Παντοδύναμε Κύριε, μπόλιασε την ταπεινή καρδιά μας με το πανάγιο Όνομά Σου και της υπεραγίας Μητέρας Σου, και ως φοβερός ει εν πάσι τη γη, συντήρησον ημάς εν τω φόβω Σου..

Άγιος Πολύκαρπος ιερομάρτυς, επίσκοπος Σμύρνης (†166)
Άγιοι εβδομήκοντα τρεις Μάρτυρες του Σιρμίου (303)
Θεής και Κλήμεντος Μαρτύρων
Γοργονία (370/5), αδερφή του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου .
Αλέξανδρος, ιδρυτής της Μονής των Ακοιμητων, Κωνσταντινούπολη (430)
Οσίων Αντιόχου, Αντωνίνου, Ιωάννου και Μωυσέως, Δαμιανού, Ζεβινά, Πολυχρονίου, Μωυσέως (άλλος) ασκητές κοντά στον Κύρρο στην έρημο της Συρίας (5ος αιώνας)
Οσιομάρτυς Δαμιανός ο εν Λαρίση (1586)
Δαμιανός ο εν τη «Νέα Σαμαρεία» της μονής Εσφιγμένου ασκήσαντος (1280)
Όσιος Μωυσής της Λευκής Λίμνης  Ρωσίας (1480)
Άγιος Πολύκαρπος του Bryansk (1620-1621)
Άγιος Ναζάριος της Μονής Βαλαάμ (1809)
Άγιος Σεραφείμ (Ζηνόβιος), Σχήμα-Μητροπολίτης Τετρί-Τσκάρο (Λευκή Πηγή), Γεωργίας, μοναχός της Μονής Glinsk (1985)
Ανακομιδή των ιερών λειψάνων (1998) της αγίας Ματρόνας της Μόσχας (1952)
Ανάμνηση θεμελίωσης του ναού της Αγίας του Θεού Σοφίας από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό Α’ στην Κωνσταντινούπολη, έργο των αρχιτεκτόνων Ανθεμίου του Τραλλιανού και Ισιδώρου του Μιλησίου το 532

Εορτάζουν στις 23 Φεβρουαρίου

Στίχοι
Σοί Πολύκαρπος ωλοκαυτώθη Λόγε,
Καρπόν πολύν δούς εκ πυρός ξενοτρόπως.
Εικάδι εν τριτάτη κατά φλόξ Πολύκαρπον έκαυσεν.

Άγιος Πολύκαρπος
από το κατανυκτικό του μαρτύριο

«Να είσαι ισχυρός και ανδρείος, Πολύκαρπε! Είμαι μαζί σου!»

Καθώς ο Πολύκαρπος έμπαινε μέσα στο στάδιο, ήρθε προς αυτόν φωνή απ’ τον ουρανό:
– Ίσχυε, Πολύκαρπε, και ανδρίζου, διότι είμαι μαζί σου!

Και Αυτόν που μίλησε, δεν Τον είδε κανείς· τη φωνή, όμως, την άκουσαν όσοι ήταν παρόντες από τους δικούς του. Στη συνέχεια, καθώς προσήχθη, έγινε μέγας θόρυβος, μόλις άκουσαν ότι είχε συλληφθεί ο Πολύκαρπος. Τον ρώτησε ο ανθύπατος, «αν αυτός είναι ο Πολύκαρπος». Αφού το παραδέχθηκε και το ομολόγησε, προσπαθούσε μετά να τον πείσει ν’ αρνηθεί τον Χριστό, λέγοντάς του: «Λυπήσου την ηλικία σου» και άλλα παρόμοια μ’ αυτά, όπως συνηθίζουν αυτοί να λένε:
–Ορκίσου στην τύχη του Καίσαρα! Μετανόησε και πες: «έξω, οι άθεοι!».

Ο Πολύκαρπος, κοιτάζοντας με σοβαρό πρόσωπο προς όλο το πλήθος των άνομων ειδωλολατρών που βρισκόντουσαν μέσα στο στάδιο, σηκώνοντας προς αυτούς το χέρι, στέναξε, ατένισε προς τον ουρανό και είπε: «Έξω, οι άθεοι!».

***

Όταν ο ανθύπατος επέμενε λέγοντας: «ορκίσου και θα σε αφήσω να φύγεις! Καταράσου τον Χριστό!», είπε ο Πολύκαρπος:

–Ογδόντα έξι χρόνια Τον υπηρετώ και δεν μ’ αδίκησε σε τίποτα! Πως λοιπόν τώρα μπορώ να βλασφημήσω τον Βασιλέα και Σωτήρα μου;

Όταν και πάλι εκείνος επέμενε, λέγοντας «ορκίσου στην τύχη του Καίσαρα!», ο Πολύκαρπος αποκρινόταν:

–Αυταπατάσαι νομίζοντας ότι θα ορκισθώ στην τύχη του Καίσαρα, όπως λες· κι αν προσποιείσαι ότι αγνοείς ποιός είμαι, τότε άκουσε τον θαρραλέο λόγο μου:
–«Είμαι Χριστιανός!».
Κι αν θέλεις να μάθεις την Διδασκαλία του Χριστιανισμού, τότε, όρισε ημέρα κοινής συνεντεύξεως και θ’ ακούσεις γι’ αυτήν.

Ο ανθύπατος, είπε:
–Πείσε για όλ’ αυτά που μου λες τον λαό.
Ο Πολύκαρπος, είπε:
–Σε θεώρησα άξιο να σου απευθύνω τον λόγο, επειδή έχουμε διδαχθεί να απονέμουμε στις αρχές και τις εξουσίες που είναι διορισμένες από τον Θεό την αρμόζουσα τιμή, εφ’ όσον δεν ζημιώνεται η Πίστη μας. Εκείνους, όμως, δεν τους θεωρώ άξιους να ακούσουν την απολογία μου.

Ο ανθύπατος τού είπε:
–Έχω θηρία! Θα σε ρίξω σ’ αυτά, αν δεν μετανοήσεις!
Αυτός είπε:
–Φώναξέ τα! Για μας, είναι αδιανόητη η «μετάνοια» από τα καλύτερα προς τα χειρότερα· είναι καλό όμως η μετάνοια από τα άδικα προς τα δίκαια.

