Απόδοσις της εορτής της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού
Προφήτης Ιωνάς
Εορτάζει στις 21 Σεπτεμβρίου
Τον Σταυρόν σου προσκυνούμεν Δέσποτα, και την αγίαν σου Ανάστασιν υμνούμεν και δοξάζομεν.
Στίχοι
Από προσώπου του Θεού φεύγεις πάλαι,
Νυν δε πρόσωπον, Ιωνά τούτου βλέπεις.
Η Εκκλησία καθόρισε να εορτάζεται η μνήμη του προφήτη Ιωνά την 21η Σεπτεμβρίου, ημέρα κατά την οποία αποδίδεται η εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού.
Ο προφήτης Ιωνάς έζησε κατά τον 8ο π.Χ. αιώνα, επί των βασιλέων Αμασίου και Ιεροβοάμ Β’. Λέγεται ότι ήταν ο γιος της χήρας απ’τη Σαρεπτά της Σιδωνίας, της Δικαίας Σαραφθίας που ανέστησε ο προφήτης Ηλίας. Αφού πρώτα αρνήθηκε να κηρήξει το λόγο του Θεού στη Νινευή, έφυγε για την Θαρσίς (Ιων. 1,3), τον κατάπιε το κήτος (Ιων. 2,1) και τελικά τον εξέμεσε στη στεριά σώο και ασφαλή (Ιων. 2,11) έλαβε εκ νέου εντολή από το Θεό να κηρύξει στους κατοίκους της Νινευή μετάνοια (Ιων. 3,1-2) , λέγοντας: «Τρεις μέρες απομένουν ακόμα και η Νινευή θα καταστραφεί!». Οι κάτοικοί της συγκλονίστηκαν από το κήρυγμα του προφήτη και πίστεψαν στον αληθινό Θεό. Και για να δείξουν έμπρακτα τη μετάνοιά τους έβγαλαν τα ρούχα τους και φόρεσαν κουρέλια και σακιά κι άρχισαν αυστηρή νηστεία 40 μέρες όλοι, από το βασιλιά και τους αξιωματούχους του ως και στα ζώα τους δεν έδιναν τροφή και νερό. Και όλοι απομακρύνθηκαν από τις κακίες και αδικίες που διέπρατταν συνεχώς και έτσι η πόλη τους σώθηκε απ’ την καταστροφή.
Αλλά όταν βλέπει την έμπρακτη μετάνοια του λαού της πόλης, αντί να χαρεί, θλίβεται και διαμαρτύρεται στο Θεό, που δεν στέλνει την τιμωρία του. Κι Εκείνος τον παιδαγωγεί με συμβολικό τρόπο. Δίδει εντολή να φυτρώσει μεμιάς ένα σκιερό φυτό, μια «κολοκυθιά», για να τον προστατεύει από τον καύσωνα. Και την άλλη μέρα το πρωί στέλνει ένα σκουλήκι που τρώει τις ρίζες του φυτού και το ξηραίνει. Έτσι, η ζέστη γίνεται αφόρητη, κι ο Ιωνάς νιώθει εξαντλημένος. Τόση ήταν η στενοχώρια του για την απώλεια του φυτού, που ήθελε να πεθάνει παρά να ζήσει. Του λέει τότε ο Θεός: «Εσύ ούτε κοπίασες γι’ αυτό το φυτό ούτε το ’κανες να μεγαλώσει. Μόνο του μεγάλωσε σε μια νύχτα και την άλλη μέρα ξεράθηκε. Κι όμως λυπήθηκες γι’ αυτό. Εγώ δεν έπρεπε να λυπηθώ για τη Νινευί, τη μεγάλη πόλη…, όπου υπάρχουν περισσότεροι από εκατόν είκοσι χιλιάδες άνθρωποι και κτήνη πολλά;» (Ιων. 4,10-11). Δεν τον επιτιμά, αλλά του θέτει το ερώτημα και τον αφήνει να απαντήσει μόνος του. Δεν τον τραυματίζει, αλλά τον θεραπεύει. Του αποκαλύπτει το μεγαλείο της αγάπης Του.
Το βιβλίο του Ιωνά απαντά και σε αυτούς που θα ήθελαν άμεση τιμωρία των αμαρτωλών, των αδίκων, των αθέων, των φαύλων, των πονηρών και όσων βρίσκονται σε πλάνη. Θεωρούν τον Θεό άδικο, που δεν επεμβαίνει ως τιμωρός για να αφανίσει από τη γη τους ασεβείς και να εξαλείψει το κοινωνικό κακό. Απαντά σε όσους δεν αντέχουν την ελευθερία με την οποία προίκισε ο Θεός το ανθρώπινο γένος και δεν μπορούν να κατανοήσουν την άπειρη αγάπη Του για το τελειότερο και θεόμορφο πλάσμα του, τον άνθρωπο.
