Το Γενέσιον της Θεοτόκου, η Παναγούδα
Παναγίας Γουμερά στην Μακρυνίτσα από την Αργυρούπολη του Πόντου
Άγιος Σωφρόνιος επίσκοπος Αχταλείας της Ιβηρίας
Εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου
Γεννήθηκε από γονείς ευσεβείς και εναρέτους, το έτος 1738, στο χωριό Λοτσίων περιφέρειας Δεραίνης της επαρχίας Χαλδείας του Πόντου. Ο πατέρας του ήταν ιερέας και ονομαζόταν Γεώργιος Σερταρίδης, η δε μητέρα του Βαρβάρα. Είχε τέσσερις αδελφές και έναν αδελφό, τον Δημήτριο, που ήταν και αυτός ιερέας. Το πρώτο όνομα του Σωφρονίου ήταν Συμεών. Από νεαρή ηλικία, έτρεφε μεγάλη αγάπη στα θεία και ιδιαίτερα στη μοναχική ζωή.
Νέος ακόμα, πήγε στη Μονή Αγίου Γεωργίου Χουτουρά ως δόκιμος. Μετά τρεις μήνες πήγε στη Μονή Σουμελά και μετά τρία χρόνια στη Μονή Βαζελώνος. Και στις τρεις Μονές, διδάχτηκε τα ιερά γράμματα και σε μεγάλο βαθμό τη μοναχική ζωή. Τότε εκάρη μοναχός με το όνομα Σωφρόνιος και κατόπιν χειροτονήθηκε ιερέας. Μετά επτά χρόνια, ο Ηγούμενος της Μονής Ιγνάτιος, το έτος 1776, τον έστειλε στο μεταλλείο της Αχταλείας στην Ιβηρία (Akhtala -σήμερα ανήκει στην Αρμενία), όπου 500 περίπου μεταλλουργοί , μετά από πρόσκληση του Γεωργιανού βασιλιά Ηρακλή του 2ου (1744-1798) είχαν εγκατασταθεί εκεί και αποτέλεσαν ένα χωριό με την ονομασία Δαλ βερ (Αλαβερτί), που σημαίνει πολύτιμοι λίθοι.
Εκεί με την αγία του ζωή ο Σωφρόνιος, προσείλκυσε τον σεβασμό των κατοίκων, οι οποίοι με πρωτοβουλία δική τους και του Γεωργιανού Τοπάρχου Ραμπλή Χαν, τον έκαναν Επίσκοπο Αχταλείας στις 29 Οκτωβρίου 1777, έχοντας έδρα της επισκοπής του την εκεί Ιερά Μονή της Παναγίας. Την επισκοπή του κυβέρνησε μέχρι το 1794, όταν η βαρβαρική φυλή των Λεσγών του Αγά Μοχαμέτ Χαν από το Νταγκεστάν, επιτέθηκε στα μεταλλεία και τα λεηλάτησε, καταστρέφοντας τα πάντα. Σκοτώσαν 700 Έλληνες και συνέλαβαν πολλούς άλλους ανθρακωρύχους.
Εισήλθαν στην Μονή της Παναγίας, την ώρα που ο θείος Σωφρόνιος χοροστατούσε στην Εκκλησία, και κατέσφαξαν τους περισσότερους του εκκλησιάσματος. Ο ιερός Σωφρόνιος κατώρθωσε απαρατήρητος να διαφύγη την προσοχή των Λεσγών όχι όμως και των εξωτερικών φρουρών, κρύφτηκε δε σε ένα εσωτερικό και απόκεντρο δωμάτιο μαζί με άλλους τριάντα• αλλά από το κλάμα βρέφους ανακαλύφθηκαν, πιάστηκε αιχμάλωτος και αυτός μαζί με τους άλλους. Ο Σωφρόνιος πουλήθηκε σε μια γυναίκα λατινικού δόγματος, η οποία τον ελευθέρωσε και τον έστειλε με ιστιοφόρο στην Τραπεζούντα. Από εκεί ο Σωφρόνιος υποταχθείς τω θείω θελήματι, επέστρεψε ευχαριστών τω Θεώ στη Μονή Βαζελώνος, όπου έζησε ως ένσαρκος άγγελος ’’ εν ησυχία και πνευματική ασκήσει και ιεραίς μελέταις,’’.
Αγαπήθηκε από τους Πατέρες της Μονής και τους κατοίκους όλης της περιφερείας τόσο πολύ που ερέθισε τον τότε Ηγούμενο Ιερεμία, ο οποίος φθόνησε την απονεμομένη τιμή στον Όσιο, και συνεχώς του δημιούργουσε ταραχές και σκάνδαλα.