Εκείνος είπε πάλι προς αυτόν:
–Αν περιφρονείς τα θηρία, θα διατάξω τότε να φαγωθείς από την φωτιά, εφ’ όσον δεν μετανοήσεις!
Και ο Πολύκαρπος είπε:
–Με απειλείς με πυρ το οποίο καίγεται πρόσκαιρα και μετά από λίγο σβήνεται. Επειδή αγνοείς το πυρ της μελλούσης κρίσεως και της αιωνίου κολάσεως, το οποίο επιφυλάσσεται για τους ασεβείς. Αλλά, γιατί βραδύνεις; Φέρε ό,τι θέλεις!

***

Όλ’ αυτά σχετικά με το μαρτύριο του Αγίου Πολυκάρπου, έγιναν με εξαιρετική ταχύτητα, γρηγορότερα κι απ’ όσο θα λέγονταν. Τα πλήθη μάζευαν αυτοστιγμεί ξύλα και φρύγανα από τα εργαστήρια και τα λουτρά. Ενώ οι Ιουδαίοι, κατά τη συνήθειά τους, τους βοηθούσαν σ’ αυτό το έργο πρόθυμα.
Όταν ετοιμάσθηκε η φωτιά, αφού άφησε δίπλα του όλα τα ενδύματα και έλυσε την ζώνη του, προσπάθησε να λύσει και τα υποδήματά του· ενώ αυτό πριν δεν το έκανε ποτέ, επειδή πάντοτε όλοι οι πιστοί έσπευδαν, ποιος από αυτούς να αγγίξει γρηγορότερα το δέρμα του. Επειδή και, προ του μαρτυρίου του ακόμη, ήταν στολισμένος με κάθε χάρη λόγω της αγαθής του διαγωγής. Αμέσως έπειτα τοποθέτησαν γι’ αυτόν τα κατάλληλα για την φωτιά όργανα. Κι όταν επρόκειτο να τον καρφώσουν, τους είπε:

–Αφήστε με, έτσι! Αυτός, ο Οποίος, μου έδωσε τη δύναμη για να υποφέρω το πυρ, θα μου δώσει τώρα και τη δύναμη να μείνω ατάραχος μέσα στη φωτιά, χωρίς την «ασφάλεια» από τα καρφιά σας.

***

Αφού ανέπεμψε το «Αμήν» και τελείωσε την ευχή, οι αρμόδιοι άνθρωποι για το πυρ, άναψαν τη φωτιά. Και καθώς έλαμψε μεγάλη φλόγα, είδαμε πραγματικά ένα θαύμα, εμείς, στους οποίους δόθηκε να δούμε, οι οποίοι και διασωθήκαμε για ν’ απαγγείλουμε αυτά τα συμβάντα και στους άλλους. Δηλαδή το πυρ, αφού σχημάτισε ένα είδος καμάρας, σαν ιστίο πλοίου φουσκωμένο από τον άνεμο, κύκλωσε ολόγυρα το σώμα του Μάρτυρος· και αυτός ήταν εκεί, στο μέσον, όχι σαν μία σάρκα που καιγόταν, αλλά σαν άρτος ψημένος ή σαν το χρυσό και σαν το ασήμι που καθαριζόταν μέσα σε κάμινο. Και η ευωδία που αισθανόμασταν ήταν τόσο δυνατή, σαν να κάπνιζε λιβανωτό ή κάποιο άλλο πολύτιμο άρωμα.

Η Ευχή του Ιησού μπολιάζεται στην ταπεινή καρδιά.
Άγιος στάρετς Ζηνόβιος (Μαζούγκα· 1896–1985), μητροπολίτης Τέτρι–Τσκάρο

Όταν κάποτε ρώτησαν τον άγιο μητροπολίτη Τέτρι–Τσκάρο και στάρετς Ζηνόβιο (Μαζούγκα· 1896–1985) πώς να κάνουν την Ευχή του Ιησού, ο άγιος απάντησε ότι «δεν πρέπει να επιδιώκουμε αμέσως υψηλές βαθμίδες και ιδιαίτερη συγκέντρωση της σκέψης, αλλά χρειάζεται με απλότητα καρδιάς να λέμε την Ευχή προς τον ζώντα Θεό, ο Οποίος είναι κοντά μας, όπως η ψυχή μας». Συμβούλευε να εκμεταλλευόμαστε τις στιγμές της μοναξιάς μας και να διώχνουμε τις σκέψεις μας την ώρα της Ευχής του Ιησού. Αυτή την εργασία ο άγιος τη θεωρούσε υψηλότερη από την ανάγνωση βιβλίων. Επαναλάμβανε ότι η Ευχή του Ιησού μπολιάζεται στην ταπεινή καρδιά. Στους οικείους του ο άγιος Ζηνόβιος διηγείτο ότι «απέκτησε την Ευχή του Ιησού στη νεότητά του, όταν βρισκόταν στην έρημο, ενώ στον κόσμο προσπαθούσε να τη διαφυλάξει».

Κάποτε ο άγιος απάντησε σε έναν μοναχό, που τον είχε ρωτήσει πώς θα σωθεί: «Όταν βρίσκεσαι μόνος στο κελί σου, κάνε την Ευχή του Ιησού και διώξε όλους τους λογισμούς, όχι μόνο τους κακούς, αλλά και τους καλούς. Η σιωπή για τον μοναχό είναι η ελευθερία από τους λογισμούς. Αν έτσι πράττεις, θα δεις την Πρόνοια του Θεού στη ζωή σου».

Όταν έδινε ευλογία στα πνευματικά του τέκνα να λένε την Ευχή του Ιησού, ο άγιος Ζηνόβιος συμπλήρωνε να τελούν επίσης κανόνα προς την Υπεραγία Θεοτόκο, την ευχή «Υπεραγία Θεοτόκε σώσον ημάς», καθώς και το «Θεοτόκε Παρθένε, χαίρε Κεχαριτωμένη Μαρία…».
Η προσευχή ήταν για τον άγιο η αναπνοή του, που τον συνέδεε με την Πηγή της Ζωής, η πραγματική και δραστική βοήθεια, που μπορούσε να παρέχει στους ανθρώπους, ελκύοντας το έλεος του Ίδιου του Κυρίου.

