Χριστὸς Ἀνέστη! Ἀληθῶς Ἀνέστη!
Christ is Risen! Truly He is Risen!
Христос Воскрес! Воистину Воскрес!
ქრისტეაღსდგა! ჭეშმარიტადაღსდგა!
Kristos (İsa) dirildi! Gerçekten dirildi!
Al-Massih-Qam! Hakkan Qam!
Ὁ λαὸς ἵσταται διὰ τὴν ἀνάγνωσιν τοῦ Συναξαρίου
Συναξάριον.
Τῇ ΙΑ´ (11ῃ ) τοῦ μηνὸς Μαΐου, μνήμη τοῦ ἁγίου ἱερομάρτυρος Μωκίου ἐν Βυζαντίῳ μαρτυρήσας. (†295)
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, τὴν ἀνάμνησιν ἐπιτελοῦμεν τοῦ Γενεθλίου, ἤτοι τῶν Ἐγκαινίων ταύτης, τῆς βασιλίδος τῶν πόλεων, τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τῆς κατ᾿ ἐξαίρετον ἀνακειμένης τῇ Δεσποίνῃ ἡμῶν καὶ ἁγίᾳ Θεοτόκῳ, καὶ ὑπ᾿ αὐτῆς διασωζομένης. (330)
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου μάρτυρος Ἀρμοδίου, ξίφει τελειωθέντος. (γ´ αἰ.)
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τῶν ἁγίων ἰσαποστόλων Κυρίλλου (†869) καὶ Μεθοδίου (†885) τῶν ἐκ Θεσσαλονίκης, φωτιστῶν τῶν Σλαύων.
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου μάρτυρος Ῥοστισλάβου, πρίγκηπος τῆς Μοραβίας. (†870)
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τῶν ὁσίων Κλήμεντος Ἀχρίδος, Σάββα, Ἀγγελαρίου, Γοράζδου καὶ Ναούμ, μαθητῶν τῶν ἰσαποστόλων Κυρίλλου καὶ Μεθοδίου, ἱεραποστόλων τῶν Σλάβων. (θ´-ι´ αἰ.)
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου μάρτυρος Ἐβελλίου, ἀθλήσαντος ἐπὶ Νέρωνος ἐν Ῥώμῃ. (†66)
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου μάρτυρος Ἀκακίου, ἀθλήσαντος ἐν Κάτω Μοισίᾳ.
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, Μνήμη τοῦ Ἁγίου Μάρτυρος Βάσσου, τοῦ ἐν τῇ Ἡρακλείᾳ τῆς Θράκης μαρτυρήσαντος.
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τῶν ἁγίων μαρτύρων Μαξίμου, Βάσσου καὶ Φαβίου, ἀθλησάντων ἐν Ῥώμῃ ἐπὶ Διοκλητιανοῦ. (†284–305)
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου ἱερομάρτυρος Ἀνθίμου ἱερέως, καὶ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ Σισινίου διακόνου, Διοκλητίου καὶ Φλωρεντίου, ἀθλησάντων ἐν Ῥώμῃ ἐπὶ Διοκλητιανοῦ. (†303)
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τῆς ὁσίας παρθένου Πρινσιπίας τῆς ἐν Ῥώμῃ, μαθητρίας τῆς ἁγίας Μαρκέλλης. (†420)
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τῶν Ἁγίων Ὁσιομαρτύρων Ὀλυμπιάδος ἢ Ὀλυμπίας καὶ Εὐφροσύνης τῶν ἐν τὴν ἱερὰν Μονὴν τῶν Καρυῶν Θέρμης Λέσβου, ἀθλησάντων ἐν ἔτει 1235.΄
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τοῦ ὁσίου πατρὸς ἡμῶν Σωφρονίου τοῦ ἐγκλείστου ἐν τοῖς Σπηλαίοις τοῦ Κιέβου. (ιγ´ αἰ.)