Η παραμονή του Ιωνά μέσα στην κοιλιά του κήτους επί τρεις ημέρες και η εξέμεσή του στη στεριά αποτελούν, σε ολόκληρη την Παλαιά Διαθήκη, τον κατ΄ εξοχήν τύπο της τριημέρου Ταφής και της Αναστάσεως του Χριστού. Μάλιστα ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός θέλοντας να δώσει σημείο περί της τριημέρου Ταφής και της Αναστάσεως του ταυτίζει την τριήμερη παραμονή του Ιωνά στην κοιλιά του κήτους και την εξέμεσή του απ΄ αυτό με τη τριήμερη ταφή και την Ανάστασή Του λέγοντας: «ώσπερ γαρ εγένετο Ιωνάς ο προφήτης εν τη κοιλία του κήτους τρεις ημέρας και τρεις νύκτας, ούτως έσται ο υιός του ανθρώπου εν τη καρδία της γης τρεις ημέρας και τρεις νύκτας» (Ματθ. 12,40).
Στο κείμενο της προφητείας του Ιωνά δεν γίνεται λόγος για τη στάση του σώματος του προφήτη μέσα στην κοιλία του κήτους. Εντούτοις η υμνολογία της Ορθοδόξου Εκκλησίας, που διασώζει την εκκλησιαστική παράδοση, παρουσιάζει τον προφήτη Ιωνά, τη στιγμή που βρισκόταν στα σπλάχνα του κήτους, να απλώνει τα χέρια του και να σχηματίζει το σημείο του Σταυρού και γι΄αυτό το λόγο ψάλλει: «Τον τύπον του θείου Σταυρού Ιωνάς, εν κοιλία του κήτους, τεταμέναις παλάμαις προδιεχάραξε» (Καταβασία στ’ ωδής όρθρου Κυριακής της Σταυρο-προσκυνήσεως).
Το σημείο του σταυρού, που προτυπώνεται στην κοιλιά του κήτους, ήταν αυτό που έσωσε τον Ιωνά και μετά από τρις ημέρες βγήκε σώος στη στεριά, γεγονός, το οποίο αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα θαύματα της Παλαιάς Διαθήκης. (Θεόδωρος Ρόκας, Θεολόγος) Οτιδήποτε άλλο αφορά αυτόν τον υπέροχο προφήτη μπορεί να διαβαστεί στο βιβλίο του Ιωνά.
Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς
Μπορεί ένας αμαρτωλός να μετανοήσει για τις αμαρτίες του μέσα σε δέκα ημέρες; Ναι, κατά το Ανεξιχνίαστο μέγα έλεος του Θεού, μπορεί.
Όταν βασίλευε ο αυτοκράτορας Μαυρίκιος, υπήρχε στην Κωνσταντινούπολη ένας διαβόητος ληστής. Ήταν ο φόβος και ο τρόμος των κατοίκων μέσα στην Πόλη αλλά και στα προάστια. Μια μέρα, ο ίδιος ο αυτοκράτορας έστειλε στον ληστή έναν σταυρό ως σημείο και ένδειξη καλής πίστεως ότι δεν θα του έκανε κακό, αν αποφάσιζε να παραδοθεί.
Ο ληστής έλαβε τον σταυρό και πράγματι παραδόθηκε Φθάνοντας στην Κωνσταντινούπολη έπεσε στα πόδια του αυτοκράτορα και τον ικέτεψε για συγχώρηση. Ο Μαυρίκιος κράτησε τον λόγο του, έδειξε ευσπλαχνία και τον απελευθέρωσε.
Αμέσως μετά απ’ το γεγονός, ο ληστής ασθένησε σοβαρά και κατάλαβε ότι ο θάνατος ήταν επικείμενος. Συντετριμμένος τότε μετάνιωσε για όλες τις αμαρτίες του και κλαίγοντας προσευχήθηκε στον Θεό να τον συγχωρήσει, όπως τον είχε συγχωρήσει και ο βασιλιάς. Τόσα άφθονα δάκρια έχυσε, που το μαντήλι του μούσκεψε τελείως.
Μετά από ένα δεκαήμερο προσευχής και ακένωτου ποταμού δακρύων, ο μετανοημένος άνθρωπος αναπαύτηκε. Το ίδιο εκείνο βράδυ ο γιατρός του είδε σε όνειρο μια υπέροχη οπτασία: αφού παρέδωσε ο ληστής την ψυχή του, μαζεύτηκαν γύρω του και τον περικύκλωσαν μαύροι, ανθρωπόμορφοι δαίμονες, κρατώντας χαρτιά όπου ήταν γραμμένες όλες οι αμαρτίες του. Παρουσιάστηκαν επίσης δύο απαστράπτοντες άγγελοι.
