Άγιος Νικήτας ο Γότθος, μεγαλομάρτυς και οι συν αυτώ (372)
Όσιος Ευστόχιος Επίσκοπος Ιεροσολύμων (563)
Όσιος Ιωσήφ, ο κτίτορας της Μονής Αγίου Γεωργίου Αλαβέρντι Γεωργίας (570)
Όσιος Φιλόθεος ο Πρεσβύτερος, ο θαυματουργός, εκ Μ. Ασίας (10ος αἰ.)
Όσιος Γεράσιμος Μακρυνίτσης (1740)
Εορτάζουν στις 15 Σεπτεμβρίου
«Πάτερ, άφες αυτοίς• ου γαρ οίδασι τι ποιούσι» (Λουκ. κγ’ 34).
Χαρακτηριστικό των χριστιανών αγίων είναι η μεγαλόψυχη συγχώρεση των συκοφαντών τους και η προσευχή υπέρ αυτών. Οι άγιοι δεν αποδίδουν τις συκοφαντίες εναντίον τους σε ανθρώπους, αλλά σε δαίμονες μάλλον, τους κύριους προξένους κάθε συκοφαντίας και κάθε αμαρτίας εν γένει. Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς
Άγιος Ιωάννης Μαξίμοβιτς
Το 1962 εξελέγη Αρχιεπίσκοπος στο Σαν Φρανσίσκο, εκεί όπου υπέμεινε αγόγγυστα πολλές δοκιμασίες και κατηγορίες. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ήταν γεμάτα από την πίκρα της συκοφαντίας και των διωγμών. Μερικές φορές ο Άγιος Ιωάννης προκαλούσε φθόνο, δυσμενείς κριτικές ή δυσφορία στους ανθρώπους, όταν τους φερόταν αυστηρά, εμμένοντας στους εκκλησιαστικούς κανόνες. Εκείνη την εποχή κάποιος ρώτησε ποιος ήταν ο υπεύθυνος για τη διαίρεση στην Εκκλησία. Ο Άγιος απάντησε απλά: «ο Διάβολος». Γεύτηκε τον φθόνο και την συκοφαντία. Ο άγιος με πίστη στο Θεό και υπομονή αντιμετώπισε όλη την κακότητα χωρὶς να κρίνει κανέναν.
Και παλαιότερα στην Σαγγάη υπέμεινε την απόπειρα δυό φορές να τον δηλητηριάσουν. Μία ρίχνοντας δηλητήριο στο φαγητό του και άλλη ρίχνοντας δηλητήριο στον οίνο της αγίας προθέσεως! Την δεύτερη δηλητηρίαση την επιχείρησε ο συλλειτουργός του ιερέας… Είχε ρίξει αρσενικό (δηλητήριο) στο άγιο Ποτήριο, ώστε κάνοντας κατάλυση ο άγιος μετά, να πεθάνει αμέσως, αλλά ο άγιος Ιωάννης έζησε κάνοντας απλώς έναν έμετο, μετά την αδιαθεσία που αισθάνθηκε. Ο ίδιος αργότερα στο Σαν Φρανσίσκο έγραφε συνεχώς άρθρα εναντίον του. Όταν αργότερα πέθαινε από καρκίνο, ο άγιος όντως Ιωάννης, πήγε και τον βρήκε για να τον ελευθερώσει από τις αμαρτίες του και πέτυχε να μετανοήσει.
Πολλοί πιστοί, ευσυνείδητοι κληρικοί και σεβαστοί από όλο τον κόσμο ιεράρχες απέρριπταν ή και μισούσαν ακόμη τον Άγιο Ιωάννη ενόσω ζούσε.
Τον έβριζαν ανοιχτά μόλις έμπαινε στην Εκκλησία, του φώναζαν πως ήταν αλαζόνας και πλανεμένος και τον παρομοίαζαν με τον άσχημο χαρακτήρα του πατρός Φέραποντ από τους Αδελφούς Καραμαζώφ του Ντοστογιέφσκι.
