρίας επίβασιν• διά τούτο τον λόγον της αληθείας ορθοτομών, και τη πίστει ενήθλησας μέχρις αίματος, Ιερομάρτυς Πολύκαρπε• πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ, σωθήναι τας ψυχάς ημών.

Απολυτίκιον της Αγίας. Ήχος α΄. Της ερήμου πολίτης.

Γρηγορίου του πάνυ την ομαίμονα άσωμεν, άσμασιν ενθέοις ως τύπον εγκρατείας της σώφρονος. Συζήσασα τω φόβω του Θεού, χορεύει νυν εν πόλοις ουρανού, Γοργονία η το όμμα το της ψυχής εξόχως εκλαμπρύνασα. Δόξα τω αγιάσαντι αυτήν, δόξα τω θαυμαστώσαντι, δόξα τω εκμαγείον αρετής και εικόνα ταύτην δείξαντι.

Ήχος β’
Ότε εκ τού ξύλου σε νεκρόν

Ότε της Παρθένου ο καρπός, και ζωαρχικώτατος σπόρος, εις γήν ενέπεσε, τότε σε πολύκαρπον, στάχυν εβλάστησε, τούς πιστούς διατρέφοντα, τοις της ευσεβείας, λόγοις τε και δόγμασι, και της αθλήσεως, τούτους αγιάζοντα θείω, αίματι και Ιερωσύνης, μύρω καθαγνίζοντα Πολύκαρπε.

Κάθισμα Ήχος πλ. δ΄. Την Σοφίαν και Λόγον

Τον της χάριτος βότρυν εν τη ψυχή, αληθώς γεωργήσας Πάτερ σοφέ, ως οίνον εξέβλυσας, τον της πίστεως λόγον, τον ευφραίνοντα πάντων, Πιστών την διάνοιαν, και θαυμάτων ώφθης απέραντον πέλαγος· όθεν και Μαρτύρων, καλλονή ανεδείχθης, πυρί τελειούμενος, και φωτός αξιούμενος, αιδίου Πολύκαρπε· Πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ, των πταισμάτων άφεσιν δωρήσασθαι, τοις εορτάζουσι πόθω, την αγίαν Μνήμην σου.

Κάθισμα της Αγίας.
Ήχος. πλ.δ΄. Την Σοφίαν και Λόγον.

Εκ Θεού ευμοιρήσασα γενεάς, φοβουμένων τον Κύριον αληθώς, καρπός αξιέραστος Γοργονία ενδέδειξαι· ου δεσμός σε του γάμου, ου κόσμου τερπνότητες, καθελείν εκ ψυχής σου ουράνιον φρόνημα, ίσχυσαν ουδόλως, διό κόρη εφάνης, Τριάδος αγνότατον ενδιαίτημα πάντων τε, αγαθών πολυέραστον, οίκημα Οσία σεμνή, ως το δύνασθαι πάντοτε έχουσα, τω Θεώ μη ελλίπης πρεσβεύειν, υπέρ των ψαλλόντων σοι.

Εξαποστειλάριον
Γυναίκες ακουτίσθητε

Πολλούς καρπούς προσήνεγκας, Χριστώ σοφέ Πολύκαρπε, τούς διά σού σεσωσμένους, βροτούς εκ πλάνης δαιμόνων, Ιερομάρτυς ένδοξε, Αγγέλων ισοστάσιε, καί Αποστόλων σύσκηνε, μεθ’ ών μνημόνευε Πάτερ, τών σέ τιμώντων εκ πόθου.