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν Νικοδήμου, ἀρχιεπισκόπου Πεκίου τῆς Σερβίας. (†1325)
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου ἱερομάρτυρος Ἰωσήφ, α´ ἀρχιεπισκόπου Ἀστραχάν. (†1672)
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου νεομάρτυρος Ἀργυρίου τοῦ Ἐπανομίτου, ἐν Θεσσαλονίκῃ δι᾿ ἀγχόνης τελειωθέντος. (†1806)
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου μάρτυρος Διοσκορίδου ἢ Διοσκόρου τοῦ Νέου ἐκ Σμύρνης
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τοῦ ὁσίου πατρὸς ἡμῶν Χριστοφόρου (Christesias) τῆς μονῆς Προδρόμου Δαυίδ-Γκαρέτζας, τῆς «Θηβαΐδος τῆς Γεωργίας». (†1871)
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου Θεοφυλάκτου, ἐπισκόπου Σταυρουπόλεως καὶ Αἰκατερινοδώρου (νῦν Κρασνοντὰρ) ἐν Ῥωσίᾳ. (†1872)
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου νεομάρτυρος Μιχαὴλ (Belorossov, 1920)
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ οἱ Ἅγιοι νεο-Ἱερομάρτυρες καὶ ὁμολογητές ἐν Ῥωσίᾳ: Παῦλος Μπογκολεπόφ (1938 ἐν Κρασνογιάρσκ), Νίκανδρος Βαρθολομέεφ (1921 ἐν Ἀρχάγγελσκ), αἱ μονάζουσαι: Εὐδοκία Kabanova (ἐν Πένζα 1938), Ἀναστασία Πτσελίντσεβα ἐν Πένζα 1938, Παρασκευὴ Shakurova (ἐν Πένζα 1938), νεο-παρθενομάρτυς Ἄννα Shashkina τοῦ Γιαροσλάβλ-Ῥοστώφ (ἐν Μαγκανταν, 1939), Ἰσαάκιος Bochkarev (ἐν Νοβοσιμπίρσκ 1933), Μπόρις Μαλίσεφ (1949 ἐν Τβερ), Νικόλαος Πετρόφ (ἐν Μούρομ 1956), Ἀλέξανδρος Pokrovsky (ἐν Κρασνογιάρσκ 1933), Ἰάκωβος Σλουτσέφσκι (ἐν Κόμι 1939), Μιχαὴλ Τιουρίν (ἐν Νίζνιαγια Τουρά 1933), Βασίλειος Τσίστοφ (ἐν Πένζα 1938), ἐν πολλαῖς βασάνοις, φυλακαῖς καὶ διωγμοῖς ὑπὸ τῶν ἀθέων μπολσεβίκων τελειωθέντες ἐν Ῥωσίᾳ.
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, κοίμησις τοῦ ὁσίου πατρὸς ἡμῶν Ἱλαρίωνος (Ἀργάτου) τοῦ Ῥουμάνου ἐν Τσερνίκᾳ (1999)
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, κοίμησις τοῦ ὁσίου πατρὸς ἡμῶν Διονυσίου ( Ἰγνάτ) τῆς Κολιτσοῦ, τοῦ τυφλοῦ (2004)
Εἶτα τὸ τοῦ Πεντηκοσταρίου.
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, Σαββάτῳ τῆς Διακαινησίμου, ἡ Σύναξις τῶν Ὁσίων Κολλυβάδων Πατέρων ἡμῶν, τῶν ἐπ᾿ ἐσχάτων τῶν χρόνων, ἐκ τοῦ Ἁγιωνύμου Ἄθωνος ὁρμωμένων.
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, Σαββάτῳ τῆς Διακαινησίμου, Μνήμη τῆς Ὁσίας Παρθένου Καλῆς, τῆς ἐλεήμονος καὶ θαυματουργοῦ. [καὶ στὶς 22 Μαΐου]
Στίχοι
Γέγηθε ὑμῖν ὁ Ἄθως Κολλυβάδες,
Νύμφη δὲ Χριστοῦ, νῦν Ἐκκλησία χαίρει
Σπείραντες Θεοῦ τήν γνῶσιν Κολλυβάδες,
δράγματα ζωῆς ἐθέρισαν ἀφθόνως
Ἡμέρα Λαμπρᾶς καταπαύσεως δεῦτε
ἐργάτας φωτός στέψωμεν Κολλυβάδας.
π. Αμφιλοχίου (Ράντοβιτς)
Μητροπολίτου Μαυροβουνίου
Το φιλοκαλικό κίνημα, γνωστό ως «το κίνημα των Κολλυβάδων», είναι από τα πιο αξιόλογα πνευματικά φαινόμενα και από τις πιο γόνιμες πνευματικές κινήσεις μέσα στους κόλπους της Ορθοδοξίας την εποχή της Τουρκοκρατίας.
Σε όλους είναι γνωστό το ρήγμα πού άνοιξε στην ιστορία της Ορθόδοξης Εκκλησίας και των ορθόδοξων λαών η κατάκτησι των χωρών τους από τους Οθωμανούς κατά τον ΙΔ’ και ΙΕ’ αι.
Εκείνο πού διέσωσε την αυτοσυνειδησία τους και την ιερή ανάμνησι ότι αποτελούν ένα περιούσιο Λαό του Θεού είναι η Εκκλησία πού ανανεώθηκε από τον ησυχασμό στην αρχή ακριβώς αυτής της κρίσιμης εποχής για την ορθόδοξη Ανατολή… Ο ησυχασμός, με τη βαθιά πνευματική εμπειρία του και με τη στηριγμένη σ’ αυτή εξ ίσου βαθιά πίστι στην πραγματική παρουσία του Θεού μέσα στην ιστορία και σ’ όλα τα ιστορικά γεγονότα, στερέωσε την κλονιζόμενη ενότητα των ορθοδόξων και ανανέωσε τη μοναδική και ασάλευτη ελπίδα και εμπιστοσύνη τους στην πρόνοια του Θεού…
...Εκτός από τα πολλά αλλά πνευματικά και ερμηνευτικά έργα του αγίου Νικόδημου εξαιρετικής σημασίας είναι και το Νέον Μαρτυρολόγιον και ο Συναξαριστής, πού περιέχει τους βίους των αγίων του όλου ενιαυτού.