Ανεξικακία μέσα από την σιωπή
«Θυμάμαι ένα αξιοσημείωτο περιστατικό ή μάλλον ακόμη μια περιπέτεια της ζωής του αγίου Ιωάννου, στην οποία ήμουν κι εγώ προσωπικά παρών. Ήταν μια καθημερινή μέρα και η Θεία Λειτουργία τελέστηκε στον Καθεδρικό Ναό από έναν από τους ιερείς της Σαγκάης. Ο άγιος Ιωάννης στεκόταν στη συνηθισμένη θέση του κι εγώ υπηρετούσα μέσα στο ιερό. Αλλά θυμάμαι πολύ καλά πως, όταν εκείνος ο ιερέας έκανε κήρυγμα, μάλωνε με θρασύτητα τον αρχιεπίσκοπο, δείχνοντας τον μάλιστα με το δάχτυλο και κατέληξε να τον αποκαλεί ‘’φίδι!… σκορπιέ!… υποκριτή!…’’. Ο άγιος παρέμεινε στη θέση του, δίχως καμμία αντίδραση κατά την παράλογη επίθεση του (υφισταμένου του) ιερέα, αντίθετα, άρχιζε να διαβάζει από ένα βιβλίο που βρισκόταν μπροστά του στο αναλόγιο. Αργότερα, ο πατέρας μου μου είπε πως αυτός και πολλοί άλλοι δεν ανέχονταν μια τέτοια απαράδεκτη συμπεριφορά εκ μέρους ενός ιερέως εναντίον του επισκόπου και ότι ζήτησαν την τιμωρία αυτού του ανθρώπου. Αλλά ο επίσκοπος Ιωάννης δεν έλαβε κανένα μέτρο τιμωρίας, λέγοντας πως το ‘’ζήτημα είναι προσωπικό’’. Αξιοθαύμαστη, πραγματικά, ανεξικακία! Και, γενικά, κανένας δεν άκουσε ποτέ, έστω και μια απλή μόνο λέξη κατηγορίας εναντίον οποιουδήποτε, να βγαίνει από τα χείλη του αγίου Ιωάννου…
Αυτούσια μαρτυρία του πατρός Γεωργίου Λάριν.
Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς
Όταν ο Κύριος Ιησούς άφηνε την τελευταία Του πνοή στο σταυρό, ακόμα και τη στιγμή αυτή της επιθανάτιας αγωνίας Του, προσπαθούσε να κάνει καλό στους ανθρώπους. Δε σκεφτόταν τον εαυτό Του. Στους ανθρώπους ήταν ο νους Του, γι’ αυτό και παράδωσε ένα από τα μεγαλύτερα μαθήματα που έδωσε ποτέ στο ανθρώπινο γένος. Κι αυτό είναι η διδασκαλία Του για τη συγχώρηση. «Πάτερ, άφες αυτοίς• ου γαρ οίδασι τι ποιούσι» (Λουκ. κγ’ 34).
Ο Χριστός, προτού παραδώσει την τελευταία Του πνοή, συγχώρεσε όλους εκείνους που τον βασάνισαν, τον μυκτήρισαν και τον θανάτωσαν. Προσευχήθηκε στον ουράνιο Πατέρα Του να τους συγχωρέσει, αλλά προχώρησε ακόμα παραπέρα. Τους δικαιολόγησε, βρήκε ελαφρυντικό γι’ αυτούς. Είπε, ου γαρ οίδασι τι ποιούσι.
