Οσία Ισιδώρα η δια Χριστόν Σαλή της Ταβέννης (4ος αἰ.)
Εορτάζει στις 1 Μαΐου
Τρείς κλήσεις απαιτούν μια ειδική εκλογή από το Άγιο Πνεύμα: του αναχωρητού, του γέροντος και του διά Χριστόν σαλού. Άγιος Σεραφείμ του Σαρώφ
Μητροπολίτης Διοκλείας Κάλλιστος Ware
Ο σαλός είναι μια οικουμενική μορφή. Ένα από τα πιο πρώιμα παραδείγματα στον ανατολικό Χριστιανισμό -ίσως το πρωιμότερο-δεν είναι ένας άνδρας αλλά μια γυναίκα: η ανώνυμη μοναχή που περιγράφεται από τον Παλλάδιο στη Λαυσαϊκή Ιστορία, η οποία έζησε στην Άνω Αίγυπτο στα τέλη του τέταρτου αιώνα, σε μια γυναικεία κοινότητα που ακολουθούσε τον κανόνα του Παχωμίου. Προσποιούμενη την τρελή, δούλευε στην κουζίνα, με κουρέλια τυλιγμένα στο κεφάλι της αντί της μοναστικής καλύπτρας. Ανελάμβανε τις ευτελέστερες εργασίες και οι άλλες καλόγριες της συμπεριφέρονταν με γενική περιφρόνηση, την κλωτσούσαν και την προσέβαλαν. Μια μέρα ο διάσημος ασκητής Πιτηρούμ επισκέφτηκε την κοινότητα. Προς κατάπληξη όλων, γονάτισε μπροστά της και ζήτησε την ευλογία της. «Είναι σαλή», διαμαρτυρήθηκαν οι άλλες μοναχές. «Εσείς είστε τρελές», τους απάντησε ο Πιτηρούμ. «Είναι η αμμάς μας (η πνευματική μας μητέρα), η δική μου και η δική σας». Μερικές μέρες αργότερα, για να αποφύγει τις τιμές που τώρα δεχόταν, η σαλή μοναχή εξαφανίστηκε και κανείς δεν ξανάκουσε ποτέ γι’ αυτήν. «Και κανένας δεν ξέρει», προσθέτει ο Παλλάδιος, «που πήγε, ή που εξαφανίστηκε, ή πως πέθανε». Φαίνεται πως δεν γνώριζε ούτε το όνομά της6.
Πηγή:Κάλλιστος Ware Μητροπολίτης Διοκλείας, Η εντός ημών Βασιλεία, ο δια Χριστόν σαλος ως προφήτης και Απόστολος,μετάφραση από τα αγγλικά Ιωσήφ Ροηλίδης ,εκδ. Ακρίτας, Αθήνα 2006
Μητροπολίτης Διοκλείας Κάλλιστος Ware
Στην Ορθόδοξη Παράδοση η άμεση δράση του Παρακλήτου μέσα στη Χριστιανική κοινότητα ειν’ εντυπωσιακά φανερή σε δύο «Πνευματοφόρες» μορφές· τους γέροντες ή πνευματικούς πατέρες και τους διά Χριστόν σαλούς….ο διά Χριστόν σαλός, όπως λέγεται στα ελληνικά –iurodivyi στα ρωσικά. Συνήθως είναι δύσκολο ν’ ανακαλύψουμε ως ποιο σημείο η «σαλότητά» του είναι ενσυνείδητη και εσκεμένη και ως ποιο σημείο είναι αυθόρμητη και ακούσια. Εμπνευσμένος από το Πνεύμα, ο σαλός φτάνει τη μετάνοια ως το απώτερο σημείο· ριζικώτερ’ απ’ οποιονδήποτε άλλο αναποδογυρίζει το κατεστημένο. Αποτελεί ο ίδιος μια ζωντανή μαρτυρία της αλήθειας, ότι η βασιλεία του Χριστού δεν είναι «εκ του κόσμου τούτου»· επιβεβαιώνει την πραγματικότητα του «αντι-κόσμου», τη δυνατότητα του αδύνατου. Εξασκεί μιαν απόλυτη εκούσια πτωχεία, ταυτίζοντας τον εαυτό του με τον ταπεινωμένο Χριστό…γίνεται ένα κανάλι για την υψηλότερη σοφία του Πνεύματος.