Επίσης και ο Αθανάσιος ο Πάριος έγραψε βίους αγίων και νεομαρτύρων και μετάφρασε στην απλή γλώσσα Συναξάρια όλων των Κυριακών και των μεγάλων εορτών «αξιώσει και προτροπή» του Μακαρίου Νοταρά.
Η στροφή στους αγίους και μάρτυρας ως μοναδικούς παιδαγωγούς και φωτιστές είναι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της Φιλοκαλικής αναγεννήσεως. Αλλά η ενασχόλησι με τους βίους τους και οι εκδόσεις τους δεν είναι κάτι το τυχαίο. Στους διαφωτιστές της Ευρώπης οι φιλοκαλικοί Πατέρες αντιπαράθεσαν τους αγίους και στην κατά κόσμον σοφία την ένθεη γνώσι και εμπειρία τους.
Προβάλλοντας τους αγίους ως μοναδικά πρότυπα για την αληθινή αναγέννησι του ανθρώπου, οι φωτισμένοι αυτοί άνδρες ανανέωσαν στη συνείδησι του λαού και των μοναχών το θεσμό της πνευματικής πατρότητας ως ευαγγελικό μέσο αγωγής και πνευματικής προόδου μέσα στην Εκκλησία. Μόνο οι άγιοι «αναλαβόντες την Χριστοήθειαν» μπορούν να είναι πραγματικοί πατέρες και διδάσκαλοι και οδηγοί προς την αλήθεια και την αιώνια ζωή.…
***
Ἀρχιμανδρίτης Γεώργιος Καψάνης:
Σύναξη τῶν Ὁσίων Κολλυβάδων Πατέρων, τῶν ἐκ τοῦ Ἁγιωνύμου Ἄθωνος ὀρμωμένων
Φιλοκαλικοί Πατέρες του 18ου αιώνος
Η αγάπη του Θεού εχάρισε στην Εκκλησία αγιασμένους πατέρες, οι οποίοι εσφράγισαν τον 18ο και τον 19ο αιώνα με την φωτεινή παρουσία τους, την ορθόδοξη θεολογία τους, την αυστηρή ασκητική τους ζωή, τα θεοφώτιστα συγγράμματά τους και τις παραδοσιακές μοναστικές τους αρχές. Οι πατέρες μας αυτοί άφησαν ανεξίτηλη την σφραγίδα τους στην εκκλησιαστική ζωή μέχρι τις ημέρες μας. Ωνομάσθηκαν σκωπτικά «κολλυβάδες» και η πνευματική τους δραστηριότητα «κολλυβαδικό κίνημα», επειδή την αφορμή για την εμφάνισί της έδωσε το γεγονός ότι οι μοναχοί της Ιεράς Σκήτης της Αγίας Αννης τελούσαν τα «μετά κολλύβων» μνημόσυνα των κτιτόρων του ανακαινιζομένου τότε καθολικού ναού (Κυριάκου) της Σκήτης κατά την ημέρα της Κυριακής αντί του Σαββάτου. Στην συνείδησι της Εκκλησίας όμως οι «κολλυβάδες» θα παραμείνουν ως «οι Φιλοκαλικοί Πατέρες του 18ου και 19ου αιώνος» και το πολύπλευρο έργο τους ως «Φιλοκαλική Αναγέννησις», όπως εύστοχα τους ονομάζει ο Σεβ. Μητροπολίτης Μαυροβουνίου Αμφιλόχιος…
Λόγω της θεολογικής τους μαρτυρίας, οι αοίδιμοι «Φιλοκαλικοί πατέρες» υπέστησαν διωγμούς και εξορίες από το Άγιον Όρος. Ο άγιος Αθανάσιος ο Πάριος μάλιστα αδίκως αφορίσθηκε. Εν τούτοις η ακούσια διασπορά τους, στα νησιά του Αιγαίου κυρίως, δημιούργησε μία θαυμάσια πνευματική κίνησι με πολλούς και εύχυμους καρπούς. Τα χαρακτηριστικά αυτής της Φιλοκαλικής Αναγεννήσεως είναι επιγραμματικώς τα εξής[2]:
α) Ανανέωσαν την αυθεντική Ορθόδοξη πνευματική ζωή, καθώς οι ίδιοι, ασκηταί και θεολόγοι ταυτόχρονα, την εβίωσαν και την εδίδαξαν με τα θεόσοφα συγγράμματά τους.
β) Αντιστάθηκαν στην αλλοτρίωσι που προκαλούσε ο ευρωπαϊκός διαφωτισμός μεταξύ των Ορθοδόξων[3].