Γιατί επανέλαβε ιδιαίτερα o Κύριος τη διδαχή Του για τη συχώρεση, την ώρα που βρισκόταν πάνω στο σταυρό; Από το τεράστιο πλήθος των διδαχών που έκανε ενόσω ζούσε, γιατί διάλεξε αυτήν κι όχι κάποια άλλη να προφέρουν τα άγια χείλη Του, στο τέλος ακριβώς της επίγειας ζωής Του; Αναμφίβολα επειδή ήθελε η διδασκαλία Του αυτή να παραμείνει στη μνήμη όλων, να λειτουργήσει σαν παράδειγμα προς μίμηση. Στο πάθος Του πάνω στό σταυρό, σ’ αυτό το μεγαλειώδες πάθος που ξεπερνά κάθε μεγαλείο, που υψώνεται πάνω από τους βασιλιάδες και τους κριτές της γης, πάνω από σοφούς και διδασκάλους, από πλούσιους και φτωχούς, από κοινωνικούς αναμορφωτές κι επαναστάτες, ο Κύριος Ιησούς με το παράδειγμα της συχώρεσης έβαλε τη σφραγίδα στο ευαγγέλιό Του. Έδειξε μ’ αυτόν τον τρόπο πως χωρίς συγχώρεση ούτε οι βασιλιάδες μπορούν να κυβερνούν, ούτε οι δικαστές να κρίνουν, οι σοφοί δεν μπορούν να είναι σοφοί, ούτε οι διδάσκαλοι να διδάσκουν. Δεν μπορούν οι πλούσιοι κι οι φτωχοί να ζουν ως άνθρωποι κι όχι σαν άλογα ζώα, δε γίνεται ο πυρετός των επανασταστών κι αναμορφωτών να είναι χρήσιμος. Πάνω απ’ όλα ο Χριστός ήθελε με τη διδαχή Του αυτή να δείξει πως, χωρίς συγχωρητικότητα, οι άνθρωποι δεν μπορούν ούτε να κατανοήσουν το ευαγγέλιό Του, ούτε πολύ περισσότερο να το εφαρμόσουν.
Ο Κύριος ξεκίνησε τη διδασκαλία Του με λόγια για τη μετάνοια και την τέλειωσε με λόγια για τη συχώρεση. Η μετάνοια είναι ο σπόρος, η συχώρεση είναι ο καρπός. Ο σπόρος δεν έχει καμιά αξία αν δεν καρποφορήσει. Καμιά μετάνοια δεν έχει αξία χωρίς συχώρεση. Τι θα ήταν η κοινωνία των ανθρώπων χωρίς συχώρεση; Ένα θηριοτροφείο, τοποθετημένο στη μέση του θηριοτροφείου της φύσης. Τι άλλο θα ήταν όλοι οι νόμοι των ανθρώπων στη γη παρά αλυσίδες αφόρητες, αν δεν υπήρχε η συχώρεση να τις μαλακώσει;
Θα μπορούσε μια γυναίκα ν’ αποκαλείται μητέρα αν δεν είχε συχώρεση, ή ένας αδερφός να ονομάζεται αδερφός, ο φίλος φίλος, ή ο χριστιανός χριστιανός; Όχι! Η συχώρεση είναι η καρδιά κι η ρίζα όλων αυτών των τίτλων. Αν δεν υπήρχαν οι λέξεις «συχώρεσέ με» και «νά ‘σαι συχωρεμένος», η ζωή των ανθρώπων θα ήταν αβάσταχτη, ανυπόφορη. Δεν υπάρχει σοφία στον κόσμο ικανή να δημιουργήσει τάξη και να επιβάλει την ειρήνη, χωρίς την εφαρμογή της συχώρεσης. Ούτε υπάρχουν σχολεία ή άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα ικανά να μεταδώσουν στους ανθρώπους τη μεγαλοψυχία και την ευγένεια, χωρίς να εφαρμόσουν την πρακτική της συχώρεσης.
Τι θα ωφελήσει τον άνθρωπο η κοσμική γνώση αν δεν μπορεί με κανέναν τρόπο να συγχωρέσει τον πλησίον του, να του πει ένα καλό λόγο ή να του ρίξει μια γλυκιά ματιά; Τίποτα απολύτως. Τι θα χρησιμεύσουν στον άνθρωπο εκατοντάδες μπουκάλια λάδι μπροστά στο καντήλι, αν κανένα απ’ αυτά δεν έχει να μαρτυρήσει τη συχώρεση μιας τουλάχιστο ταπεινωτικής προσβολής; Τίποτα απολύτως…
Την ίδια ακριβώς διδαχή μας έκανε ο Κύριος και με τη μεγαλύτερη προσευχή που μας παρέδωσε, την Κυριακή προσευχή: «Και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών, ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών» (Ματθ. στ’ 12); Όταν λέμε από τότε το Πάτερ ημών, ανανεώνουμε τη συμφωνία μας με το Θεό. Του λέμε να μας φερθεί όπως φερόμαστε κι εμείς στους δικούς μας ανθρώπους. Να μας ελεήσει, όπως ελεούμε κι εμείς, να μας συγχωρήσει, όπως συγχωρούμε κι εμείς αυτούς που μας προσβάλλουν.