Στην ερώτηση ενός πνευματικού τέκνου του σχετικά με το ποιες προσευχές προς την Παναγία συστήνει, ο άγιος απάντησε ότι η προσευχή «Θεοτόκε Παρθένε, χαίρε Κεχαριτωμένη Μαρία…» εμπεριέχει τα πάντα.

Ο άγιος αγαπούσε πολύ την Υπεραγία Θεοτόκο και συχνά απευθυνόταν προς αυτή με θερμή προσευχή. Στην ερώτηση κάποιου ιερομονάχου τι ακριβώς πρέπει να κάνει, ώστε να μείνει πιστός στον Χριστό και να υποφέρει όλες τις δοκιμασίες, αν αρχίσουν ξανά αιματηροί διωγμοί κατά της Εκκλησίας, ο στάρετς Ζηνόβιος απάντησε:
«Να προσεύχεσαι στην Παναγία και, όσο μπορείς συχνότερα, να λες το “Θεοτόκε Παρθένε”. Η Υπεραγία Θεοτόκος φυλάει όποιον λέει αυτή την προσευχή.

Ο άγιος Ζηνόβιος δίδασκε την προσευχή λέγοντας: «Ο Θεός, πρώτα απ’ όλα, χρειάζεται την προσωπική σας στροφή προς Αυτόν με την καρδιά σας. Μην εντρυφάτε σε βιβλία και διανοητικά συμπεράσματα· αυτό είναι λιγότερο σημαντικό. Το να στραφούμε μέσα από την καρδιά μας προς τον Θεό, αυτό είναι προσευχή… Απλά μιλήστε μόνοι σας με τον Θεό, νοερά, από μέσα σας, πείτε Του: “Κύριε, αν υπάρχεις, αποκάλυψέ μου τον εαυτό Σου!… Θέλω να Σε γνωρίσω!…”. Ή με οποιοδήποτε άλλο τρόπο, εκφραστείτε με δικά σας λόγια. Κι ο Θεός, θα ανταποκριθεί, πιστέψτε με! Δεν ξέρω πώς, αλλά θα ανταποκριθεί!…». 

Η ίδια η ουσία της προσευχής, η εξύψωση του νου και της καρδιάς του ανθρώπου προς τον Θεό, μας δίνει τη δυνατότητα να εξασκούμαστε διαρκώς σε αυτή, καθώς μπορούμε να προσευχόμαστε πάντα και παντού: στον δρόμο, τις ώρες της εργασίας και της ανάπαυσης, την ώρα της συζήτησης και της λήψης τροφής, στη μοναξιά και την πολυκοσμία, όρθιοι, καθιστοί, ξαπλωμένοι. (Ζηνόβιος Τσεσνοκώφ: «Στάρετς Ζηνόβιος-Στη χαρά και στη λύπη Δόξα τω Θεώ», Εκδόσεις «Άθως», Αθήνα 2015.)

***

Ομιλία
για τον φόβο του Θεού
Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς

«ἐν φόβῳ τὸν τῆς παροικίας ὑμῶν χρόνον ἀναστράφητε» (Α’ Πε. 1,17)

Αυτά είναι τα λόγια του μεγάλου Αποστόλου Πέτρου, λόγια που έχουν διπλό θεμέλιο: ουράνια έμπνευση και προσωπική εμπειρία. Με θεϊκή έμπνευση, ο Πέτρος, ένας απλός ψαράς, έγινε δάσκαλος των ανθρώπων, μέγιστος στύλος της Πίστεως και ισχυρός θαυματουργός. Με τη δική του εμπειρία έμαθε ότι όλη του η σοφία και η δύναμη του ήταν από το Θεό και γι ‘αυτό πρέπει να έχει τον φόβο του Θεού. Δεν υπάρχει άλλος φόβος, εκτός από τον φόβο του Θεού.

Ο ανόητος φοβάται μόνον όταν λάμψει ο κεραυνός και κροτήσει η βροντή, αλλά ο σοφός άνθρωπος φοβάται τον Θεό κάθε μέρα και κάθε ώρα. Ο Δημιουργός της αστραπής και των κεραυνών είναι πιο φοβερός από αυτά τα δύο και δεν εμφανίζεται μπροστά σας, από καιρό σε καιρό, όπως οι κεραυνοί και οι βροντές, αλλά είναι συνεχώς ενώπιον σου και δεν απομακρύνεται από σενα. Γι ‘αυτό δεν αρκεί, να έχουμε φοβό Θεού, από καιρού σε καιρό, αλλά πρέπει να αναπνέουμε τον φόβο του Θεού. Ο φόβος του Θεού είναι το όζον στην ασφυκτική ατμόσφαιρα της ψυχής μας. Αυτό το όζον φέρνει καθαρότητα, μια ανάλαφρη αίσθηση, γλυκιά ευωδία και υγεία. Ο Πέτρος, μέχρι να ενισχυθεί με το φόβο του Θεού, ήταν μόνο ο Πέτρος και όχι ο απόστολος, ο ήρωας, ο δάσκαλος του λαού και ο θαυματουργός.

Ω! αδελφοί μου, ας μην πανηγυρίζουμε πριν από τη συγκομιδή. Αυτή η ζωή μας δεν είναι η συγκομιδή, αλλά είναι ο καιρός της σποράς, της εργασίας με ιδρώτα και φόβο. Ο σπορέας ζει με φόβο μέχρι να συλλέξει τα φρούτα από το χωράφι. Ας αναβάλλουμε κι εμείς τη χαρά μας για την ημέρα της συγκομιδής, γιατί τώρα είναι ο καιρός της εργασίας εν φόβω.
Άραγε θα σωθώ; Αυτή η ερώτηση θα έπρεπε να βασανίζει τον καθένα μας, με τον ίδιο τρόπο που βασανίζει τον σπορέα: «Θα καρπωθώ τους καρπούς των κόπων μου στον αγρό που καλλιέργησα;» Ο σπορέας εργάζεται με φόβο Θεού κάθε ημέρα. Ας εργαζόμαστε και εμείς εν φοβω “όλον τον χρόνο της διαμονής μας” στη γη.

