Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, Όπως το μύρο, όσο περισσότερο το κλείνεις μέσα στο αγγείο, τόσο περισσότερο ευωδιάζει το αγγείο, έτσι και η προσευχή, όσο περισσότερο την κλείνεις μέσα στην καρδιά σου, τόσο περισσότερο τη γεμίζει από τη θεία χάρη. Μακάριοι και καλότυχοι είναι εκείνοι πού θα συνηθίσουν σε τούτο το ουράνιο έργο…

November 13, 2022 by iconandlight

Συναξάριον
Τῇ ΙΔʹ (14ῃ) τοῦ μηνὸς Νοεμβρίου, μνήμη τοῦ ἐν ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Γρηγορίου Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης τοῦ Παλαμᾶ, τοῦ Θαυματουργοῦ καὶ ὑπερθέου διδασκάλου τοῦ ἀκτίστου φωτός, τοῦ διαπρέψαντος ἐν ἔτει ͵ατμʹ (1340). Ἔτι δὲ καὶ τῆς Ἁγίας Οἰκογενείας τῶν Παλαμάδων, τῶν λοιπῶν μελῶν τῆς οἰκογενείας αὐτοῦ, ἤτοι τῶν γονέων Κωνσταντίου καὶ Καλλονῆς καὶ τῶν αὐταδέλφων αὐτοῦ Ὁσίων Θεοδοσίου καὶ Μακαρίου τῆς Μονῆς Μεγίστης Λαύρας Ἁγιου Ὄρους, καὶ Ἐπιχάρεως καὶ Θεοδότης (1η Κυριακή μετὰ τὶς 14/11, 14ος αἰ.) .
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ ἁγίου ἐνδόξου καὶ πανευφήμου Ἀποστόλου Φιλίππου, ἑνὸς τῆς πρώτης χορείας τῶν Δώδεκα. (1ος αἰ.)
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ ἅγιος Νεομάρτυς Κωνσταντῖνος, ὁ ἐξ Ὕδρας μὲν βλαστήσας, ἐν δὲ τῇ Ῥόδῳ μαρτυρήσας ἐν ἔτει ͵αωʹ (1800), ἀγχόνῃ τελειοῦται.
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ἅγιος Παντελεήμων ὁ Νεομάρτυς, ὁ ἐκ Σπετσῶν ἐν Κρήτῃ μαρτυρήσας ἐν ἔτει 1848.
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τοῦ εὐσεβοῦς βασιλέως Ἰουστινιανοῦ Α’ (565) καὶ τῆς συζύγου αὐτοῦ Θεοδώρας (548).
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, Μνήμη τοῦ ὁσίου καὶ θεοφόρου πατρὸς ἡμῶν Εὐφημιανοῦ, τοῦ Ἀλαμάνου, τοῦ παρὰ τὴν Λύσην τῆς Κύπρου ἀσκήσαντος (12ος αἰ.)
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τοῦ Ὁσίου Φιλίππου, κτίτορος τῆς Μονῆς τῆς Ἁγίας Τριάδος ἐν Ἰράπ, πλησίον τοῦ Νόβγκοροντ Ῥωσίας (1527)
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τοῦ Ἁγίου Νέου Ἱερομάρτυρος Ἀριστάρχου τοῦ Ῥώσσου.
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Σταχύου, ἐπισκόπου Ἱεραπόλεως (1ος αἰ.)
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τοῦ Ἁγίου Ντρουμπίτιους (Dubritius) ἐν Οὐαλίᾳ (550)
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ οἱ Ἅγιοι νεο-ἱερομάρτυρες Ἀλεξάνδρος (Shalay) ἐν Bobruisk (1937), Δημήτριος (Ovechkin) ἐν Ὅσα τοῦ Πὲρμ (1937), Παρθενομάρτυς Ἐλισάβετ (Σαμόβσκαγια, 1937) καὶ Πέτρος (Ἰγκνάτοφ, ἐτελειώθη ἐν τῷ γκουλὰνγκ Νορὶλσκ τῆς Σιβηρίας, 1941) ὑπὸ τῶν ἀθέων μπολσεβίκων τελειωθέντες ἐν Ῥωσίᾳ

Στίχοι
Φωτὸς λαμπρὸν κήρυκα νῦν ὄντως μέγαν,
Πηγὴ φάους ἄδυτον ἄγει πρὸς φέγγος.
Θεῷ συνήφθης γρηγορῶν φερωνύμως,
Καὶ ζῇς μεταστάς, θαυματουργεῖς δ ἐν τάφῳ.
Τίς ἄν σε, Γρηγόριε, τίς ἐπαινέσαι;
Τιμῆς Θεοῦ λαχόντα τῆς ἐκ θαυμάτων.
Γρηγόριος θάνεν ἀρχιθύτης, τετάρτῃ δεκάτῃ τε.

Οἱ λόγοι σου πάνσοφε καὶ τὰ σεπτὰ συγγράμματα, δρόσος οὐρανία, μέλι πέτρας, ἄρτος Ἀγγέλων τοῖς ἐντυγχάνουσι, νέκταρ ἀμβροσία γλυκασμός, ἥδυσμα Γρηγόριε καὶ πηγὴ ζῶντος ὕδατος. (ἐκ τῆς ἀκολουθίας)

Το Όραμα του αγίου Γρηγορίου Παλαμά
Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς

Ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς απέκτησε σοφία μέσω των ουρανίων αποκαλύψεων πού δέχθηκε. Αφού πέρασε τρία χρόνια ησυχάζοντας σε ένα κελί της Μεγίστης Λαύρας, του γεννήθηκε η ανάγκη να πάει στον κόσμο, ανάμεσα στους ανθρώπους για να τους ωφελήσει με την πνευματική γνώση και εμπειρία του. Ο Θεός του φανέρωσε αυτή την ανάγκη μέσα από μια ασυνήθιστη οπτασία: κάποια μέρα ο Γρηγόριος, σαν σε ελαφρύ ύπνο, είδε να κρατά στο χέρι του ένα δοχείο υπερχειλισμένο με γάλα. Σιγά-σιγά το γάλα μεταβλήθηκε σε κρασί το οποίο επίσης υπερχείλισε, κυλώντας στα χέρια και στα ρούχα του.