Λόγω του φθόνου του Ηγουμένου Ιερεμία ο θείος Σωφρόνιος και θέλοντας να τηρήση τον εαυτό του εν ειρήνη, αναγκάσθηκε να αναχωρήσει περίλυπος και βαρυαλγής και δακρυσμένος από την ιερά του Μονή, την οποία τόσο αγάπησε, στην ιδιαίτερη πατρίδα του.
Λέγεται δε ότι, όταν αναχωρούσε για το χωριό του, και φθάνοντας προς την κορυφή «Καρά-καπάν», κάθησε κοντά στην εκεί κρυστάλλινη πηγή, κι έριχνε αποχαιρετιστήρια βλέμματα σε όλα τα τριγύρω χωρία, κλαίγωντας για τον αποχωρισμό τους. Μετά προχωρώντας λίγο, και κρυβόμενος από τους συνοδίτες του, προσευχήθηκε ικετεύοντας τον Κύριο, όπως στους μεν άλλους καταπέμψη πλούσια τα ελέη αυτού, από δε του Ηγουμένου Ιερεμίου ζητήση λόγο για την πολιτεία του.
Μόλις αναχώρησε ο Άγιος Σωφρόνιος κατέλαβε νευρική συνοχή τον Ιερεμία, η οποία και αποδόθηκε στην με εκβιασμό άδικη απομάκρυνση του, και αμέσως έστειλαν ταχυδρόμους για να τον προφθάσουν και παρακαλέσουν να επανέλθη στην Μονή. Οι απεσταλμένοι συνάντησαν τον Όσιο, ενώ ήδη είχε φτάσει στο χωριό Λοτσίον, και του ανεκοίνωσαν τον σκοπόν της αποστολής τους, αλλ’ αυτός αρνήθηκε να επανέλθη, φοβούμενος μήπως επαναληφθούν και πάλιν τα σκάνδαλα του Ιερεμίου, και βλαφτούν οι ασθενεστέροι.
Επί τρία χρόνια καταβασανίσθηκε ο Ιερεμίας από εκείνη την ασθενεία όπου κατέληξε σε εγκεφαλική παραλυσία, και κοιμήθηκε κατά το έτος αωε΄ (1805). Μετά δε από δέκα έτη ανοίξαντες τον τάφο για να μετακομίσουν τα οστά τού στο οστεοφυλάκιο της Μονής κατά την τάξη, βρήκαν το σώμα άλυτο και τυμπανιαίο, προς μεγίστη έκπληξη όλων. Τότε απευθύνθηκαν στην Μεγάλη Εκκλησία, όπου έδωσε εντολή στον Μητροπολίτη Τραπεζούντος Παρθένιο να ανέλθη στην Μονή και να τελέση τα διατεταγμένα, διότι ο θείος Σωφρόνιος είχεν εν τω μεταξύ απέλθει στην αιώνια Ζωή. Έκαναν τριήμερη αγρυπνία και μετά την απόλυση της Εκκλησίας πήγαν στον τάφο του Ιερεμίου, τον άνοιξαν εκ νέου, και εκεί μετά την ακολουθία έκλιναν τα γόνατα και ο επίσκοπος ανέγνωσε κλαίγοντας την Πατριαρχική συγχωρητήρια επιστολή, μετά το τέλος της οποίας το πρώην αδιάλυτο και τυμπανιαίο σώμα μετεβλήθηκε σε χώμα, και έμειναν μόνο τα οστά, τα οποία και μετέφεραν αυθημερόν στο οστεοφυλάκιο.
Ο δε θείος Σωφρόνιος, ζήσας οσίως εκοιμήθη και προσετέθη στην χορεία των απ’ αιώνος Αγίων, των οποίων μιμητής εχρημάτισε, βαδίσας επί τα ίχνη αυτών.
Η ανακομιδή των ιερών λειψάνων του έγινε το 1824 ως εξής: Η σύζυγος του ανεψιού αυτού Ιερέως Χαραλάμπους, προσβλήθηκε απ’ ανίατο ασθένεια, κι έμεινε κατάκοιτη κλινήρης επί πολλά χρονια. Μια νύκτα βλέπει κατ’ όναρ έναν άνδρα με λευκά και λαμπρά ιμάτια ενδεδυμένο και την προέτρεπε να λάβη τα ιερά λείψανα του Σωφρονίου από τον τάφο, να προσκαλέση τρεις Ιερείς, και να τελέσουν δι’ αυτών αγιασμό προς θεραπεία της. Την οπτασία αυτή την διηγήθηκε στον σύζυγό της, ο οποίος παίρνοντας και δύο άλλους Ιερείς, έκανε την ανακομιδή των ιερών λειψάνων του θείου Σωφρονίου την 20ην Δεκεμβρίου του έτους 1824, με τον αγιασμό των οποίων χρισθείσα η σύζυγος αυτού έγινε τελείως υγιής, σαν να μην είχε ασθενήσει ποτέ
Τα ιερά και πλήρη ευωδίας και χάριτος λείψανα ο π. Χαράλαμπος τα έδειξε στον τότε Μητροπολίτη Χαλδείας Σίλβεστρο, αλλ’ εκείνος τον επέπληξε και του είπε να τα θαψη ξανά.
