Όσιος Γερμανός ο εν Αλάσκα
Εορτάζει στις 15 Νοεμβρίου ,9 Αυγούστου
Ο άγιος Γερμανός ο εν Αλάσκα εστάλη από το Βαλαάμ το 1793, για ιεραποστολή στην Αλάσκα, θέλοντας όμως να ξεφύγη από το μίσος του σκληρού διευθυντού της εκεί ρώσικης Εταιρείας,του Μπαρανώφ, αποσύρθηκε σ’ ένα μικρό μοναχικό νησάκι που λέγονταν Ελόβυγ, δηλαδή «νήσος των Ελάτων», όπου το μετωνόμασε σε «Νέον Βαλαάμ» (Spruce Island) κοντά στα Κόντιακ και εγκαινίασε εκεί έναν νέο τρόπο «σιωπηρής ιεραποστολής» κατά το παράδειγμα των παλαιών πατέρων της ερήμου, ιεραποστολής με την υψηλότερη σημασία του όρου: έγινε λύχνος επί την λυχνίαν που ακτινοβολεί με το παράδειγμα του, μια εικόνα του τι είναι η Εκκλησία και η Βασιλεία των Ουρανών. Η ταπεινή παρουσία του και το παράδειγμα της αγίας ζωής του επέδρασε βαθύτατα στους ιθαγενείς Αλεούτιους, για τους οποίους είχε γίνει ο πατέρας και προστάτης τους. Πρόσφερε σ’ αυτούς ό,τι είχε, μα κυρίως τον ίδιο τον εαυτό του, μιμούμενος τον Κύριο Του, ενώ παράλληλα δε σταματούσε να προσεύχεται εσωτερικά, αδιάλειπτα. Στις 15 Νοεμβρίου του 1836, κατά την ημέρα μνήμης του αγαπημένου του Αγίου Παϊσίου Βελιτσικόφσκυ, το αστέρι που ανέτειλε πριν από 81 χρόνια στη Μόσχα, έδυσε στη Χώρα του Ηλίου του μεσονυκτίου.
Το πέρασμα ενός Ινδιάνου…
Ένας Ινδιάνος φύλαρχος Mohawk που έγινε Ορθόδοξος
Γιάννης Χατζηνικολάου, Καθηγητής Πανεπιστημίου Μόντρεαλ
Σάββατο βράδυ. Λιγοστά φώτα. Στη Ρωσική Μητρόπολη των Αγίων Πέτρου και Παύλου ο εσπερινός μόλις έχει αρχίσει.διακρίνω μια μορφή αλλιώτικη από τις άλλες. Ένας πενηντάρης Ινδιάνος με έντονα χαρακτηριστικά και με μαλλιά δεμένα κότσο που φτάναν μέχρι τη μέση. Το βλέμμα μου σταμάτησε πάνω του.Στο τέλος της ακολουθίας δεν κρατήθηκα. Πήγα κοντά του να τον γνωρίσω.
–Γιάννης, του λέω στα Αγγλικά. Καλώς ήρθες.
– Βλαδίμηρος, μου απαντά.
– Είμαι Έλληνας, εσύ; τον ρωτώ.
– Και εγώ, μου λέει.
Κάπου εκεί τα ‘χασα. Ήταν το μόνο που δεν περίμενα ν’ ακούσω!
– Μιλάς Ελληνικά; του λέω.
Σκέφτεται λίγο και μετά μου απαντά.
– «Εν αρχή ην ο Λόγος και ο Λόγος ην προς τον Θεόν και Θεός ην ο Λόγος»…
[ …Το ανώτερο όργανο είναι η Ομοσπονδία (Confederation) όλων των Ινδιάνικων φυλών. Υπάρχει σεβασμός στους αρχηγούς και τους γέροντες (elders) και γερόντισσες κάθε φυλής από γενιά σε γενιά. Η αγάπη και ο σεβασμός του ενός για τον άλλον αποτελεί το θεμέλιο της Ομοσπονδίας. Στο χωριό Caughnawaga έξω από το Μόντρεαλ,υπάρχουν βασικά 3 φυλές Ινδιάνων.