Τότε εμφανίστηκε ένας λαμπρός νεανίας και τού είπε: «Γιατί δεν έδινες και σε άλλους να δοκιμάσουν αυτό το εξαίσιο ποτό το οποίο σπαταλάς τόσο απρόσεκτα; ή μήπως δεν γνωρίζεις ότι αυτό είναι δώρο της χάριτος του Θεού;». Ο Γρηγόριος τότε απάντησε: «Μα, εάν δεν υπάρχει κανένας στην εποχή μας ο οποίος να αισθάνεται την ανάγκη να πιει ένα τέτοιο ποτό, σε ποιόν να το δώσω;». Ο νεανίας αποφάνθηκε: «Είτε υπάρχουν λίγοι είτε περισσότεροι διψασμένοι γιά ένα τέτοιο ποτό, είσαι υποχρεωμένος να εκπληρώσεις το χρέος σου και να μην παραβλέπεις το δώρο του Θεού!».

Ο Γρηγόριος ερμήνευσε το μεν γάλα ως την κοινή γνώση του κόσμου, συνυφασμένη με το κατά κόσμον πολιτεύεσθαι, το δε κρασί ως την Ορθόδοξη διδασκαλία και ζωή.

Τη δεύτερη φορά ο Γρηγόριος απομόνωσε τον εαυτό του σ’ ένα μοναστήρι, όπου έγραψε το έργο του περί των Αρχών της Ορθοδοξίας.

Την παραμονή της εορτής του άγιου Αντωνίου του Μεγάλου κάλεσαν οι μοναχοί τον Γρηγόριο στην ολονύχτια αγρυπνία τους. Εκείνος όμως παρέμεινε για να εργαστεί στο κελί του, ενώ όλη η αδελφότητα βρισκόταν στην εκκλησία. Αίφνης του παρουσιάζεται ο ίδιος ο άγιος Αντώνιος και του λέει: «Η απόλυτη ησυχία είναι καλή, αλλά ορισμένες φορές είναι απαραίτητο να είσαι μαζί με τούς αδελφούς σου!». Πεπεισμένος από τη θεία αποκάλυψη, ο άγιος σηκώθηκε αμέσως και πήγε στην εκκλησία, στην ομόθυμη χαρά των μοναχών.
(Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, «Ο Πρόλογος της Αχρίδος» – Νοέμβριος, εκδ. Άθως)

***

Ο θείος Γρηγόριος, άμεση προστάτιδά του είχε την Θεομήτορα. Πάντοτε σε Αυτήν απέβλεπε. Αυτήν, είχε προ των οφθαλμών του. Την δική Της βοήθεια επιζητούσε. Αυτήν, εξ αρχής, πρόφερε στους λόγους και τις προσευχές του. Και κάτω από την δική Της σκέπη και χειραγωγία, εμπιστεύθηκε ψυχή τε και σώματι τον εαυτό του.
Είχαν περάσει δύο χρόνια· χρόνια, δακρύων και πνευματικών στεναγμών. Μυστικά, στις προσευχές του, φώναζε από βαθέων:
– «Φώτισόν μου το σκότος! Φώτισόν μου το σκότος!».
Βαθύς και πνευματικός, ο λόγος αυτός! Όταν ο θείος Γρηγόριος κραύγαζε αλάλητα προς τον Ουρανό, τότε τον επισκεπτόταν ο Θεός. Από το ένα μέρος έβλεπε το φως του Θεού, και από το άλλο την ανθρώπινη ένδεια. Και έκλαιγε ζητώντας συνεχώς φως, μόνο φως. Για να φωτιστεί το «σκότος» του.
Ακόρεστη είναι η επιθυμία του θείου φωτός. Όσο κανείς το απολαμβάνει, τόσο περισσότερο διαφλέγεται από αυτό. Γιατί, αν και η ανθρώπινη ψυχή είναι πεπερασμένης φύσεως, όμως οι εφέσεις της είναι άπειρες. Και ενώ λούζεσαι μέσα στο φως, πάλι θρηνείς με τα συνταρακτικά αυτά ρήματα:
– «Φώτισόν μου το σκότος! Φώτισόν μου το σκότος!».

***

Κάποτε, όταν ήταν μόνος ο Γρηγόριος, έχοντας μέσα στην ιερή του ησυχία όλη του την προσοχή προς τον Θεό, είδε όχι στ’ όνειρό του αλλά στον ξύπνιο του, έναν θείο άνδρα να στέκεται μπροστά στα μάτια του, που, όπως λένε, ήταν ο κορυφαίος των Ευαγγελιστών, ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος. Εξεπλάγη ο Γρηγόριος. Τον οποίον, βλέποντας ιλαρώς ο έμπιστος Φίλος και επιστήθιος Μαθητής του Χριστού, Ιωάννης, διέλυσε αμέσως τον φόβο του και του λέει: «Ήρθα σταλμένος από την Υπεραγία Δέσποινα να σε ρωτήσω το εξής· γιατί, νύχτα και μέρα και, σχεδόν όλες τις ώρες, δεν παύεις από του να φωνάζεις:

–‘‘Φώτισόν μου το σκότος! Φώτισόν μου το σκότος!’’;».