Ω! Παντοδύναμε Κύριε, ως φοβερός ει εν πάσι τη γη, συντήρησον ημάς εν τω φόβω Σου.

Σοι πρέπει πάσα δόξα, τιμή και προσκύνησις εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
Πηγή: Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, «Ο Πρόλογος της Οχρίδας», (Ιούνιος), Εκδ. Αθως,
http://prologue.orthodox.cn/June29.htm

Άγιος Πολύκαρπος ιερομάρτυς, επίσκοπος Σμύρνης, οι άγιοι αντιμετώπιζαν τους αμαρτωλούς: προσεκτικά και συμπονετικά  Ενεργώντας έτσι, οικοδομείτε τους εαυτούς σας.   Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς
https://iconandlight.wordpress.com/2021/02/22/%ce%ac%ce%b3%ce%b9%ce%bf%cf%82-%cf%80%ce%bf%ce%bb%cf%8d%ce%ba%ce%b1%cf%81%cf%80%ce%bf%cf%82-%cf%83%ce%bc%cf%8d%cf%81%ce%bd%ce%b7%cf%82-%ce%bf%ce%b9-%ce%ac%ce%b3%ce%b9%ce%bf%ce%b9-%ce%b1%ce%bd%cf%84/

Ο άγιος Πολύκαρπος τη στιγμή την κρίσιμη σκέφτεται μόνο τους άλλους και όχι τον προσωπικό του κίνδυνο. Κάλλιστος Γουέαρ, Επίσκοπος Διοκλείας
https://iconandlight.wordpress.com/2018/02/22/20577/

Ο Θεός μας καλεί να πάθουμε για το όνομά Του, γιατί έτσι θα ζήσουμε και την δόξα Του. Για ένα προσεύχομαι, να μη φοβηθείτε τα σύννεφα που ήλθαν. Κύριε, δυνάμωσε την πίστη μέσα μας και ελέησέ μας. Άγιος Σωφρόνιος του Έσσεξ – Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς
https://iconandlight.wordpress.com/2021/07/30/%ce%bf-%ce%b8%ce%b5%cf%8c%cf%82-%ce%bc%ce%b1%cf%82-%ce%ba%ce%b1%ce%bb%ce%b5%ce%af-%ce%bd%ce%b1-%cf%80%ce%ac%ce%b8%ce%bf%cf%85%ce%bc%ce%b5-%ce%b3%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%bf-%cf%8c%ce%bd%ce%bf%ce%bc/

Ἡ ἐχεμύθεια τῶν πιστῶν ἐν καιρῷ διωγμοῦ… ἐκεῖνος ποὺ ἔχει μίαν ἀκμαία πνευματικότητα, ἀνθηρὰ, προτιμᾶ νὰ γίνει μάρτυς, παρὰ προδότης. π. Ἀθανασίου Μυτιληναίου
https://iconandlight.wordpress.com/2021/04/08/%e1%bc%a1-%e1%bc%90%cf%87%ce%b5%ce%bc%cf%8d%ce%b8%ce%b5%ce%b9%ce%b1-%cf%84%e1%bf%b6%ce%bd-%cf%80%ce%b9%cf%83%cf%84%e1%bf%b6%ce%bd-%e1%bc%90%ce%bd-%ce%ba%ce%b1%ce%b9%cf%81%e1%bf%b7-%ce%b4%ce%b9%cf%89/

Απολυτίκιον Αγίου Πολυκάρπου Ήχος δ΄.

Και τρόπων μέτοχος, και θρόνων διάδοχος, των Αποστόλων γενόμενος, την πράξιν εύρες θεόπνευστε, εις θεωρίας επίβασιν• διά τούτο τον λόγον της αληθείας ορθοτομών, και τη πίστει ενήθλησας μέχρις αίματος, Ιερομάρτυς Πολύκαρπε• πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ, σωθήναι τας ψυχάς ημών.

Απολυτίκιον της Αγίας. Ήχος α΄. Της ερήμου πολίτης.

Γρηγορίου του πάνυ την ομαίμονα άσωμεν, άσμασιν ενθέοις ως τύπον εγκρατείας της σώφρονος. Συζήσασα τω φόβω του Θεού, χορεύει νυν εν πόλοις ουρανού, Γοργονία η το όμμα το της ψυχής εξόχως εκλαμπρύνασα. Δόξα τω αγιάσαντι αυτήν, δόξα τω θαυμαστώσαντι, δόξα τω εκμαγείον αρετής και εικόνα ταύτην δείξαντι.

Ήχος β’
Ότε εκ τού ξύλου σε νεκρόν

Ότε της Παρθένου ο καρπός, και ζωαρχικώτατος σπόρος, εις γήν ενέπεσε, τότε σε πολύκαρπον, στάχυν εβλάστησε, τούς πιστούς διατρέφοντα, τοις της ευσεβείας, λόγοις τε και δόγμασι, και της αθλήσεως, τούτους αγιάζοντα θείω, αίματι και Ιερωσύνης, μύρω καθαγνίζοντα Πολύκαρπε.

Κάθισμα Ήχος πλ. δ΄. Την Σοφίαν και Λόγον

Τον της χάριτος βότρυν εν τη ψυχή, αληθώς γεωργήσας Πάτερ σοφέ, ως οίνον εξέβλυσας, τον της πίστεως λόγον, τον ευφραίνοντα πάντων, Πιστών την διάνοιαν, και θαυμάτων ώφθης απέραντον πέλαγος· όθεν και Μαρτύρων, καλλονή ανεδείχθης, πυρί τελειούμενος, και φωτός αξιούμενος, αιδίου Πολύκαρπε· Πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ, των πταισμάτων άφεσιν δωρήσασθαι, τοις εορτάζουσι πόθω, την αγίαν Μνήμην σου.

Κάθισμα της Αγίας.
Ήχος. πλ.δ΄. Την Σοφίαν και Λόγον.