Δε χρειάζεται να πούμε ότι ο διά Χριστόν σαλός είναι μια εξαιρετικά σπάνια κλήση· ούτε είναι εύκολο να ξεχωρίσουμε το κίβδηλο από το γνήσιο. Υπάρχει στο τέλος μόνο ένα πειστήριο: «Άρα γε από των καρπών αυτών επιγνώσεσθε αυτούς» (Ματθ. 7,20). Ο ψευτικός σαλός είναι ανωφελής και καταστρεπτικός και για τον εαυτό του και για τους άλλους. Ο πραγματικός δια Χριστόν σαλός, με την αγιότητα της καρδιάς, έχει στους γύρω του μια επίδραση που κάνει τη ζωή καλύτερη. Από πρακτικής πλευράς, δεν εξυπηρετείται καμιά χρήσιμη πρόθεση απ’ ότιδήποτε κάνει ο σαλός. Κι όμως, μεσ’ από μια εκπληκτική ενέργεια ή αινιγματική λέξη, συχνά εσκεμένα προκλητική και συγκλονιστική, ξυπνάει τους ανθρώπους από την αυταρέσκεια και τον φαρισαϊσμό. Παραμένοντας ο ίδιος αφηρημένος, εξαπολύει αντιδράσεις στους άλλους, κάνοντας το υποσυνείδητο ν’ ανέβει στην επιφάνεια, ώστε να μπορέσει να καθαρθεί και να εξαγιαστεί. Συνδυάζει το θράσος με την ταπείνωση. Όπως ο σαλός Nicolas του Pskov, που έβαλε στα χέρια του Ιβάν του Τρομερού ένα κομάτι κρέας που έσταζε αίμα, ο διά Χριστόν σαλός μπορεί να επιτιμήσει με δριμύτητα τους ισχυρούς αυτού του κόσμου με μια τόλμη που λείπει από τους άλλους. Αυτός είναι η ζωντανή συνείδηση της κοινωνίας.
Μητροπολίτης Διοκλείας Κάλλιστος Ware,Ο Ορθόδοξος Δρόμος, Ο θεός ως Πνεύμα, ε. Πνευματικοί πατέρες καί Σαλοί ,σελ.54-6,Έκδοση: Επτάλοφος AE
***
Στιχηρά προσόμοια. Ήχος α΄. Των ουρανίων ταγμάτων.
Των ουρανίων ο πόθος, όλην κατέφλεξεν, Οσία Ισιδώρα, την ψυχήν σου διόπερ, οδόν εστενωμένην και θλιβεράν, εξελέξω πλην σύντομον, την πεπλασμένην μωρίαν διά Χριστόν, την Σοφίαν την υπέρθεον.
Όσον οι έξω ερώσι, δοξομανίας ψευδούς, τοσούτον συ Οσία, κατεφίλησας σφόδρα, ατίμως κακουχείσθαι δι’ Ιησούν, δι’ ημάς υπομείναντα, τα επονείδιστα πάθη, υπογραμμόν, γεγονότα δε προς μίμησιν.
Δόξα. Ήχος πλ. α΄.
Αναστάσεως ημέρα, και η αμνάς του Χριστού, συμποσιάζει Ισιδώρα, δεύτε ούν και τρυφήσωμεν ακορέστως, την θαυμαστήν πολιτείαν αυτής μεν ως έδεσμα πολυτελές εσθίοντες, την δε αγγελομίμητον ταπείνωσιν ως ηδυσμα θεοευφραντικόν απολαύοντες, και ως ανθοσμίαν οίνον, την υπέρ Χριστού καύσιν της καρδίας την άληκτον μεθυστικώς εκπίνοντες. Αύτη γαρ όντως σκήνωμα Θεού και παρθενίας σημείον τεραστικόν και παράδοξον, ανεδείχθη η υπέρκαλλος.
iconandlight 