Οι άγγελοι έβαλαν μια ζυγαριά ανάμεσα τους και οι περιχαρείς δαίμονες έβαλαν στο ένα μέρος της ζυγαριά όλα τα χαρτιά που κρατούσαν, ενώ το άλλο ήταν άδειο. Συσκέπτονταν οι άγγελοι κι έλεγαν: «Τι θα βάλουμε εκεί;», «ας αναζητήσουμε κάτι καλό στη ζωή του!».
Τότε εμφανίστηκε στο χέρι του αγγέλου το μαντήλι, το μουσκεμένο με τα δάκρυα μετανοίας. Αστραπιαία οι άγγελοι το τοποθέτησαν στο δικό τους μέρος της ζυγαριάς και αυτό βάρυνε πολύ περισσότερο απ’ το μέρος των δαιμόνων. Αυτοστιγμεί οι μαύροι δαίμονες έγιναν καπνός, βοώντας, θρηνώντας και ουρλιάζοντας, ενώ οι άγγελοι παρέλαβαν την ψυχή του μετανοημένου ληστή και την μετέφεραν στον Παράδεισο, δοξολογώντας τον φιλάνθρωπο Κύριο.
(Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, Ο Πρόλογος της Αχρίδος, Οκτώβριος, εκδ. Άθως,σελ. 213-5)
Προφήτης Ιωνάς, Μόνο Εσύ, Κύριε, μπορείς να με σώσεις…
https://iconandlight.wordpress.com/2016/09/20/%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%86%CE%AE%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B9%CF%89%CE%BD%CE%AC%CF%82-%CE%BC%CF%8C%CE%BD%CE%BF-%CE%B5%CF%83%CF%8D-%CE%BA%CF%8D%CF%81%CE%B9%CE%B5-%CE%BC%CF%80%CE%BF%CF%81%CE%B5%CE%AF%CF%82/
Διψώ για μετάνοια!… Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσανίνωφ (Brianchaninov)
https://iconandlight.wordpress.com/2017/04/01/%CE%B4%CE%B9%CF%88%CF%8E-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CE%BC%CE%B5%CF%84%CE%AC%CE%BD%CE%BF%CE%B9%CE%B1-%CE%AC%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CF%82-%CE%B9%CE%B3%CE%BD%CE%AC%CF%84%CE%B9%CE%BF%CF%82-%CE%BC%CF%80%CF%81%CE%B9/Βιβλίο Προφήτου Ιωνά
http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Iwnas/Iwnas_kef.1-4.htm
Απολυτίκιον Προφήτου Ιωνά. Ήχος γ’. Θείας πίστεως.
Σάλπιγξ εύηχος, θείων κριμάτων, κόσμω πέφηνας, αναφωνούσα, Ιωνά τοις Νινευίταις μετάνοιαν και συσχεθείς εν τω κήτει προέγραψας, την του Σωτήρος τριήμερον έγερσιν όθεν πρέσβευε, δοθήναι τοις σε γεραίρουσι, πταισμάτων ιλασμόν και μέγα έλεος.
Η προσευχή του Ιωνά από την κοιλιά του κήτους (Κεφ. β’, 2)
(Ωδή έκτη ψαλτηρίου)
Εβόησα εν θλίψει μου προς Κύριον τον Θεόν μου, και εισήκουσέ μου· εκ κοιλίας άδου κραυγής μου ήκουσας φωνής μου. 4 απέρριψάς με εις βάθη καρδίας θαλάσσης, και ποταμοί εκύκλωσάν με· πάντες οι μετεωρισμοί σου και τα κύματά σου επ᾿ εμέ διήλθον. 5 και εγώ είπα· απώσμαι εξ οφθαλμών σου· άρα προσθήσω του επιβλέψαι με προς ναόν τον άγιόν σου; 6 περιεχύθη μοι ύδωρ έως ψυχής, άβυσσος εκύκλωσέ με εσχάτη, έδυ η κεφαλή μου εις σχισμάς ορέων. 7 κατέβην εις γην, ης οι μοχλοί αυτής κάτοχοι αιώνιοι, και αναβήτω εκ φθοράς η ζωή μου, προς σε Κύριε ο Θεός μου. 8 εν τω εκλείπειν απ᾿ εμού την ψυχήν μου του Κυρίου εμνήσθην, και έλθοι προς σε η προσευχή μου εις ναόν το άγιόν σου. 9 φυλασσόμενοι μάταια και ψευδή έλεον αυτών εγκατέλιπον. 10 εγώ δε μετά φωνής αινέσεως και εξομολογήσεως θύσω σοι, όσα ηυξάμην αποδώσω σοι εις σωτηρίαν μου τω Κυρίω.
Ο τάφος του Προφήτη Ιωνά στη Μοσούλη (Ιράκ), το 2014, το κτήριο ανατινάχθηκε από το ισλαμικό κράτος – ISIL.