Εκ Θεού ευμοιρήσασα γενεάς, φοβουμένων τον Κύριον αληθώς, καρπός αξιέραστος Γοργονία ενδέδειξαι· ου δεσμός σε του γάμου, ου κόσμου τερπνότητες, καθελείν εκ ψυχής σου ουράνιον φρόνημα, ίσχυσαν ουδόλως, διό κόρη εφάνης, Τριάδος αγνότατον ενδιαίτημα πάντων τε, αγαθών πολυέραστον, οίκημα Οσία σεμνή, ως το δύνασθαι πάντοτε έχουσα, τω Θεώ μη ελλίπης πρεσβεύειν, υπέρ των ψαλλόντων σοι.

Εξαποστειλάριον
Γυναίκες ακουτίσθητε

Πολλούς καρπούς προσήνεγκας, Χριστώ σοφέ Πολύκαρπε, τούς διά σού σεσωσμένους, βροτούς εκ πλάνης δαιμόνων, Ιερομάρτυς ένδοξε, Αγγέλων ισοστάσιε, καί Αποστόλων σύσκηνε, μεθ’ ών μνημόνευε Πάτερ, τών σέ τιμώντων εκ πόθου.

Ο Άγιος Παΐσιος είπε: «Εσείς εκεί στην Λάρισα έχετε έναν άγιο άνθρωπο, τον π. Σεραφείμ, αλλά κρύβεται σαν τον λαγό πίσω από τους θάμνους, ψάξτε λίγο και θα τον βρείτε».

π. Σεραφείμ Δημόπουλος, ο κρυφός φίλος του Θεού

Εκοιμήθη την Πέμπτη στις 17 Απριλίου 2008

Ο γέροντας π. Σεραφείμ Δημόπουλος κοιμήθηκε οσιακά στην Λάρισα, στις 17 Απριλίου το 2008. Σε μία παρέα νέων από την Λάρισα, που επισκέφθηκαν τον Άγιο γέροντα Παΐσιο στην Παναγούδα, τους είπε: «Γιατί έρχεστε σε μένα; Εσείς εκεί στην Λάρισα έχετε έναν άγιο άνθρωπο, τον π. Σεραφείμ». Όμως την επόμενη φορά που οι νέοι αυτοί επισκέφθηκαν την Παναγούδα ανέφεραν στον γέροντα Παΐσιο ότι δεν υπάρχει κανένας π. Σεραφείμ στις ενορίες της Λάρισας. Βέβαια ο π. Σεραφείμ δεν είχε δική του ενορία, αλλά πήγαινε σε χωριά και όπου αλλού τον έστελνε η Ιερά Μητρόπολη Λαρίσης, γιατί ήταν ιεροκήρυκας. Ο γέροντας Παΐσιος απάντησε: «Εκεί είναι, αλλά κρύβεται σαν τον λαγό πίσω από τους θάμνους, ψάξτε λίγο και θα τον βρείτε».

Έψαχνα να βρώ έναν καλό Πνευματικό, άκουσα σε συζήτηση ότι στην Λάρισα υπάρχει ένας Πνευματικός, ρακένδυτος και ατημέλητος, που μένει λίγο πιο κάτω από τις δικαστικές φυλακές σε ένα σπιτάκι, που είναι μέσα στα χωράφια, και στην βεράντα έχει μία σημαία Βυζαντινή. Είχα την βεβαιότητα ότι είχα μπροστά μου έναν άγιο άνθρωπο και κάθε συνάντηση με συγκινούσε ιδιαίτερα. Πρώτη φορά συναντούσα άνθρωπο που ήταν ολοκληρωτικά δοσμένος στον Θεό. Καμμία φροντίδα για τον χώρο όπου ζούσε, καμμία έγνοια για τον εαυτό του, καμμία φιλοδοξία για καριέρα και μάταιη δόξα. Μία ψυχή εκατό τοις εκατό παραδομένη στην αγάπη του Θεού. Άρχισα να αναλογίζωμαι αν αξίζη να στενοχωριέμαι για όλα αυτά τα μάταια για τα οποία έτρεχα από το πρωί έως το βράδυ. Όταν έβλεπα τον Γέροντα, το άγχος, οι φοβίες, και οι στεναχώριες έφευγαν αμέσως, σε βαθμό που ξεχνούσα για ποιο λόγο πήγαινα και τι ήθελα να τον ρωτήσω. 

Εξωτερικά δεν σου έκαμε εντύπωση. Ήταν απεριποίητος, αχτένιστος, άπλυτος και ο χώρος που ζούσε ήταν ασκούπιστος και ακατάστατος. Όταν όμως κανείς τον γνώριζε και παρέβλεπε αυτά, και τις σαλότητες που συχνά έκανε, τότε διεπίστωνε πως μπροστά του είχε έναν άνθρωπο πλήρη Πνεύματος Αγίου. Ο Γέροντας ήταν αυστηρός με τον εαυτό του. Ταλαιπωρούσε τον εαυτό του νηστεύοντας, κοιμόταν σ’ όλη του την ζωή ελάχιστα και όχι σε κρεββάτι, μαγείρευε σπάνια και πολύ απλά. Η μεγαλύτερή του αρετή ήταν να κρύβεται. Άλλωστε και ο μακαριστός γέροντας Παΐσιος τον ωνόμασε «κρυμμένο λαγό». Άλλοτε συμβούλευε: «Τον πνευματικό σου αγώνα να μην τον συζητάς ποτέ με τρίτον. Ποτέ». Κάποτε ρωτήθηκε για τις δαιμονικές του εμπειρίες και απάντησε: «Αυτός είναι ο θησαυρός μου. Δεν πρέπει να κλαπή».

«Αν γνώριζε ο κόσμος πόσες χαρές και τι χαρές αισθάνεται ο ερημίτης, έλεγε, θα άλλαζε τρόπο ζωής. Δεν συγκρίνεται η ζωή του ερημίτη με τη ζωή στον κόσμο. Οι ερημίτες είναι σαν τα διαστημόπλοια. Ξεφεύγουν από την έλξη της γης. Εμείς είμαστε βιδωμένοι, σφηνωμένοι στη γη. Οι ερημίτες έχουν μεγάλες χαρές, ουράνιες. Έχουν γεύση του παραδείσου. Γνώρισαν αρπαγή στους ουρανούς, γι’ αυτό και εγκαταλείπουν τον κόσμο. Γνωρίζουν πραγματικές χαρές και όχι φανταστικές, όπως οι ναρκομανείς ή οι φιλάργυροι. Οι πνευματικές χαρές δεν είναι πρόσκαιρες και ούτε συγκρίνονται με τις χαρές που προσφέρουν οι υλικές απολαύσεις».