«Πάτερ, άφες αυτοίς• ου γαρ οίδασι τι ποιούσι».
Αρχιμ. Ζαχαρία (Ζάχαρου)
...Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος διατείνεται ότι, αν ο Κύριος δεν είχε προφέρει τα λόγια αυτά από τον Σταυρό: «Πάτερ, άφες αυτοίς• ου γαρ οίδασι τι ποιούσιν», κανένας μας δεν θα μπορούσε να λάβει την άφεση των αμαρτιών του. Οι λόγοι Του έχουν αιώνια ισχύ, γιατί επισφραγίσθηκαν από τον θάνατο και την Ανάστασή Του. Ενεργούν λυσιτελώς ως το τέλος του κόσμου αυτού και στο επέκεινα ακόμη. Μπορούμε να οικοδομήσουμε πάνω τους ολόκληρη τη ζωή μας δεόμενοι: «Αντιπαράθεσε την άβυσσο των οικτιρμών Σου απέναντι στο πλήθος των πλημμελημάτων μου», όπως διαβάζουμε στην πρώτη ευχή της Πεντηκοστής. Πράγματι, οι αμαρτίες μας είναι μηδενικές συγκρινόμενες με το πέλαγος του ελέους και της συμπάθειας Του.
Συνεπώς, θα ελέγξει τον κόσμο από την άποψη της δικαιοσύνης Του, της αγάπης Του για τους εχθρούς, της αγάπης εκείνης που εξαλείφει την αμαρτία. Κάποιος από τους Πατέρες της ερήμου ρωτήθηκε κάποτε από έναν ειδωλολάτρη φιλόσοφο: «Πιστεύεις στον Εσταυρωμένο;» Και εκείνος αποκρίθηκε: «Ναι, πιστεύω σε Εκείνον που κατάργησε την αμαρτία πάνω στον Σταυρό». Αλλά και ο άγιος Σιλουανός βεβαιώνει ότι, αν δεν αποκτήσουμε την αγάπη προς τους εχθρούς, η σωτηρία μας είναι αβέβαιη. Όντως, η δικαιοσύνη που διακηρύχθηκε πάνω στον Σταυρό αίρει την αμαρτία του κόσμου και υπερνικά τον άρχοντα του αιώνος τούτου. Το Άγιο Πνεύμα θα ελέγξει όλη την ανθρωπότητα.
Τα τέκνα του παρόντος αιώνος, που εφαρμόζουν την ανθρώπινη δικαιοσύνη, θα βρεθούν αναπολόγητα. Αλλά όσοι έλαβαν το Πνεύμα το Άγιο θα διατρανώσουν τη νίκη του Χριστού στην ίδια τη ζωή τους, αναδεικνύοντας Τον Νικητή και Κατακτητή του κόσμου αυτού. «Μικρόν και ου θεωρείτε με», είπε ο Κύριος (Ιωάν. 16,16). Αυτό σημαίνει ότι όχι πια Εκείνος, αλλά το Άγιο Πνεύμα, ο Παράκλητος θα επικυρώσει την αιώνια νίκη μας με τη νέα πραγματικότητα της θεϊκής Του δικαιοσύνης.
Τέλος, ο Λυτρωτής θα ελέγξει τον κόσμο σύμφωνα με πώς κρίνει ο ίδιος (ο κόσμος) τον εαυτό του. Ο Γέροντας Σωφρόνιος αναφέρει στα γραπτά του ότι όλοι όσοι άγονται από το Άγιο Πνεύμα δεν παύουν ποτέ να μέμφονται τον εαυτό τους και να πορεύονται προς τα κάτω με τη χάρη του Πνεύματος. Παραθέτοντας τον λόγο του πρώην ηγουμένου του, αρχιμανδρίτου Μισαήλ, «ο Θεός δεν κρίνει δύο φορές», ο Γέροντας Σωφρόνιος διαβεβαιώνει ότι η κρίση μας εναντίον του εαυτού μας, η αυτομεμψία μας, προλαμβάνει και εξαλείφει τη μέλλουσα κρίση για μας. Μετά τον Χριστό, άριστος διδάσκαλος της αρχής αυτής είναι ο καλός ληστής, που ανέλαβε εκούσια κατάκριση για τον εαυτό του, αποδεχόμενος ως δίκαιο τον βασανισμό και τον θάνατό του και αποδίδοντας δικαιοσύνη στον συσταυρωμένο μαζί του δίκαιο Χριστό.