Η πλειοψηφία όμως είναι Mohawk (Μόχακ). Το χωριό υπάρχει από το 1600 περίπου και αποτελεί το κυριότερο κέντρο της φυλής Mohawk…]
«Το χωριό μας», μου λέει ο Βλαδίμηρος, «μαζί με αρκετούς άλλους Ινδιάνικους καταυλισμούς, μεταστράφηκε τον 18ο αιώνα σ’ ένα μεγάλο βαθμό σε Ρωμαιοκαθολικό προτεκτοράτο.
Στην πραγματικότητα οι Καθολικοί μισσιονάριοι επεδίωξαν πάση θυσία την ομαδική μεταστροφή δια της βίας.
Όχι με αγάπη, αλλά με την θηλιά στο λαιμό. Καταπάτησαν παραδόσεις αιώνων και χρησιμοποίησαν άλλες σαν εφαλτήρια για τα δικά τους σχέδια…
Εγώ, μέχρι τα 32 μου ακολούθησα την πεπατημένη οδό. Όπως έλεγε η μάνα μου – που ήταν η γερόντισσα αρχηγός της φυλής:
«Τη μέρα Ρωμαιοκαθολικός για τα μάτια του κόσμου και το βράδυ Ινδιάνος για τα μάτια της ψυχής…»
Τότε όμως στα 32 μου δεν άντεξα τον στενό κλοιό, την θηλειά που φορούσα, και επαναστάτησα με τον δικό μου τρόπο… Έψαξα για χρόνια στις ρίζες μας, έμαθα όλες τις γλώσσες μας, σπούδασα στα Πανεπιστήμια των λευκών – που για Ινδιάνο της γενιάς μου ήταν το πιο ασυνήθιστο.Ήταν φορές που ένιωθα πως με κοιτούσαν σαν αρχαιολόγοι που ψαχούλευαν απολιθώματα… Για μένα όμως και μόνο η συνάντηση αυτή, η πολιτισμική, άσχετα με την ανταπόκριση είχε χαρά και λύπη μαζί.
Η δική μου επανάσταση βροντούσε γιατί ήταν αθόρυβη σαν του λαγού το πάτημα… Η μάνα μου – ο στύλος του χωριού – ήταν για μένα πηγή σοφίας και πόνου μεγάλου. Ήταν ο … Ινδιάνικος Ζωσιμάς μου…»
(Πήρε βαθιά ανάσα και συνέχισε…)
«Ο δρόμος μου προς την Ορθόδοξη Εκκλησία ήταν «κρυφό μονοπάτι», όπως λέμε στη γλώσσα μας. Κάποτε όμως το δίχτυ της με έπιασε και από τότε πορεύομαι πολύ διακριτικά, κουβαλώντας ένα βαρύ Σταυρό.
Η αφορμή για μένα ήρθε από την γλωσσολογία. Πάντα ήταν ο τομέας που με εντυπωσίαζε.
Παίρνοντας μαθήματα γλωσσολογίας, συγκινήθηκα κάποτε διαβάζοντας τους βίους των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου, που ονομάζονται Απόστολοι των Σλαύων..
Τηλεφώνησα σε μία από τις Ρωσικές εκκλησίες .Ρώτησα αν μπορώ να πάω… Μου αποκρίθηκε πως η Ορθόδοξη Λειτουργία δεν είναι μόνο για τους Ρώσους ούτε μόνο για τους Ορθοδόξους, αλλά για όλο τον κόσμο. Πήρα λοιπόν το θάρρος να πάω ένα Σάββατο για ν’ ακούσω σλαβονικά και να γνωρίσω τον παπά, που μου μίλησε τόσο όμορφα.