Ήταν εραστής της σιωπής και της ησυχίας. «Όταν είμαι έγκλειστος, έλεγε, γίνομαι άλλος άνθρωπος». Συχνά παρέμενε έγκλειστος για αρκετές ημέρες χωρίς να ανοίγει σε κανένα. Εφάρμοζε το Χρυσοστομικό λόγο «κρείσσον γαρ ψωμός εν άλατι μετά ησυχίας και αμεριμνίας ή παράθεσις εδεσμάτων πολυτελών εν περισπασμοίς και μερίμναις». Ήταν ένας ασκητής μέσα στον κόσμο, ισοστάσιος των μεγάλων ασκητών της ερήμου.

Προσπαθούσε να κρύβεται, να θολώνει τα νερά μέσα από παραξενιές, που άγγιζαν τα όρια της διά Χριστόν σαλότητος. «Κακό πράγμα, έλεγε, να σου βγει το όνομα ότι είσαι πνευματικός. Δεν μπορείς να κρυφτείς πουθενά». Για το λόγο αυτό και πολλούς τους έδιωχνε κακήν κακώς. «Φύγετε, φύγετε, δεν εξομολογώ» τους φώναζε από τη βεράντα της καλύβας του. Είχε σχεδόν μόνιμα κρεμασμένη μια πινακίδα στην αυλόπορτά του με τη φράση: «Μην ενοχλείτε. Δεν δέχομαι επισκέψεις». Ήθελε με τον τρόπο αυτό να αποφεύγει τους περίεργους και τους αδιάκριτους επισκέπτες. Δεν ήταν ιδιότροπος. Αναγκαζόταν να συμπεριφέρεται ιδιότροπα προκειμένου να κρύψει την αγιότητά του, να αποφύγει τον έπαινο και τα εγκώμια, τον μεγάλο αυτό κίνδυνο της υπερηφανείας.

Έγραψε και εξέδωκε πάνω από 40 ψυχοφελή συγγράμματα. Αγαπούσε ιδιαίτερα τον άγιο Σεραφείμ του Σαρώφ και εν γένει τους ρώσους ασκητές. Ανέφερε συνεχώς περιστατικά από τη ζωή και τα έργα τους. Λάτρευε κυριολεκτικά τους διά Χριστόν σαλούς. Επί πέντε χρόνια εργάστηκε για την συλλογή στοιχείων για το βιβλίο «Ο Άγιος Σεραφείμ του Σαρώφ». (Α’ έκδοση: Χανιά 1967), σε μία εποχή που δεν υπήρχαν γνωστά στοιχεία για τον βίο του Αγίου. Τα περισσότερα βιβλία τα μοίραζε δωρεάν. Δίπλα από το σπίτι του είχε μία αποθήκη, που την είχε μετατρέψει σε βιβλιοθήκη με ψυχωφέλιμα βιβλία. Έτσι οι επισκέπτες δεν έφευγαν με άδεια χέρια.Ο Γέροντας έλεγε: «Να πέφτουμε στο δάπεδο με το κεφάλι κάτω και να προσευχόμαστε “Υπεραγία Θεοτόκε, σώσε τον κόσμο σου”, και να ζητούμε τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, γιατί χωρίς Αυτό δεν γίνεται τίποτε».

Είπε σε κάποιον ο π. Σεραφείμ : «Δεν ξέρεις να προσεύχεσαι. Να κανονίσουμε να έρθεις ένα βράδυ να σου μάθω. Πρέπει να λέμε πολλές φορές (ιδιαίτερα πρωί και βράδυ) τον Αρχαγγελικό χαιρετισμό “Θεοτόκε Παρθένε, χαίρε Κεχαριτωμένη Μαρία…”, αλλά και την ευχή να την λέμε συνέχεια. Να την καλλιεργήσης όσο μπορείς. Εγώ την ακολουθία την κάνω διαβαστά, δεν ψέλνω. Η ψαλμωδία μετεωρίζει το νου. Κάνε και μετάνοιες όσες αντέχουν τα γόνατά σου».

Διηγήθηκε ο π. Παύλος Τσουκνίδας: «Κάποια μέρα το πρωί βρήκα τον Γέροντα στο σπιτάκι του μόνο του. Με κάλεσε μέσα και αφού συζητήσαμε διάφορα πνευματικά θέματα, ο Γέροντας άνοιξε το θέμα της προσευχής: “Άντε, άντε”, μου λέει, “κάτσε τώρα εδώ που έχω τις εικόνες να προσευχηθής, να δω πως προσεύχεσαι!” 
Έκανα αμέσως υπακοή και εκείνη την στιγμή γονάτισα και προσευχόμουν στην Παναγία μας και στους Αγίους μας, καθώς και στον γέροντα Παΐσιο, τον γέροντα Πορφύριο, που τους είχε εκεί και τους αγαπούσε πολύ. 
Μετά από κανένα τέταρτο περίπου μου λέει:
“Σήκω τώρα, φτάνει. Άκου, πάτερ μου, στην προσευχή να μη σφίγγεσαι, να είσαι χαλαρός και πολύ συγκεντρωμένος για να την ακούει ο Θεός! Να, έτσι χαλαρά να προσεύχεσαι. Καλοί είναι και οι τύποι στην προσευχή, μας χρειάζονται κι’ αυτοί δεν λέω, να στο Άγιον Όρος πολύ τους προσέχουν τους τύπους, αλλά την ουσία να την προσέχεις πολύ περισσότερο”.