Ο καλός Γρηγόριος, αποκρίθηκε με ταπείνωση: «Και, τί άλλο, πρέπει να ζητώ από τον Θεό, όταν προσεύχομαι, εγώ που είμαι άνθρωπος ατελής και γεμάτος πάθη, εκτός από τον θείο φωτισμό για να βλέπω και να πράττω το σωτήριο Εκείνου θέλημα;».

Είπε, τότε, ο «ηγαπημένος» Μαθητής του Κυρίου: «Η Δέσποινα των απάντων, δια μέσου εμού του δούλου Της, ορίζει: ‘‘Τόσο αυτή, όσο και εγώ, από εδώ και πέρα, θα σου είμαστε βοηθοί στην ζωή σου!’’».

Ρωτάει, πάλι, ο Γρηγόριος: «Και, πού λοιπόν έχω να απολαύσω τα αγαθά αυτής της βοηθείας; Στην παρούσα ή στην μέλλουσα ζωή;».

Και ο Ευαγγελιστής των μεγάλων και υψηλών ειδήσεων, απάντησε: «Όπως ήδη γνωρίζεις από πριν, έτσι και τώρα, τόσο εδώ σε αυτήν την ζωή, όσο και στην μέλλουσα».

Και αφού είπε αυτά ο θείος Ιωάννης, χάθηκε από τα μάτια του Γρηγορίου. Η καρδιά του οποίου, γέμισε από φως και ευφροσύνη για τις προς αυτόν δωρεές και υποσχέσεις της Θεομήτορος.

Όλα τα ανωτέρω, τα έμαθε ο Πατριάρχης Φιλόθεος από τον μετέπειτα μαθητή του Αγίου, κάποιον ονόματι Δωρόθεο, προς τον οποίον και τα διηγήθηκε ο ίδιος ο Άγιος.

Είπε, μάλιστα, ο Άγιος Γρηγόριος σε αυτόν (τον Δωρόθεο μαθητή του Αγίου), ότι, «ήδη, από το πατρικό μου σπίτι όταν ήμουν ακόμη, εκεί στο παλάτι όπου ανατρεφόμουν, μαθητεύοντας στην εγκόσμια θύραθεν παιδεία, πριν καν αφήσω και εγκαταλείψω τον κόσμο, είχα στην ζωή μου ιδιαίτερη και άμεση προστάτιδα την Κυρία Θεοτόκο. Γι’ αυτό και, κάθε μέρα, πριν ακόμη ξημερώσει, το πρώτο και αναγκαιότερο απ’ όλα τα έργα μου, ήταν μονάχα αυτό: Να σταθώ μπροστά στην Αγία Εικόνα Της και να πω, με κατάνυξη και με μεγάλη συντριβή της καρδιάς μου, εκείνη την ιερή ευχή της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας, ευχή που είναι γεμάτη από μετάνοια και εξομολόγηση και συντετριμμένη δέηση:

‘‘Δέσποινα, Δέσποινα!
Μη ἐγκαταλείπῃς με!’’»…

[Μοναχού Θεοκλήτου Διονυσιάτου (1916–2006): «Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς (Ο Βίος και η Θεολογία του, 1296–1359)», κεφ. 3ο, σελ. 20–22, Β΄ έκδοσις, Θεσ/νίκη 1984.]

***

Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς
Πάρεδρος μιᾶς οὐρανίας Συνόδου!
Ἁγίου Φιλοθέου τοῦ Κοκκίνου

«Ἕνα θαῦμα τοῦ Μεγάλου τούτου θέλω διηγηθῶ διά νά τό βάλω ὡσάν μίαν χρυσῆν κορωνίδα». Ἕνας ἀπό τούς μοναχούς τῆς Μεγίστης Λαύρας, ἔγκλειστος σέ ὅλη του τήν ζωή, «ἔξω ἀπό ἕνα ἤ δύο, εἰς ὅλους τούς ἄλλους πάντοτε σχεδόν ὤντας ἀθεώρητος», ζητοῦσε στήν προσευχή του νά τοῦ ἀποκαλύψει ὁ Θεός «περί τοῦ θείου Γρηγορίου, εἰς ποίαν κατάστασιν εὑρίσκεται ἐν οὐρανοῖς καί μέ ποίους ἀπό τούς θεράποντάς Του τόν ἐσυναρίθμησεν».

Φάνηκε τότε στόν μοναχό, ὅτι βρέθηκε στή Μεγάλη Ἐκκλησία τῆς Ἁγίας Σοφίας ΚΠόλεως (ἐνῶ δέν εἶχε πάει ποτέ στή Βασιλεύουσσα, οὔτε εἶχε ἐπισκεφθεῖ τόν Ναό), κατά τήν διάρκεια συγκλήσεως «Συνόδου Ἁγίων Πατέρων· καί οἱ Πατέρες ἦσαν ὁ Μέγας Ἀθανάσιος, ὁ Οὐρανοφάντωρ Βασίλειος, ὁ Θεολόγος Γρηγόριος, Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ὁ Νύσσης Γρηγόριος, ὁ Ἀλεξανδρείας Κύριλλος καί ἀντάμα μέ αὐτούς καί ὅλη ἡ λοιπή τῶν Θεολόγων ἁγία πληθύς».