γ) Στήριξαν στην Πίστι τους Ορθοδόξους λαούς. Ισχυρό ανάχωμα έναντι της λατινικής προπαγάνδας και του προτεσταντικού προσηλυτισμού υπήρξε το θεολογικό έργο των προκρίτων και μεγάλων «κολλυβάδων» θεολόγων, με το οποίο η Ορθόδοξος Εκκλησιολογία εύρισκε την απαραίτητη για την εποχή και τα προβλήματά της θεολογική κατοχύρωσι.
δ) Ανεπτέρωσαν το ηθικό των υποδούλων Ορθοδόξων καλλιεργούντες μαρτυρικό ήθος[4]. Ύπηρξαν αλείπται πολλών νεομαρτύρων.
ε) Έδειξαν ότι με την πιστότητά τους στην Ορθόδοξο Παράδοσι δεν καλλιεργούσαν την μισαλλοδοξία και τον σκοταδισμό, όπως εκατηγορούντο, αλλα επιβεβαίωναν την διαχρονικότητα του ευαγγελικου μηνύματος.
στ) Έδωσαν απάντησι στα αιτήματα των καιρών. Ανάμεσα σε αυτά ήταν η ανάγκη να επανασυνδεθή ο «κανών της προσευχής» με τον «κανόνα της πίστεως», δηλαδή να επανευρεθή το αυθεντικό λειτουργικό ήθος.
ζ) Ανέδειξαν νέους αγίους στην Εκκλησία. Η ίδια η ζωη των «κολλυβάδων» πατέρων ήταν προσανατολισμένη στην προοπτικη της κατά Χάριν θεώσεως και γι’ αυτό ωρισμένοι έδειξαν σημεία αγιότητος ή ανεκηρύχθησαν επισήμως άγιοι, αλλά και προέβαλαν με τα συγγράμματά τους την αγιότητα των αγίων νεομαρτύρων και συγχρόνων τους οσίων ανδρών.
Η παρακαταθήκη των ιερών αυτών ανδρών είναι πολύτιμη και στις ημέρες μας, καθώς η πρόκλησις από το παλαιό και πάντοτε παρόν στην εκκλησιαστική μας ζωή νεωτερικό ήθος μας υποχρεώνει να μετρούμε τις ενέργειές μας με τον γνώμονα του δικού τους ήθους. Οι άγιοι «κολλυβάδες» προέταξαν την θεολογία από την πρακτική ζωή. Η θεολογία και η ευσεβής παρόδοσις έπρεπε να καθορίζουν τον τρόπο της εκκλησιαστικης δράσεως. Η εποχή τους παρουσίαζε συμπτώματα παρόμοια με την δική μας. Στις ημέρες τους κατόπιν προσκλήσεως του Παροναξίας Ιωσήφ Δόξα καπουτσίνοι ιερομόναχοι εξομολογούσαν Ορθοδόξους πιστούς, γεγονός που προεκάλεσε την σφοδρή αντίδρασι του ιεροδιακόνου Μακαρίου του Πατμίου. Αλλά και ο οικουμενικός πατριάρχης Κύριλλος ο Ε’, ο οποίος με την συμφωνία των πατριαρχών της Ανατολής πλην του Αντιοχείας συνοδικώς απέρριψε ως άκυρο το λατινικό ράντισμα, απομακρύνθηκε από τον θρόνο του μετα από ενέργειες μητροπολιτών που διαφώνησαν με την απόφανσί του με κίνητρα μη θεολογικά και από σκοπιμότητες. Οι άγιοι «κολυββάδες» είχαν ταχθή θεολογικώς υπέρ της απόψεως του πατριάρχου Κυρίλλου Ε’[5]. Οι συμπροσευχές με ετεροδόξους, η τάσις αναγνωρίσεως του βαπτίσματος των ετεροδόξων και κάποιες κοινές ποιμαντικής φύσεως πρωτοβουλίες με τους ετεροδόξους, χάριν πρακτικών σκοπών και άλλων σκοπιμοτήτων, παρακάμπτουν και σήμερα τον «κανόνα της πίστεως».