Πάντοτε και σε κάθε τόπο μπορούμε να προσευχώμεθα. Όταν εργαζώμεθα στα χωράφια, στο μαγαζί όταν εμπορευώμαστε, στη θάλασσα όταν ψαρεύωμε, στους δρόμους όταν ταξιδεύωμε, στην κλίνη μας όταν αναπαυώμαστε, πάντοτε μπορούμε να ψιθυρίσουμε δυο λόγια προσευχής. Και τα λόγια αυτά δεν πάνε χαμένα. Ελκύουν τη χάρη του Θεού, την ευλογία του ουρανού στη ζωή μας, και όλη η ημέρα, όλος ο χρόνος μας είναι μια χαρά και επιτυχία, διότι μας παρακολουθεί και μας χαριτώνει ο Κύριος Ιησούς Χριστός.
Λέγε, αδελφέ μου, πάντοτε την Ευχή. Όταν εργάζεσαι και όταν αναπαύεσαι, όταν οδηγείς το αυτοκίνητο σου και κατά την ώρα του ύπνου σου, του φαγητού. Λέγε την ευχή, η οποία όταν καλλιεργηθεί γίνεται λειτουργία της ψυχής. Μόνη της έρχεται και παραμένει ισοβίως. Μαστίγωνε τους δαίμονες, όπως λέγουν οι Πατέρες, με το όνομα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.
Η συνεχής επανάληψις της Ευχής ολίγον κατ’ ολίγον καθαρίζει την ψυχή από κάθε πάθος και επιθυμία επιβλαβή και η ψυχή, αφού καθαρθή, κατακοσμείται με κάθε αρετή.Λέγε, αδελφέ μου, το «Κύριε, ελέησον», «Κύριε, ελέησον», «Κύριε, ελέησον». «Υπεραγία Θεοτόκε, πρέσβευε υπέρ ημών», «Υπεραγία Θεοτόκε, σώσον ημάς». Λέγε χωρίς να σε αντιλαμβάνεται κανείς. Οι μεγάλοι ερημίτες δε γνώριζαν Πάσχα, γιορτές, καθημερινές. Δεν είχαν ακολουθίες, είχαν μόνο προσευχή. Μόνο με την προσευχή θα προκαλέσουμε το έλεος του Θεού. Οι δάσκαλοι στα σχολεία να διδάσκετε στα παιδιά την προσευχή. Η προσευχή είναι ανώτερη από όλες τις αρετές. Να μην αποκάμης ποτέ στην προσευχή.

Περισσότερο βοηθάει ο πιστός τον κόσμο με την προσευχή, παρά με τα χρήματα. Προσευχή, προσευχή, προσευχή. Η προσευχή εξευμενίζει το Θεό. Ελκύει τη χάρι και το ελεός Του. Η προσευχή αγιάζει τον άνθρωπο. Γι’ αυτό έχει συκοφαντηθεί και την πολεμάει τόσο πολύ ο διάβολος. Πολεμάει ο,τι είναι ωφέλιμο για τον άνθρωπο».

Επισκέφτηκε πνευματικό του τέκνο τον Γέροντα και είδε έναν ψυχοπαθή με τον συνοδό του να φεύγουν. Με αυτή την αφορμή τον ρώτησε: «Γέροντα, τι κάνετε με αυτούς; Πως βοηθάτε τους ψυχοπαθείς;». Απάντησε: «Τους λέω να τους κοινωνούν συχνά. Το Σώμα και Αίμα του Κυρίου μεταμορφώνει ριζικά όλον τον άνθρωπο. Αναζωογονείται η ψυχή και το σώμα. Γίνεται ένας καινούργιος άνθρωπος με άλλο χαρακτήρα και ψυχισμό. Αλλά και τα κύτταρα αναζωογονούνται. Βλέπω πως πολύ σύντομα βελτιώνονται».
Τον ρώτησε ιερέας αν πρέπη να διαβάζη εξορκισμούς σε δαιμονισμένους και απάντησε: «Να διαβάζης, να διαβάζης. Να τους εξομολογής και να κοινωνούν τακτικά».

Είπε για κάποιον νέο: «Αυτό το παιδί είναι άγιο. Λάμπει το πρόσωπό του από την συχνή θεία Κοινωνία».

Ο μακαριστός Γέροντας για τους γονείς που είχαν παιδιά με μεγάλα προβλήματα έλεγε συχνά: «Να ξέρετε ότι αυτοί οι γονείς που σηκώνουν τέτοιους μεγάλους σταυρούς για τα άρρωστα παιδιά τους, έχουν μεγάλη θέση στον παράδεισο».

Ο Βασίλης, πνευματικό παιδί του Γέροντα, όταν εκοιμήθη η μητέρα του, πήγε λυπημένος στον Γέροντα. Τότε αυτός του είπε:
—Μή στενοχωριέσαι, σώθηκε η μητέρα σου.
—Μα, Γέροντα, δεν πρόλαβε να εξομολογηθή.
—Δεν πειράζει• είναι παλιές καραβάνες αυτοί (οι άνθρωποι).
Πράγματι η μητέρα του έζησε στο χωριό μία μετρημένη και απλή ζωή, χωρίς ανέσεις, ευκολίες και διασκεδάσεις. Αλλά και χωρίς φθόνους και κακίες με τους συνανθρώπους.

Βρήκαν κάποτε τον π. Σεραφείμ να κλαίη και όταν τον ρώτησαν, απάντησε: «Η υγεία του τάδε Μητροπολίτου δεν είναι καλή. Ο άρρωστος αυτός Επίσκοπος και ο τάδε Επίσκοπος που είναι καλά στην υγεία του, σκανδάλισαν τους πιστούς και έκαναν ζημιά στην Εκκλησία». Ο Γέροντας έκλαιγε από αγάπη για την σωτηρία της ψυχής τους.