Ήταν ένας ιερομόναχος από το Μαυροβούνι. Το όνομά του π. Αντώνιος… Τώρα συγχωρέθηκε κι αυτός…
Βλέποντας τις εικόνες, ακούγοντας τις μελωδίες, βλέποντας τις μετάνοιες και τα προσκυνήματα, μυρίζοντας το θυμίαμα, ήταν σαν να βρήκα το “κρυφό μονοπάτι”»…
«Δεν θα το πιστέψεις, αλλά, από τότε κάθε λίγο και λιγάκι βρίσκω παραλληλισμούς ανάμεσα στην παράδοση των Ινδιάνων και στην Ορθόδοξη παράδοση.
Κάπου μέσα μου αυτή μου η ανακάλυψη ολοκλήρωνε το Ινδιάνικο ήθος μου και κάπου το συμπλήρωνε. Τον πρώτο καιρό πετούσα στα σύννεφα.
Δεν πέρασε πολύς καιρός και θέλησα να γίνω Ορθόδοξος... Με ονόμασαν Βλαδίμηρο !
Πολύ πιο ύστερα που ξανασκεφτόμουν την είσοδο στην Ορθόδοξη εκκλησία, ανέσυρα από τις μνήμες μου μια μορφή επιβλητική ενός Σέρβου ιερέα, που όταν ήμουν μικρός είχε επισκεφτεί το χωριό μας. Μου ‘χε κάνει ιδιαίτερη εντύπωση η μορφή και ο τρόπος του. Η μάνα μου θυμάμαι είχε πει:
– Να και ένας που δεν κάνει προπαγάνδα για την αλήθεια του…»
Ο λαός μου βαρέθηκε τους ιεραποστόλους. Έρχονταν χρόνια τώρα μάλλον για να πάρουν, παρά να δώσουν… Δεν σκύβανε να δουν τι είχαμε εμείς. Φέρνανε τον οδοστρωτήρα, γκρέμιζαν, και μετά άρχιζαν δήθεν την… ευαγγελική σπορά.
Εκείνος όμως ο Σέρβος ήταν αλλιώτικος. Έδωσε με την παρουσία του… δεν πήρε τίποτα από μας, εκτός από ένα κομμάτι απ’ την καρδιά μας. Αυτό είναι που αγάπησα όταν διάβασα αργότερα για τον άγιο Γερμανό της Αλάσκας και την ιστορία των Ορθόδοξων ιεραποστολών μεταξύ των Εσκιμώων… είναι αναπόφευκτο να κάνει το μυαλό μου συγκρίσεις… όσο κι αν προσπαθεί…
Θυμάμαι τον Ιησουίτη που μου ‘πε κατάμουτρα πως είχε εντολή να μου διδάξει πνευματικότητα…
Όταν έφυγε από το σπίτι μας η μάνα μου έφτυσε τον κόρφο της, λέγοντας πως:
‘’εμείς, παιδί μου, είμαστε λαός πνευματικός, ενώ αυτός, και ο Χριστός του να ‘ρχόταν θα τον κάθιζε στο σκαμνί να τον διδάξει…’’»…
Ο Βλαδίμηρος Natawe ήταν αρχηγός της φυλής του, ο πνευματικός τους αρχηγός. Ήταν αυτός που διαβάζει τις κηδείες και τους γάμους τους, κάτι σαν ιερέας τους. Το βράδυ κάθονταν σταυροπόδι στο «μακρύ σπίτι» άκουε τα προβλήματα των δικών του, τις διαφορές τους, που τις επέλυε δίνοντας συμβουλές.