Εξίσου αντίθετη προς το πνεύμα της Φιλοκαλικής Αναγεννήσεως των «κολλυβάδων» είναι η εκκοσμίκευσις, που παρατηρείται σε διαφόρους τομείς της εκκλησιαστικής μας ζωής και αλλοιώνει την πιστότητά μας στο αποστολο-παράδοτο ευαγγελικό ήθος της Εκκλησίας. Οι όσιοι «κολλυβάδες» πατέρες με τα φιλοκαλικα κείμενα που εξέδωσαν και με τα δικά τους θεόσοφα νηπτικά και ερμηνευτικά συγγράμματα προσέφεραν στον λαό του Θεού το αναλλοίωτο βίωμα της πατερικής Παραδόσεως. Στην Φιλοκαλία, την οποία επεξεργάσθηκαν οι άγιοι Μακάριος Κορίνθου και Νικόδημος ο Αγιορείτης, καταγράφονται η αγιοπνευματικη εμπειρία και η απλανής μέθοδος της νηπτικής εργασίας, όπως την έζησαν και την εδίδαξαν μεγάλοι θεολόγοι και ησυχασταί πατέρες της Εκκλησίας απ’ αρχής και μέχρι του 14ου αιώνος. Κατα τον κρίσιμο για την Βυζαντινή αυτοκρατορία αυτόν αιώνα, το ανθρωποκεντρικό (ουμανιστικό) ρεύμα της ευρωπαϊκής Αναγεννήσεως κατέκλυζε την Ορθόδοξη Ανατολή και απειλούσε με οριστικη αλλοίωσι το θεανθρωποκεντρικό της ήθος. Η ησυχαστική όμως θεολογία είχε επιτύχει να το διάσωση. Επιπλέον είχε δημιουργήσει στους κουρασμένους πολιτικά και κοινωνικά Ορθόδοξους λαούς ένα ακμαίο πνευματικό φρόνημα, το οποίο κατα τον Σεβ. Μαυροβουνίου Αμφιλόχιο:
«… δεν ήταν μόνο ορθόδοξη θεωρητική απάντησι στο σύγχρονό τους φιλοσοφικό και θεολογικό προβληματισμό της Δύσεως ή της αρχαίας ελληνικής σκέψεως. Ταυτόχρονα είχε και συγκεκριμένη ιστορική αποτελεσματικότητα, πολύτιμη για την επιβίωσι των ορθοδόξων λαών και τη διατήρησι της καθολικης αυτοσυνειδησίας της Εκκλησίας στους καιρους των δεινών της τουρκοκρατίας[6].»
Κατα παρόμοιο τρόπο η Φιλοκαλική Αναγέννησις του 18ου αιώνος, η οποία δεν αφορούσε μόνο την πλούσια συγγραφική παραγωγή των «κολλυβάδων» πατέρων αλλά και την δημιουργία πολλών εστιών Ορθοδόξου λατρείας, ήθους και βιοτής (στα κολλυβάδικα μοναστήρια και γύρω από εκκλησιαστικά πρόσωπα στον κόσμο), προσέφερε στην Ορθόδοξο Εκκλησία ισχυρή προστασία από την δυναμική επέλασι του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού κατα τον 19ον αιώνα. Οι Φιλοκαλικοι Πατέρες εγνώριζαν πολύ καλά τα «φώτα» του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού και διέκριναν εύστοχα ότι αυτός ο διαφωτισμός απεμάκρυνε τον άνθρωπο από την προσδοκία και την θέα του άκτιστου Φωτός, του οποίου είχαν προσωπική και βιωματική εμπειρία. Γι’ αυτό όλη τους η προσπάθεια ήταν να διασώσουν τον τρόπο και την μέθοδο της ησυχαστικής Ορθοδόξου εκκλησιαστικής ζωής. Το επέτυχαν με πολλές θυσίες. Καρπός του αγώνος των είναι τα χαριτόβρυτα λείψανά τους, τα απαραμίλλου αξίας δογματικά, ποιμαντικά, ερμηνευτικά και λειτουργικά τους έργα, τα μοναστήρια τους. Τα κολλυβαδικά μοναστήρια επί δύο αιώνες κράτησαν την παράδοσι των αγιασμένων κτιτόρων τους. Οι κατανυκτικές αγρυπνίες του Παπαδιαμάντη και του Μωραϊτίδη στον άγιο Ελισαίο της Πλάκας, η αφανής στα μάτια των «φωτισμένων» λάτρεων της ευρωπαϊκής σοφίας λατρευτική και ποιμαντική δραστηριότης του αγίου παπα-Πλανά, ο όσιος Αρσένιος της Πάρου, ο στρατηγός Μακρυγιάννης, ήταν η ώριμη συνέπεια της προηγηθείσης Φιλοκαλικης Αναγεννήσεως. Η ολοφώτεινη παρουσία του αγίου Νεκταρίου και η υπ’ αυτού ανασύστασις του γυναικείου μοναχισμού στην Ελλάδα, καθώς και η λαμπρή σειρά των αγίων μορφών του 20ου αιώνος, ήταν επίσης καρπός του φιλοκαλικου ήθους. Η αναγέννησις της ησυχαστικής ζωής στην Ρουμανία και την Ρωσσία με τον όσιο Παΐσιο Βελιτσκόφσκυ και τους μεγάλους στάρετς μαρτυρεί την ουσιαστική σημασία που είχε η Φιλοκαλικη Αναγέννησις του 18ου αιώνος για τους Ορθοδόξους του Βορρά, οι οποίοι υπέστησαν και άντεξαν την αθεϊστική λαίλαπα του 20ου αιώνος. Οι νεομάρτυρες και ομολογηταί στην Ρωσσία, την Σερβία, την Ρουμανία είναι καρπός της ησυχαστικής παραδόσεως που μεταλαμπαδεύθηκε εκεί από τον ίερό Άθωνα δια των επιγόνων των «κολλυβάδων» πατέρων.