Στόν ἔγκλειστο μοναχό φάνηκε, ὅτι παρακολουθοῦσε τίς συζητήσεις. Ἄκουσε τότε τούς παριστάμενους Πατέρες νά λέγουν, ὅτι δέν μποροῦν νά βγάλουν ἀπόφασι, «ἄν δέν εἶναι παρών εἰς τήν Σύνοδον καί τήν ἀπόφασιν αὐτῆς καί Γρηγόριος ὁ τῆς Θεσσαλονίκης Πρόεδρος».

Ἔστειλαν τότε ἕνα Διάκονο γιά νά τόν καλέσει, ἐκεῖνος ὅμως ἐπιστρέφοντας τούς εἶπε, ὅτι «εἶναι ἀδύνατον νά πλησιάσει τινάς εἰς αὐτόν, διότι στέκει κοντά εἰς τόν Βασιλικόν Θρόνον καί λαλεῖ μόνος μέ μόνον τόν Βασιλέα! » Οἱ Πατέρες τῆς Συνόδου ἔστειλαν τότε τόν Διάκονο γιά δεύτερη φορά καί τοῦ εἶπαν νά περιμένει τό τέλος τῆς συνομιλίας καί μετά νά τοῦ μεταφέρει «τό ἀπό τῆς Συνόδου κάλεσμα».

Ὅταν ὁ μοναχός εἶδε τόν θεῖο Γρηγόριο νά ἔρχεται στή Σύνοδο, οἱ Πατέρες «ἐπροσηκώθηκαν ὅλοι καί τόν ὑπεδέχθησαν φιλοφρόνως καί μέ χαράν… καί τόν ἐκάθισαν ἀνάμεσα εἰς τούς κορυφαίους καί ἱσοτίμους Ἁγίους Τρεῖς Ἱεράρχας καί Θεολόγους, μεταξύ δηλαδή Βασιλείου καί Γρηγορίου καί Χρυσοστόμου, ὡς ἰσότιμον μέ αὐτούς!»

Τό θαῦμα αὐτό ἐπιφραγίζει τήν συνείδηση τῆς Ἐκκλησίας, ὅτι ὁ Ἱερός Γρηγόριος εἶναι ὁ Τέταρτος Ἱεράρχης καί Θεολόγος Της, συνείδηση ἡ ὁποία ἐκφράζεται τόσο στήν ὑμνογραφία («τῶν Θεολόγων τῶν Τριῶν σύμπουν τε καί συνωδόν», τόν ἀποκαλεῖ ὁ ἅγ. Φιλόθεος στήν Ἀκολουθία του), ὅσο καί στήν ἁγιογραφία (στήν κόγχη τῆς τράπεζας τῆς Μονῆς Μεγίστης Λαύρας καί στά Βημόθυρα τοῦ Καθολικοῦ τῆς Μονῆς Βλατάδων Θεσσαλονίκης, εἰκονίζεται μαζί μέ τούς ἄλλους Τρεῖς Ἱεράρχες· καί στό θόλο τοῦ Παρεκκλησίου τῆς ἴδιας Μονῆς Βλατάδων, μαζί μέ τούς ἄλλους Τρεῖς Θεολόγους – Ἰωάννη τόν Εὐαγγελιστή, Γρηγόριο τόν Θεολόγο καί Συμεών τόν Νέο Θεολόγο).

***

Αγίου Σωφρονίου του Essex

«Τι να κάνω για να κληρονομήσω την αιώνια ζωή»;

Και μου δόθηκε η απάντηση:

«Να προσεύχεσαι, όπως ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ο οποίος για χρόνια έκραζε, “Κύριε, φώτισόν μου το σκότος”, και εισακούσθηκε.

»Να προσεύχεσαι με τα λόγια της εκκλησιαστικής Ωδής, “Λαμψάτω, ω Φωτοδότα, και εμοί τω αμαρτωλώ το φως Σου το απρόσιτον”, και να ενδυναμώνεις στην πίστη, ενθυμούμενος ότι η Εκκλησία δεν προσεύχεται για πράγματα που δεν μπορούν να γίνουν».

Στη συνέχεια ο άνδρας εκείνος, σαν να απέκλειε τη δυνατότητα ότι μια τέτοια προσευχή θα παραμείνει χωρίς την άνωθεν απάντηση, κατέκλεισε τον λόγο του ως εξής:

«Όταν η ψυχή σου γνωρίσει αυτό το φως, τότε, όταν συμβεί να το στερείται, θα φλέγεσαι γι’ αυτό και μιμούμενος τον άγιο Συμεών τον Νέο Θεολόγο θα το ζητάς και θα κράζεις προς αυτό:

Ελθέ, το φως το αληθινόν.
Ελθέ, η Ζωή η αιώνιος.
Ελθέ, των πεπτωκότων η έγερσις.
Ελθέ, των κειμένων η ανόρθωσις,
Ελθέ, των νεκρών η ανάστασις.
Ελθέ, Πανάγιε Βασιλεύ.
Ελθέ και σκήνωσον εν ημίν,
και μείνον αδιαστάτως εν ημίν,
και αδιαιρέτως Συ μόνος βασίλευε εν ημίν
εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν».
Γέροντος Σωφρονίου του Essex, «Λόγος εις την Μεταμόρφωσιν του Κυρίου», Περί του Θαβωρίου Φωτός
(Πηγή: Αρχιμ. Σωφρονίου, Άσκησις και θεωρία, Έσσεξ Αγγλίας )