Ο π. Παύλος Τσουκνίδας ρώτησε κάποτε τον π. Σεραφείμ για ένα σημαντικό πρόβλημα που υπήρχε στην ενορία του. Του είπε: «Εσύ να προσεύχεσαι και αυτή η μικρή φουρτούνα θα περάσει. Μή στενοχωριέσαι. Θα λες την ευχή και όλα θα πάνε καλά».
Μετά από λίγες μέρες εντατικής προσευχής λύθηκε το πρόβλημα. Για να ευχαριστήση τον Θεό συνέχισε με περισσότερο ζήλο την προσευχή του. Όμως μετά τα μεσάνυχτα στις 2.00 με 3.00 μέσα στην ησυχία άρχισαν να χτυπάν τα μπουριά της ξυλόσομπας και να κάνουν περίεργους θορύβους. Αμέσως μετά έξω στον δρόμο άρχισαν να μαλώνουν γάτες πολλές με φωνές άγριες και παρατεταμένες. Δεν ήταν σίγουρος αν πράγματι ήταν αληθινές γάτες ή ο πειρασμός. Την λύση του την έδωσε ο Γέροντας λίγες μέρες αργότερα.
Ενώ συμβούλευε για διάφορα πνευματικά θέματα, ξαφνικά του λέει: «Να ξέρης, πάτερ μου, αυτά που ακούς, έξω από το παράθυρό σου όταν προσεύχεσαι, δεν είναι αληθινές γάτες. Όχι, όχι. Είναι ο πειρασμός. Να μη φοβάσαι εσύ, και μη διακόπτης την προσευχή σου. Θέλει να σε τρομάξη. Φθονεί την προσευχή. Εσύ να προσεύχεσαι, όπως προσεύχεσαι. Αυτός την δουλειά του και μείς την δουλειά μας. Και τα μπουριά της σόμπας αυτός ο πονηρός τα χτυπάει. Σου το λέω να το ξέρης, για να μή φοβάσαι».

Το έτος 2007 σε μια συζήτηση απεκάλυψε τα εξής στον π. Παύλο: «Έρχεται όπου νάναι μεγάλη κρίση στην Ελλάδα, θα κλείσουν μαγαζιά, θα απολυθούν υπάλληλοι, θα κλείσουν εργοστάσια και επιχειρήσεις, μη ρωτάς τι πείνα έρχεται! Πάνε αυτά που ήξεραν (σπατάλες, καλοπέραση). Το ψωμί τώρα το πετάνε, όμως σ’ αυτή την κρίση που έρχεται, θα είναι παγκόσμια βέβαια, αλλά στην Ελλάδα θα είναι μεγαλύτερη, θα πουν το ψωμί ψωμάκι. Δουλειές δεν θα υπάρχουν, έρχεται φτώχια και πείνα, πάτερ Παύλε, σου το λέω να το ξέρης».

Ο π. Σεραφείμ Δημόπουλος, με την καθάρια δύναμη του Αγίου Πνεύματος που ενοικούσε μέσα του, είχε προειδοποιήσει πολύ χαρακτηριστικά έναν πολύτεκνο οικογενειάρχη, ο οποίος στις αρχές του 2008 θέλησε να ζητήσει «ευλογία» από τον Γέροντα για να αρχίσει να κτίζει κάτι για τα παιδιά του. Και ο Γέροντας π. Σεραφείμ, του απάντησε: «Όχι, παιδί μου! Ν’ ασχοληθείς με την γη για να ζήσεις τα παιδιά σου. Γιατί, να! Θα κοιμηθούμε ένα βράδυ και θα τα έχουμε όλα. Και το πρωΐ θα ξυπνήσουμε και δεν θα έχουμε τίποτε!».

Στο βιβλίο του με τίτλο «Ρήματα Ζωής», έγραψε χαρακτηριστικά ο μακαριστός πατήρ Σεραφείμ: «Όλοι διαισθανόμαστε ότι τα χρόνια της αφθονίας και του πλούτου γρήγορα θα παρέλθουν και ο άνθρωπος θα βρεθεί σε εποχές πόνου και στερήσεων».

[Από το βιβλίο: «Ασκητές μέσα στον κόσμο», Τομ. β΄, Βιογραφία κδ΄, και από το βιβλίο «π. Σεραφείμ Δημόπουλος (1937-2008), Ένας ασκητής μέσα στο σύγχρονο κόσμο», Έκδοση Ορθοδόξου Χριστιανικού Συλλόγου «Ιωάννης ο Χρυσόστομος», Λάρισα 2011)

***

Ήταν Τετάρτη βράδυ του Μ. Κανόνος, 9 Απριλίου, στον αγαπημένο του ναό, την Αγία Τριάδα, δίπλα στο Επισκοπείο, όπου συνήθιζε να τελεί τις Προηγιασμένες. Μετά την ανάγνωση του Μ. Κανόνος ξεκίνησε η προηγιασμένη θ. Λειτουργία χωρίς φωταψίες και σε κατανυκτική ατμόσφαιρα.

Από την Τρίτη 15 Απριλίου έπαψε να δέχεται επισκέψεις. Δεν άνοιγε σε κανέναν. Ούτε και στους στενούς συνεργάτες του που τον επισκέφθηκαν προκειμένου να τον ενημερώσουν για την αποστολή βοήθειας προς την Κορυτσά. Είχε πάρει το δρόμο του για τον ουρανό. Την Πέμπτη 17 Απριλίου 2008, αισθανόμενος ότι ήρθε η ώρα να φύγει, κατέβηκε το πρωί, ξεκλείδωσε την θύρα του κελιού και την αυλόπορτα και επιστρέφοντας άφησε την τελευταία του πνοή στο κεφαλόσκαλο της εισόδου του. Η κηδεία του έγινε το Σάββατο του Λαζάρου στον ιερό μητροπολιτικό ναό του Αγίου Αχιλλίου.

Είθε ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός διά των πρεσβειών της υπερευλογημένης Μητέρας Του να τον κατατάξει μεταξύ των αγίων Του και να αναδείξει αξίους συνεχιστές, μιμητές και διαδόχους στο έργο του. Να έχουμε την ευχή του.

Απολυτίκιον αγίου Σεραφείμ Δημόπουλου, του κρυφού αγίου και δια Χριστόν σαλού της Λάρισας
Ἦχος πλ. δ’

Εν σοί Πάτερ ακριβώς διεσώθη το κατ’ εικόνα, λαβών γαρ τον σταυρόν, ηκολούθησας τω Χριστώ και πράττων εδίδασκες, υπεροράν μέν σαρκός, παρέρχεται γαρ, επιμελείσθαι δε ψυχής πράγματος αθανάτου. Διό και μετά Αγγέλων συναγάλλεται, Όσιε Σεραφείμ το πνεύμά σου.