Η Φιλοκαλικη Αναγέννησις δεν είναι μόνον ιστορία. Είναι κυρίως τρόπος Ορθοδόξου ζωής και μήνυμα Ορθοδόξου φρονήματος. Είναι επίσης πρόσκλησις προς εμάς τους Ορθοδόξους του 21ου αιώνα να μένουμε πιστοί σε ό,τι παρελάβαμε από τους αγιασμένους «κολλυβάδες» πατέρες ως Ορθόδοξο εκκλησιαστικό δόγμα και Ορθόδοξο εκκλησιαστικό ήθος. Τους ευχαριστούμε και τους παρακαλούμε να μας βοηθήσουν με την ευχή τους και την πρεσβεία τους προς τον Άγιον Θεόν να τιμήσουμε τους αγώνες τους με την συνέπειά μας στην ιερά τους παρακαταθήκη, τώρα που νέες προκλήσεις ξενόφερτων και δελεαστικών «διαφωτισμών» απειλούν να ανακόψουν και την ιδική μας πορεία προς το αληθινό Φως της ανεσπέρου Βασιλείας του Αναστάντος Κυρίου μας Ιησού Χριστου.
Άγιον Όρος, 20/4/2009
Παραπομπές:
[1] Αρχιμ. Αμφιλοχίου Ράντοβιτς, Η Φιλοκαλικη Αναγέννησι του XVIII και XIX αι. και οι Πνευματικοί Καρποί της, εκδ. ιδρ. Γουλανδρη – Χόρν, Αθληναι 1984.
[2] Βλ. Ίερομ. Λουκά Γρηγοριάτου, Οι Αγιορείται Κολλυβάδες και οι σχέσεις των με την Ύδρα, στον τόμο Πρακτικά Διορθοδόξου επιστημονικού Συνεδρίου «Κωνσταντίνος ο Υδραίος -Νεομάρτυρες, προάγγελοι της αναστάσεως του Γένους», εκδ. Ιερας Μητροπόλεως Ύδρας, Σπετσών και Αιγίνης,Ύδρα 2007.
[3] Πρωτοπρ. Γεωργίου Μεταλληνού, Σχέσεις και Αντιθέσεις, έκδ. Ακρίτας 1998.
[4] Αρχιμ. Γεωργίου, Καθηγουμένου Ιεράς Μονης Οσίου Γρηγορίου, Η προσφορά των Αγίων Νεομαρτύρων στην Εκκλησία και το Γένος, εκδ. Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου, Άγιον Όρος 1991.
[5] Αρχιμ. Γεωργίου Καψάνη, Καθηγουμένου Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους, Η Εκκλησιολογική Αυτοσυνειδησία των Ορθοδόξων από της Αλώσεως μέχρι των αρχών του 20ου αιώνος, στο συλλογικό τόμο ΕΙΚΟΣΙΠΕΝΤΑΕΤΗΡΙΚΟΝ (αφιέρωμα στον Μητροπολίτη Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως κ. Διονύσιο), Θεσσαλονίκη 1999.
[6] Αρχιμ. Αμφιλοχίου Ράντοβιτς, Η Φιλοκαλικη Αναγέννησι…, ενθ’ άνωτ. σελ. 12.
(Πηγή: «Φιλοκαλικοί Πατέρες του 18ου αιώνος», άρθρο του Πανοσιολογιότατου Αρχιμ. Γεωργίου Καψάνη, Καθηγουμένου της Ι.Μ. Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους, Μηνιαίο περιοδικό Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς, Πειραϊκή Εκκλησία, έτος 18ο, αρ.φύλ. 205, Ιούνιος 2009)
***
Σύναξις τῶν Ἁγίων Πατέρων «τῶν Κολλυβάδων»
Ἐν Ἁγίῳ Ὄρει·
Νεόφυτος Καυσοκαλυβίτης, Χριστοφόρος Προδρομίτης, Ἀγάπιος ὁ Κύπριος, Παρθένιος ὁ Σκοῦρτος καὶ Νεόφυτος ὁ Σκοῦρτος, Εὐθύμιος Σταυρουδᾶς, Νικόδημος Ἁγιορείτης, Μακάριος ὁ Νοταρᾶς, Ἀρχιεπίσκοπος Κορίνθου, Ἀγάπιος ἐκ Δημητσάνης, Ἰωάσαφ ὁ Χῖος, Ἰωάσαφ ὁ Πάριος, Ἀθανάσιος ὀ Πάριος, Νήφων ὁ Χῖος, Σίλβεστρος ὁ Καισαρεύς, Διονύσιος ὁ ἐκ Σκιάθου, ὁ Ἐπιφανιάδης, Ἀγάπιος Μεταξᾶς ὁ ἐν Θήρᾳ· οἱ Ἁγιαναννῖται Ὁσιομάρτυρες Γέρων Θεοφάνης καὶ Παΐσιος ἐκ Μεσολογγίου, οἱ διὰ πνιγνοῦ ἐν θαλάσσῃ τελειωθέντες· Παΐσιος ὁ Βελιτσκόφσκυ, Γρηγόριος ὁ Νισύριος, Ἀρσένιος ὁ Πελοποννήσιος, Δανιὴλ ἐκ Ζαγορᾶς, Ἀρσένιος ὁ ἐν Πάρῳ, Κύριλλος ὁ ἐν Πάρῳ, ὁ Παπαδόπουλος, Ἱερόθεος ὁ ἐν Καψάλᾳ, Κύριλλος ὁ ἀντιγραφεὺς ἐκ τῆς Μονῆς τοῦ Προυσοῦ, Ἱερόθεος ἐκ Σηλυβαίνης Καλαβρύτων καὶ Φιλόθεος Γεωργίου ἐκ τῆς Βατοπεδινῆς Σκήτεως.