***

Η Αγία Οικογένεια του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά

Ο πατέρας του Κωνσταντίνος Παλαμάς ήταν συγκλητικός και μέλος της αυτοκρατορικής αυλής του Ανδρονίκου Β’ Παλαιολόγου (1282-1328). Ο αυτοκράτορας τον εκτιμούσε ιδιαίτερα και γι΄ αυτό του ανέθεσε την ανατροφή του Ανδρονίκου Γ΄, εγγονού και διαδόχου του. Αναφέρεται στο βίο του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά για τον πατέρα του που ήταν μέλος του Ανακτοσυμβουλίου, ότι είχε τόση καλλιέργεια της καρδιακής προσευχής, τόσο καλλιεργούσε τη θεωρία, ώστε πολλές φορές κατά τη διάρκεια των συνεδριών του Ανακτοσυμβουλίου, “ηρπάζετο” ο νούς του, και του συνέβη κάποτε, την ώρα που βρισκόταν στη Σύγκλητο, να μην ακούσει τον αυτοκράτορα πού του απηύθυνε τον λόγο τόσο πολύ βυθισμένος ήταν στην προσευχή.

Πριν το θάνατό του ο Κων/νος εκάρη μοναχός με το όνομα Κωνστάντιος. Προγνώρισε την κοίμηση του κι όταν πέθαινε, το 1303, η γυναίκα του Καλονη τον παρακάλεσε να πείσει τον αυτοκράτορα ν’ αναλάβει την οικογένεια υπό την προστασία του. Εκείνος ο άγιος άνθρωπος την μάλωσε τρυφερά για την απιστία της και είπε ότι τους αφήνει στην προστασία της Παναγίας. Ο αυτοκράτωρ μετά τον θάνατο του πατέρα τους και μέχρι να μεγαλώσουν και να σπουδάσουν τους βοηθούσε μέ χρηματικές χορηγίες και σιτηρέσια από τα βασιλικά ταμεία. Όταν τους φώναζε στα ανάκτορα, οι αυλικοί λέγανε: «Αυτά είναι τα παιδιά του αγίου»!

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς σε ηλικία 20 ετών ακολούθησε τον μοναχικό βίο. Όπου η μητέρα του, οι δύο αδερφοί του και οι δύο αδελφές του αποφάσισαν όλοι τους να τον ακολουθήσουν και να γίνουν μοναχοί. Αφού μοίρασαν όλα τα πλούτη τους στους φτωχούς, η μητέρα του Καλή με τις δύο αδελφές του Επίχαρις και Θεοδότη πήγαν σε γυναικείο μοναστήρι και ο Γρηγόριος ο Παλαμάς με τους δύο αδελφούς του Μακάριο και Θεοδόσιο πήγαν στην Λαύρα του Αγίου Όρους.

***

Όλοι γενικά οι Χριστιανοί έχουμε χρέος πάντοτε να βρισκόμαστε σε προσευχή… όλοι οι Χριστιανοί, από τον μικρό ως τον μεγάλο, οφείλουν να προσεύχονται παντοτινά με τη νοερά προσευχή, το «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με»; Και πάντοτε να το συνηθίσει να το λέει ο νους τους και η καρδιά τους;..

Μα τι λένε οι κοσμικοί; «Εμείς είμαστε μέσα σε τόσες υποθέσεις και φροντίδες του κόσμου• πως είναι δυνατό να προσευχόμαστε ακατάπαυστα;» Κι εγώ τους αποκρίνομαι, ότι ο Θεός δεν παρήγγειλε σ΄ εμάς κάτι το αδύνατο, παρά μας παρήγγειλε όλα εκείνα πού μπορούμε να κάνομε… Γιατί αν ήταν αδύνατο, θα ήταν για όλους γενικά τους κοσμικούς και δε θα είχαν βρεθεί τόσοι και τόσοι μέσα στον κόσμο να το κατορθώσουν• από τους οποίους ας είναι ως παράδειγμα ο πατέρας του αγίου Παλαμα, ο θαυμάσιος εκείνος Κωνσταντίνος, για τον οποίο κάνει λόγο ο Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως Φιλόθεος στο Βίο του αγίου Γρηγορίου, του γιου του.

Αυτός λοιπόν, με όλο που ήταν μέσα στα ανάκτορα και ονομαζόταν πατέρας και διδάσκαλος του βασιλιά Ανδρονίκου και καταγινόταν καθημερινά με τις βασιλικές υποθέσεις, χώρια που είχε και τις υποθέσεις του σπιτιού του, γιατί ήταν πολύ πλούσιος κι είχε πολλά κτήματα και υπηρέτες και παιδιά και γυναίκα, μ΄ όλα ταύτα τόσο ήταν αχώριστος από το Θεό και τόσο ήταν δοσμένος στη νοερά και ακατάπαυστη προσευχή, που τις περισσότερες φορές λησμονούσε εκείνα που συζητούσαν μαζί του ο βασιλιάς και οι άρχοντες του παλατιού για υποθέσεις βασιλικές κι ερωτούσε γι΄ αυτές μία και δύο φορές. Γι΄ αυτό πολλές φορές οι άλλοι άρχοντες, μην ξέροντας την αιτία, συγχύζονταν και τον ονείδιζαν που λησμονεί έτσι γρήγορα και ενοχλεί με τις δεύτερες ερωτήσεις του το βασιλιά• αλλά ο βασιλιάς, που ήξερε την αιτία, τον υπερασπιζόταν λέγοντας: « Ο Κωνσταντίνος έχει δικές του έγνοιες ο μακάριος κι εκείνες δεν τον αφήνουν να προσέχει στα λόγια τα δικά μας που είναι για υποθέσεις προσωρινές και μάταιες• ο νους του ευλογημένου είναι προσηλωμένος στα αληθινά και ουράνια και για τούτο λησμονεί τα επίγεια, επειδή όλη του η προσοχή είναι στην προσευχή και στο Θεό». Γι΄ αυτό και ο Κωνσταντίνος ήταν σεβάσμιος και αξιαγάπητος και στο βασιλιά και σε όλους τους μεγιστάνες και άρχοντες της βασιλείας, καθώς ήταν αγαπημένος και από το Θεό και αξιώθηκε ο αοίδιμος να κάνει και θαύματα.