Έπαιζε ένα ρόλο δικαστή, που ‘ναι μία από τις πιο ισχυρές τους παραδόσεις. Ήταν ποιητής και μεταφραστής, μαζί και φιλόσοφος. Ήξερε τα προβλήματά τους καλύτερα από κάθε άλλον, ήξερε και τους αυστηρούς νόμους που διέπουν τις φυλές τους. Όποιος αρνηθεί τις πατροπαράδοτες αρχές τους και γίνει Χριστιανός, του επιτρέπεται να μένει στο χωριό, αλλά δεν μπορεί να ‘χει κανένα αξίωμα. Φεύγει από το συμβούλιο των σοφών, των γερόντων, «χάνει την μοίρα του» όπως λένε οι ίδιοι, με τον δικό τους τρόπο αποκληρώνεται. Όλα αυτά δεν έχουν και πολλή σημασία ίσως για κάποιον απλό Ινδιάνο, αλλά για τον αρχηγό έχουν…
Γεννήθηκε στον καταυλισμό των Ινδιάνων (Indian reserve) Caughnawaga, έξω από το Μόντρεαλ, όπου και έζησε μέχρι την κοίμησή του… Κανείς μέσα στο χωριό, μέχρι την κοίμησή του, δεν έμαθε πως ο αρχηγός τους ήταν Ορθόδοξος. Και ο Βλαδίμηρος – που γι’ αυτούς ήταν ο Frank – έζησε και δούλεψε μ’ αυτούς, γι’ αυτούς, με το μόνιμο φόβο μήπως το μάθουν. Θεωρούνταν αυθεντία στα θέματα παραδόσεων και συγκινούνταν αφάνταστα όταν εύρισκε «τους παραλληλισμούς», όπως έλεγε, με την Ορθόδοξη παράδοση. Μοιράστηκε μαζί μας πολλές από τις εμπειρίες του, επειδή δεν μπορούσε να τις μοιραστεί με τον λαό του. Μεγάλος σταυρός…
Και δος του και έκανε στρωτές μετάνοιες, για να του δίνει ο Θεός φώτιση να κατευθύνει τον λαό του μέσα από τις φουρτούνες και τις συμπληγάδες και να τον δυναμώνει να κρατήσει στους ώμους του μέχρι το τέλος το βαρύ φορτίο που του ‘δωσε…
( Αναδημοσίευση από το περιοδικό “Σύναξη” του άρθρου του Γιάννη Χατζηνικολάου, Καθηγητή Πανεπιστημίου Μόντρεαλ, με τίτλο “Το πέρασμα ενός Ινδιάνου ” ) –https://www.oodegr.com/oode/ierapostoli/empeiries/indianos1.htm
Απολυτίκιον Αγίου Γερμανού της Αλάσκας. Ήχος πλ. α΄. Τον συνάναρχον Λόγον.
Ανατείλας ως άστρον ευχής και νήψεως εν Βαλαάμ τω σεμνείω Ευαγγελίου το φως, εις Αλάσκας τους αυτόχθονας διέσπειρας ακολουθήσας ταις οδοίς Αποστόλων, Γερμανέ, εν χρόνοις υστέροις, μάκαρ· και νυν Κυρίω πρεσβεύεις παθών ημών σκεδάσαι ζόφωσιν.
Ήχος πλ. α.’ Χαίροις, ασκητικών.
Χαίροις, ησυχαστών καλλονή, της νήσου Σπρούς θεοειδές ενδιαίτημα, Αλάσκας σεπτός οικήτωρ και φωτιστής, Γερμανέ, ιεραποστόλων εύχος πάντιμον· Βορρά γαρ την έρημον, ασκητά χριστομίμητε, πολίσας Μάνδραν Βαλαάμ Νέαν έκτισας, ην ανέδειξας Ορθοδόξου φρονήματος λίκνον και εργαστήριον περίλαμπρον νήψεως και προσευχής αενάου· διό νυν μνήμην την θείαν σου συν τοις Αλεούτοις και Αμερικής τοις δήμοις πιστών γεραίρομεν.
Ήχος δ.’
Ως ρίζα εν γη διψώση μετεφύης, Γερμανέ Όσιε, εις την πολικήν της Αλάσκας χθόνα και εν μέσω παγετώνων εβλάστησας κρίνα πνευματικής τελειώσεως και ψυχών αυτοχθόνων σωτηρίας• εύφρανον ούν, χαριτόβρυτε πάτερ, και ημάς τους τιμώντάς σε θερμών πρεσβειών σου ευωδία, ίνα εκ της δυσώδους χαμαιζηλίας απαλλαχθώμεν και όλοι αρετών οδμαίς Χριστού ευωδία γενώμεθα.
iconandlight 