Ἐν Πάρῳ· Ἀθανάσιος ὁ Πάριος, Δανιὴλ ἐκ Ζαγορᾶς, Ἀρσένιος ἐν Πάρῳ, Κύριλλος ὁ Παπαδόπουλος, Ἠλίας ὁ Γεωργιάδης, Φιλόθεος ὁ Γεωργίου, Ἱερόθεος καὶ Φιλόθεος, οἱ Βοσυνιῶται, Ἡγούμενοι Μονῆς Λογγοβάρδας, Σίλβεστρος ὁ Καισαρεὺς καὶ Ἰωάσαφ ὁ Κοντός, ὁ Πάριος.
Ἐν Φολεγάνδρῳ καὶ Σικίνῳ· Δανιὴλ ὁ ἐκ Ζαγορᾶς καὶ Ἀρσένιος ὁ ἐν Πάρῳ
Ἐν Θήρᾳ· Ἀγάπιος Μεταξᾶς ἐκ Κωνσταντινουπόλεως ἀσκήσας ἐν Ὕδρᾳ, Πορφύριος, ὁ ἐκ Γωνίας Θήρας καὶ Διονύσιος ὁ ἐκ Σκιάθου, ὁ Ἐπιφανιάδης
Ἐν Σκιάθῳ· Νήφων ὁ Χῖος, Γρηγόριος ὁ Νισύριος, Ἀπολλὼ ὁ Πελλοπονήσιος, Διονύσιος ὁ Ἐπιφανιάδης, Γρηγόριος ὁ Χατζησταμάτης, Ἀγάθων ὁ Χῖος, Σισώης ὁ Κεφαλλήν, Ἰγνάτιος ὁ Πελοποννήσιος καὶ Ἀθηνόδωρος ὁ Πελοποννήσιος, αὐτάδεφοι Ἀπολλώ, Πορφύριος, ὁ ἐκ Γωνίας Θήρας, Φλαβιανός, Ἀλύπιος καὶ Κασσιανός, Ἡγούμενοι Μονῆς Εὐαγγελισμοῦ, Νεόφυτος ὁ Σκοῦρτος, Εὐθύμιος ὁ Σταυρουδᾶς, Ἰωάσαφ ὁ Χῖος καὶ Ἰωάσαφ ὁ Κοντός, ὁ Πάριος.
Ἐν Νάξῳ· Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, Νήφων ὁ Χῖος, Γρηγόριος ὁ Νισύριος καὶ Ἀρσένιος ὁ Πελοποννήσιος.
Ἐν Ἰκαρίᾳ· Νήφων ὁ Χῖος, Μακάριος ὁ Νοταρᾶς, Γρηγόριος ὁ Νισύριος, Γρηγόριος ὁ Χατζησταμάτης, Ἀπολλὼ ὁ Πελοποννήσιος, Ἰγνάτιος ὁ Πελοποννήσιος καὶ Ἀθηνόδωρος ἢ Ἀπολλόδωρος ὁ Πελοποννήσιος, αὐτάδελφοι Ἀπολλώ, Παρθένιος ὁ Παρθενιάδης, ὁ ἐν Διδυμοτείχῳ Ἱερομάρτυς, Σισώης ὁ Κεφαλλήν, Ἰσίδωρος ὁ Σάμιος, ὁ Κυριακόπουλος, Νεῖλος ὁ Καλόγνωμος, Ἀγάθων ὁ Χῖος, Χαρίτων ὁ Ἰκάριος.
Ἐν Σάμῳ· Νήφων ὁ Χῖος, Γρηγόριος ὁ Νισύριος, Ἀρσένιος ὁ Πελοποννήσιος, Ἰσίδωρος ὁ Σάμιος, ὁ Κυριακόπουλος, Θεοδόσιος, Μητροπολίτης Σάμου, Ἀγαθάγγελος, Ἀνανίας καὶ Ἰωσήφ, ὑποτακτικοὶ Νήφωνος, Ἰγνάτιος ὁ Πελοποννήσιος καὶ Θεοφάνης ὁ θαυματουργός.