Μια φορά δηλαδή, μπήκε σ΄ ένα πλοιάριο με όλη του την οικογένεια για να πάει επάνω από το Γαλατά σ΄ ένα αναχωρητή,τον πνευματικό Φωκά, που ησύχαζε εκεί, και να πάρει την ευχή και την ευλογία του. Καθώς πήγαιναν, ρώτησε τους υπηρέτες του αν πήραν κανένα προσφάγι να πάνε στον Αββά εκείνο για να τον φιλέψουν. Εκείνοι του είπαν πώς λησμόνησαν από τη βία και δεν πήραν τίποτε. Λυπήθηκε λίγο ο ευλογημένος, πλην δεν είπε τίποτε, μόνο πηγαίνοντας εμπρός στο καΐκι, έβαλε το χέρι του μέσα στη θάλασσα και με σιωπηλή και νοερά προσευχή παρακαλούσε το Θεό, τον Κύριο της θάλασσας, να του δώσει κανένα κυνήγι• κι ύστερα από λίγη ώρα -τι θαυμαστά είναι τα έργα, Χριστέ Βασιλεύ, με τα οποια δοξάζεις παράδοξα τους δούλους Σου!- βγάζει το χέρι του από τη θάλασσα κρατώντας ένα πολύ μεγάλο λαβράκι, το οποίο έριξε μέσα στο πλοιάριο μπροστά στους υπηρέτες του και είπε: «Να που ο Θεός νοιάστηκε και για τον Αββά τον δούλο Του και του έστειλε προσφάγι».

Βλέπετε, αδελφοί μου, πως δοξάζει ο Ιησούς Χριστός τους δούλους Του εκείνους που είναι πάντοτε μαζί Του και επικαλούνται συνεχώς το πανάγιο και γλυκύτατο όνομά Του;… Όπως το μύρο, όσο περισσότερο το κλείνεις μέσα στο αγγείο, τόσο περισσότερο ευωδιάζει το αγγείο, έτσι και η προσευχή, όσο περισσότερο την κλείνεις μέσα στην καρδιά σου, τόσο περισσότερο τη γεμίζει από τη θεία χάρη. Μακάριοι και καλότυχοι είναι εκείνοι πού θα συνηθίσουν σε τούτο το ουράνιο έργο, γιατί με αυτό νικούν κάθε πειρασμό των πονηρών δαιμόνων, όπως ο Δαβίδ νίκησε τον υπερήφανο Γολιάθ· με αυτό σβήνουν τις άτακτες επιθυμίες της σάρκας, όπως οι τρεις Παίδες έσβησαν τη φλόγα της καμίνου· με αυτό το έργο της νοεράς προσευχής καταπραΰνουν τα πάθη, όπως ο Δανιήλ ημέρωσε τα άγρια λιοντάρια· με αυτό κατεβάζουν τη δρόσο του Αγίου Πνεύματος στην καρδιά τους, όπως ο Ηλίας κατέβασε τη βροχή στο Καρμήλιο. Αυτή η νοερά προσευχή είναι πού ανεβαίνει ως το θρόνο του Θεού και φυλάγεται μέσα στις χρυσές φιάλες για να θυμιάζεται με αυτήν ο Κύριος, καθώς λέει ο Θεολόγος Ιωάννης στην Αποκάλυψη: «Και οι εικοσιτέσσερις πρεσβύτεροι έπεσαν ενώπιον του Αρνίου, έχοντας όλοι κιθάρες και φιάλες χρυσές γεμάτες θυμιάματα, τα όποια είναι οι προσευχές των Αγίων».
Αυτή η νοερά προσευχή είναι ένα φως πού φωτίζει πάντοτε την ψυχή του ανθρώπου και πυρώνει την καρδιά του με τις φλόγες της αγάπης του Θεού· αυτή είναι μία αλυσίδα πού κρατεί ενωμένο το Θεό με τον άνθρωπο. Ω, η ασύγκριτη χάρη της νοεράς προσευχής! Αυτή κάνει τον άνθρωπο να συνομιλεί πάντοτε με το Θεό. Ω πράγμα αληθινά θαυμάσιο και εξαίρετο! Να είσαι μαζί με τούς ανθρώπους σωματικά και να βρίσκεσαι μαζί με το Θεό νοερά! Οι Άγγελοι δεν έχουν φωνή υλική, αλλά με το νου τους προσφέρουν στο Θεό ακατάπαυστη δοξολογία· αυτό είναι το έργο τους, σ΄ αυτό είναι αφιερωμένη όλη τους η ζωή. Λοιπόν και συ, αδελφέ, όταν εισέρχεσαι στο ¨ταμείον΄΄ σου και κλείνεις τη θύρα, όταν δηλαδή ο νους σου δε σκορπά εδώ κι εκεί, αλλά μπαίνει μέσα στην καρδιά σου κι οι αισθήσεις σου είναι σφαλισμένες και δεν είναι προσηλωμένες στα πράγματα του κόσμου τούτου κι έτσι προσεύχεσαι πάντοτε με το νου σου, τότε γίνεσαι παρόμοιος με τούς αγίους Αγγέλους και ο Πατέρας σου, πού βλέπει τη μυστική σου προσευχή πού του προσφέρεις κρυφά στην καρδιά σου, θα σου ανταποδώσει μεγάλα πνευματικά χαρίσματα στα φανερά. Μα και τι άλλο μεγαλύτερο και περισσότερο θέλεις από το να βρίσκεσαι πάντοτε, όπως είπαμε, μαζί με το Θεό νοερά και να συνομιλείς ακατάπαυστα με Αυτόν; Χωρίς Αυτόν δεν μπορεί ποτέ κανένας άνθρωπος να είναι μακάριος μήτε εδώ μήτε στην άλλη ζωή.
πηγή: Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών, μεταφρ. Αντώνιος Γαλίτης, εκδ. Το περιβόλι της Παναγίας, 1986, ε΄τόμος, σελ. 314-319).