Αλλά κατά την νύκτα της 8ης Σεπτεμβρίου κατά το μεσονύκτιον φάνηκε επί του τάφου του Αγίου Σωφρονίου άπλετο φως και πολύ θαυμαστό ανερχόμενο στον ουρανό. Όσοι δε το είδαν, και μάλιστα οι ασθενείς, έτρεχαν μετά σπουδής και πλησιάζοντας το θεραπεύθηκαν από των ασθενειών τους.
Την δε 11η Ιανουαρίου ευρισκόμενος στην Μονή Σουμελά ο Μητροπολίτης Σίλβεστρος ασθένησε και έγινε υγιής επικαλεσθείς τον Άγιο, όπου επισήμως πλέον εκήρυξε τα λείψανα εκείνα ιερά, τον δε Σωφρόνιο Άγιο, εορταζόμενο έκτοτε τη 8η Σεπτεμβρίου.
Οι συγγενείς του Αγίου έδωσαν στη Μονή Βαζελώνος την Τιμία Κάρα και την δεξιά χείρα, τα δε υπόλοιπα τα κράτησαν, φυλάσονταν δε από τον Ιερέα Λάζαρο, καταγόμενο από την ιδία οικογένεια.
Απολυτίκιον του αγίου Σωφρονίου Επισκόπου Αχταλείας της Ιβηρίας .
Ήχος α´. Της ερήµου πολίτης.
Των Οσίων πατέρων, τον οµόζηλον άπαντες, και Ιεραρχών θεοφόρων, εν τοις τρόποις τον µέτοχον, Σωφρόνιον ενθέως αδελφοί, υµνήσωµεν ωδαίς πνευµατικαίς· νοσηµάτων γάρ λυτρουται φθοροποιων τους πρός αυτόν κραυγάζοντας· δόξα τω ευδοκήσαντι εν σοί· δόξα τω σέ αφθαρτώσαντι· δόξα τω χορηγουντι διά σου, πασι την ίασιν.
Του αγίου. Μαινοµένην κλύδωνι.
Ουρανόθεν χρήζουσι Ιεράρχα νεµεις δαψιλώς, των πικρών σκανδάλων και των θλίψεων, ως συµπαθής, ηµων προστάτης την έκβασιν.
Του αγίου. Ο υπερυψούµενος
Δόξα.
Όλον ως ο πάγκαλος, Ιωσήφ το πρότερον, σαυτόν αναθέµενος, δικαίως τω κρίνοντι, σκανδάλων υπερήρθης, του δεινού Ιερεµίου.
Δόξα. Του αγίου. Ήχος Βαρύς.
Φθόνω πάλαι ο βύθιος δράκων τον Κάιν δεσµεύσας, προς αδελφοκτονίαν εκίνησε· νυν δε, φθόνου την ασύνετον Ιερεµίου πληρώσας καρδίαν, σκανδάλοις υποσκελίσαι επειράθη τον άνω οδεύοντα θεοφόρον Σωφρόνιον. Την γλυκείαν, διό, της απαθείας ειρήνην πάντων προκρίνας ο Όσιος, της ιδίας µονής φυγαδεύων εµάκρυνε, δίκην ελάφου υπερβάς τας του αντιδίκου ενέδρας, χριστοµιµήτω σιωπή και πραότητι. Ευχαίς αυτού ρυσθείηµεν, Κύριε, των ολεθρίων του φθόνου δεσµών και των υπ᾿ αυτού κρατουµένων ανθρώπων, των κακώσαι ζητούντων τους δούλους Σου.
Ήχος πλ. α´. Χαίροις ασκητικών.
Χαίροις ο θεοφόρος ποιµήν, το της Τριάδος ευαγέστατον τέµενος, ο στύλος της ευσεβείας, των µοναστών ο φωστήρ, των αδικουµένων ο υπέρµαχος· ελαία η εύκαρπος,τους εκτακέντας η σκέπουσα, τω σφοδροτάτω περιστάσεων καύσωνι, διατρέφουσά τε ελαίω της Χάριτος, πόθω τους προσιόντας σοι· ο θρόνος ο πάγχρυσος, εν ω Θεού η Σοφία, ως αληθώς ανεπαύσατο· Σωφρόνιε πάτερ, ο θερµός των εν ανάγκαις, πιστών υπέρµαχος.
iconandlight 