Γι’ αυτό και αμέσως απαλλάχθηκε από τη μέλλουσα κρίση, αφού εισήλθε στον Παράδεισο την ίδια εκείνη ημέρα. Ο Θεός δεν επρόκειτο να τον κρίνει για δεύτερη φορά. Αληθινή κρίση είναι η αποδοχή της αλήθειας για τον εαυτό μας. Όταν ταπεινώνουμε κατά το πνεύμα τον εαυτό μας ενώπιον του Θεού και ομολογούμε τις αμαρτίες μας, η μέλλουσα κρίση αποδεικνύεται περιττή. Και τότε ο Θεός μας προσφέρει ένα εξαιρετικό δώρο. Στο κατά Λουκάν ευαγγέλιο διαβάζουμε: «Επιβαλούσιν εφ’ υμάς τας χείρας αυτών και διώξουσι, παραδιδόντες εις συναγωγάς και φυλακάς, αγομένους επί βασιλείς και ηγεμόνας ένεκεν του ονόματος μου• αποβήσεται δε υμίν εις μαρτύριον• θέσθε ουν εις τας καρδίας υμών μη προμελετάν απολογηθήναι• εγώ γαρ δώσω υμίν στόμα και σοφίαν, ή ου δυνήσονται αντειπείν ουδέ αντιστήναι πάντες οι αντικείμενοι υμίν» (Λουκ. 21,12-15).
Το νόημα είναι προφανές, αν ερμηνεύσουμε τον στίχο σε σχέση με τη δίωξη από τις δυνάμεις του κόσμου αυτού. Αλλά το ίδιο ισχύει, όταν εκούσια κρίνουμε τον εαυτό μας στρέφοντας όλη τη μομφή εναντίον μας. Τότε μας δίδεται σοφία εν Πνεύματι Αγίω, που γεννά μέσα μας προσευχή μετανοίας, η οποία θα μας δικαιώσει προλαμβάνοντας τη μέλλουσα κρίση του Κυρίου.
(Αρχιμ. Ζαχαρία (Ζάχαρου), Πιστοί στη διαθήκη της Αγάπης, εκδ. Ι. Μ. Τιμίου Προδρόμου, Έσσεξ Αγγλίας 2012, σ. 58-78)
Απολυτίκιον οσίου Ιωσήφ της Μονής Αγίου Γεωργίου Αλαβερντί . Ήχος πλ. α΄. Τον συνάναρχον Λόγον.
Ιωσήφ, Αλαβέρντι κοσμήτορ πάντιμε, της ωραιότης Καχέτης, τριών και δέκα σεπτών ασκητών εκ της Συρίας εγκαλλώπισμα, ως ταπεινώσεως φανόν, αρετής υπογραμμόν και στύλον κακοπαθείας σε ανυμνούντες ευχάς σου θεοπειθείς απεκδεχόμεθα.
Κοντάκιον. Ήχος πλ. δ΄. Τη Υπερμάχω.
Εν Αλαβέρντι τον οσίως ενασκήσαντα θεοφορούμενον πατέρα ευφημήσωμεν ακραιφνεί βιώσει λάμψαντα, ταπεινώσει και ευχή αδιαλείπτω ύμνοις πρέπουσιν, Ιωσήφ, χορού πατέρων τον διάκοσμον, πόθω κράζοντες· Χαίροις, πίστεως αύγασμα.
Μεγαλυνάριον.
Χαίροις, Αλαβέρντι ο θησαυρός, φρυκτωρέ Καχέτης, ο φωτίσας των ασκητών, Ιωσήφ, χορείας ευχών σου ασιγήτων μαρμαρυγαίς και πόνων θείων βολίσι σου.
iconandlight 