Ο Ησυχασμός είναι η πεμπτουσία της ορθοδόξου παραδόσεως. Ο σκοπός, ο απόλυτος σκοπός και προορισμός κάθε ανθρώπου, είναι η θέωση. Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς
https://iconandlight.wordpress.com/2022/03/19/%ce%bf-%ce%b7%cf%83%cf%85%cf%87%ce%b1%cf%83%ce%bc%cf%8c%cf%82-%ce%b5%ce%af%ce%bd%ce%b1%ce%b9-%ce%b7-%cf%80%ce%b5%ce%bc%cf%80%cf%84%ce%bf%cf%85%cf%83%ce%af%ce%b1-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%bf%cf%81%ce%b8/

Tο Όνομα του Iησού, σαν μύρο πλημμύριζε την καρδιά της Οσίας Φωτεινής της Νεαπολίτιδος, αναπέμποντας σ᾿ όλες τις αισθήσεις και σ᾿ όλα τα κύτταρα του σώματος την ευωδία του Aγίου Πνεύματος.
https://iconandlight.wordpress.com/2020/05/03/t%ce%bf-%cf%8c%ce%bd%ce%bf%ce%bc%ce%b1-%cf%84%ce%bf%cf%85-i%ce%b7%cf%83%ce%bf%cf%8d-%cf%83%ce%b1%ce%bd-%ce%bc%cf%8d%cf%81%ce%bf-%cf%80%ce%bb%ce%b7%ce%bc%ce%bc%cf%8d%cf%81%ce%b9%ce%b6%ce%b5-%cf%84/

Κάθε πρόσωπο που συναντάς είναι δώρο του Θεού και κάθε μέρα που αρχίζει είναι ευλογημένη από το Θεό, διαλεγμένη από το ίδιο Του το χέρι, Είναι δώρο του Θεού σε σένα… Αντώνιος Bloom του Σουρόζ
https://iconandlight.wordpress.com/2021/11/13/%ce%ba%ce%ac%ce%b8%ce%b5-%cf%80%cf%81%cf%8c%cf%83%cf%89%cf%80%ce%bf-%cf%80%ce%bf%cf%85-%cf%83%cf%85%ce%bd%ce%b1%ce%bd%cf%84%ce%ac%cf%82-%ce%b5%ce%af%ce%bd%ce%b1%ce%b9-%ce%b4%cf%8e%cf%81%ce%bf-%cf%84-2/

Ἀπολυτίκιον τοῦ Ἀποστόλου Φιλίππου
― Ἦχος γ´

Ἀπόστολε Ἅγιε Φίλιππε, πρέσβευε τῷ ἐλεήμονι Θεῷ ἵνα πταισμάτων ἄφεσιν, παράσχῃ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον τοῦ Ἀποστόλου Φιλίππου
Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.

Θείαν ἔλλαμψιν, τοῦ Παρακλήτου, εἰσδεξάμενος, πυρὸς ἐν εἴδει, παγκοσμίως ὡς ἀστὴρ ἀνατέταλκας, καὶ τῆς ἀγνοίας τὸν ζόφον διέλυσας, τῇ θείᾳ αἴγλῃ Ἀπόστολε Φίλιππε. Ὅθεν πρέσβευε, Χριστῷ τῷ Θεῷ δεόμεθα, δωρήσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.

Ἀπολυτίκιον τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ
Ἦχος πλ. δ’.

Ὀρθοδοξίας ὁδηγέ, εὐσεβείας διδάσκαλε καὶ σεμνότητος, τῆς οἰκουμένης ὁ φωστήρ, ἀρχιερέων θεόπνευστον ἐγκαλλώπισμα, Γρηγόριε σοφέ, ταῖς διδαχαῖς σου πάντας ἐφώτισας, λύρα τοῦ Πνεύματος· πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. Ὅμοιον.

Ὀρθοδοξίας ὁ φωστήρ, Ἐκκλησίας τὸ στήριγμα καὶ διδάσκαλε, τῶν Μοναστῶν ἡ καλλονή, τῶν θεολόγων ὑπέρμαχος ἀπροσμάχητος, Γρηγόριε θαυματουργέ, Θεσσαλονίκης τὸ καύχημα, κῆρυξ τῆς χάριτος, ἱκέτευε διὰ παντός, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ
Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον

Τὸ πολύφωνον στόμα τῆς θείας χάριτος, τῶν Ὀρθοδόξων δογμάτων τὴν ἀληθῆ θησαυρόν, ἀνυμνοῦμέν σε πιστῶς Πάτερ Γρηγόριε· τῆς Ἐκκλησίας γὰρ φωστήρ, ἀνεδείχθης φαεινός, καὶ κλέος Θεσσαλονίκης· ἥτις ἐν σοὶ καυχωμένη, λαμπρῶς γεραίρει τοὺς ἀγῶνάς σου.

Ἀπολυτίκιον τῆς Ἁγίας Οἰκογενείας τῶν Παλαμάδων
Ἦχος δ΄. Σήμερον τῆς εὐδοκίας.

Χαίροις ἡ Παλαμικὴ γενεὰ ἡ ἑπτάριθμος, ἡ περιστεφὴς ἐν ἀπαθείας διαδήματι, καὶ ἀΰλῳ φωτί, Θεοῦ θαμβητῶς φαιδρύνουσα, τὰς τῶν πιστῶν καρδίας καὶ καταγγέλουσα, οὐσίας Αὑτοῦ, τὸ ὑπ’ ἀνθρώπων ἀμέθεκτον, ὡς καὶ κατ’ οἰκονομίαν τῆς χάριτος τὴν μέθεξιν.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον Οικογένειας Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά
Ήχος α΄. Της ερήμου πολίτης

Καλλονή η καλλίπαις και ευθύφρον Κωνστάντιε, μέγα αθλητά και θεόπτα, Ιεράρχα, Επίχαρις η νύμφη του Χριστού, ΟσίαΘεοδότη και σοφέ, Θεοδόσιε και Μακάριε ιερέ, υμών τα άθλα άδομεν. Δόξα τω στεφανώσαντι υμάς, δόξα υμιν τω ελλάμψαντι, άκτιστον και αΐδιον Αυτού φως της Θεώσεως.

Ἀπολυτίκιον τοῦ Ἁγίου Κωνσταντίνου τοῦ Ὑδραίου
Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης

Τὸν λαμπρὸν γόνον Ὕδρας καὶ τῆς Ῥόδου τὸ καύχημα, καὶ Νεομαρτύρων τὸ κλέος Κωνσταντῖνον τιμήσωμεν, ἐν ὕμνοις καὶ ᾠδαῖς πνευματικαῖς, τὴν μνήμην ἐκτελοῦντες τὴν αὐτοῦ, ἵνα λάβωμεν πλουσίαν τὴν ἀμοιβήν, παρὰ Θεοῦ κραυγάζοντες· δόξα τῷ σὲ δοξάσαντι Χριστῷ, δόξα τῷ σὲ ἐνισχύσαντι, δόξα τῷ ἐν ὑστέροις τοῖς καιροῖς, σὲ στεφανώσαντι.

Ἀπολυτίκιον τοῦ Ἁγίου Εὐφημιανοῦ τοῦ Ἀλαμάνου, ἀσκήσαντος ἐν Κύπρῳ.
Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης.

Τῶν ὁσίων φωστῆρα καὶ τῆς Λύσης τὸ καύχημα, Εὐφημιανὸν τὸν θεόπνουν, εὐφημήσωμεν ᾄσμασι, τῷ πίστει ἀναλώσαντι αὐτόν, ἀσκήσει καὶ συντόνῳ προσευχῇ, καὶ πτερώσαντι ἐκθύμως, τὸν νοῦν πρὸς δόμους δόξης ἐκβοήσωμεν. Δόξα τῷ σὲ δοξάσαντι Χριστῷ, δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διὰ σοῦ, πιστὸς ἰάματα.

Εἰς τὸν Στίχον. Ἦχος πλ. α΄. Χαίροις ἀσκητικῶν.

Χαίροις, τῆς εὐσεβείας φωστήρ, τῆς Ἐκκλησίας ὁ λαμπρὸς Πάτερ ἥλιος, τὸ κλέος τῶν μοναζόντων, τῆς ἡσυχίας κανών, ὁ τῆς θεωρίας καὶ τῆς πράξεως, διδάσκαλος ἄριστος, Ἱεράρχα Γρηγόριε, τὸ τῆς σοφίας, καὶ τῆς γνώσεως τέμενος, λόγων σκήνωμα, τῶν ἐντὸς καὶ τῶν θύραθεν, ὄργανον τὸ τοῦ Πνεύματος, ψαλτήριον ἔμψυχον, στόμα Κυρίου ἐξάγον, ἐξ ἀναξίου τὸν ἄξιον. Χριστὸν καταπέμψαι, ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν δυσώπει, τὸ μέγα ἔλεος.

Δόξα. Ἦχος πλ. δ΄.
Ἔχει μὲν ἡ οὐρανία σου ψυχὴ καὶ ἄμωμος, πανάριστε Γρηγόριε, τὴν οὐράνιον Ἱερουσαλήμ, σκηνὴν καὶ τέμενος, ἧς τὰ τείχη, ἐν ταῖς ἀΰλοις χερσί, τοῦ ἀοράτου Θεοῦ ἐζωγράφηται· ἔχει δέ, καὶ τὸ σεβάσμιον καὶ καρτερικώτατόν σου σῶμα, τῆς σοφίας Θεοῦ τὸν ναὸν ἐπὶ γῆς, ταμεῖον ἄσυλον θαυμάτων, χαρισμάτων ἄλλον παράδεισον, ἔνθα προστρέχοντες, τὰ ἰάματα καρπούμεθα. Φρούρησον δεόμεθα, τὴν σοὶ προσφιλῆ ταύτην πόλιν, ἐξ αἱρέσεων λύμης πονηρῶν, παῤῥησίαν ὡς ἔχων πρὸς Χριστὸν, τὸν σὲ δοξάσαντα.