Ἐν Πάτμῳ· Μακάριος ὁ Νοταρᾶς, Νήφων ὁ Χῖος, Γρηγόριος ὁ Νισύριος, Ἀρσένιος ὁ Πελοποννήσιος, Ἀθανάσιος ἐξ Ἀρμενίας, Παρθένιος Παρθενιάδης, ὁ ἐν Διδυμοτείχῳ Ἱερομάρτυς, Ἀπολλὼ ὁ Πελοποννήσιος, Ἰγνάτιος ὁ Πελοποννήσιος καὶ Ἀθηνόδωρος ὁ Πελοποννήσιος, αὐτάδελφοι Ἀπολλώ, Νικόδημος ὁ Κάππος καὶ Ἀμφιλόχιος ὁ Κάππος, Μητροπολίτης Πηλουσίου, Ἰσίδωρος ὁ Σάμιος, ὁ Κυριακόπουλος, Ἀγάπιος, Γαβριήλ, Νικηφόρος καὶ Θεόκτιστος ἐκ Σόφιας.
Ἐν Λειψοῖς καὶ Φούρνοις· Νήφων ὁ Χῖος καὶ Γρηγόριος ὁ Νισύριος.
Ἐν Ὕδρᾳ· Μακάριος ὁ Νοταρᾶς, Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, Σίλβεστρος ὁ Καισαρεύς, Κωνσάντιος ἐκ Γούρας Θεσσαλίας, Διονύσιος ὁ ἐν Σκιάθῳ, ὁ Ἐπιφανιάδης, Ἀγάπιος Μεταξᾶς ἐκ Κωνσταντινουπόλεως, Ἱερόθεος ἐκ Σηλυβαίνης Καλαβρύτων καὶ Φιλόθεος Γεωργίου.
Ἐν Χίῳ· Μακάριος ὁ Νοταρᾶς, Νήφων ὁ Χῖος, Ἀθανάσιος ὁ Πάριος, Νεῖλος ὁ Καλόγνωμος, Νικηφόρος ὁ Χῖος, Ἀβέρκιος ὁ Ἰβηροσκητιώτης Ἡγούμενος ἐν τῇ Μονῇ τοῦ Βρετοῦ, Γερβάσιος Ἰβηροσκητιώτης, Διάδοχος Ἀβερκίου ἐν Μονῇ Βρετοῦ, Σεραπίων Ἰβηροσκητιώτης, Καπίτων Ἱερομάρτυς, Ἡγούμενος Μονῆς Βρετοῦ, Ὁσιομάρτυρες Μονῆς Βρετοῦ, Σεραπίων, Καρύων, Κύριλλος, Νεῖλος, Σέριδος, Σαμουήλ, Νίκων, Ἄνθιμος, Νικόλαος, Σεραπίων καὶ Γερμανός, Δωρόθεος Πρώϊος, Ἱερομάρτυς Μητροπολίτης Ἀδριανουπόλως, Ἰωάσαφ ὁ Ῥόδιος, Μελέτιος ὁ Χῖος, Ἰωσὴφ ὁ ἐκ Φουρνᾶ, Ἀνανίας, Μελέτιος ὁ Χῖος καὶ Ἰάκωβος ὁ Χῖος.
Ἐν Σύρῳ· Διονύσιος ὀ ἐν Σκιάθῳ, ὁ Ἐπιφανιάδης.
Ἐν Πόρῳ· Φιλόθεος Γεωργίου καὶ Ἱερόθεος Βοσυνιώτης.
Μνήμη των εγκαινίων της Κωνσταντινουπόλεως, όπου Άγγελοι την ζωγράφησαν και άγγελοι χάραξαν το σχέδιό της, το οποίο έκτοτε υπάρχει χαραγμένο με χρυσές γραμμές στα φυλλοκάρδια του Γένους. Αλέξανδρος Μωραϊτίδης
https://iconandlight.wordpress.com/2021/05/10/%ce%bc%ce%bd%ce%ae%ce%bc%ce%b7-%cf%84%cf%89%ce%bd-%ce%b5%ce%b3%ce%ba%ce%b1%ce%b9%ce%bd%ce%af%cf%89%ce%bd-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%ba%cf%89%ce%bd%cf%83%cf%84%ce%b1%ce%bd%cf%84%ce%b9%ce%bd%ce%bf%cf%85/
Όντας εθεμελιώνανε οι Αρχάγγελοι την Πόλη… Εγκαίνια της Κωνσταντινουπόλεως
https://iconandlight.wordpress.com/2017/05/10/17390/
Ἀπολυτίκιον τῶν Ἁγίων Κολλυβάδων Πατέρων.(Ποίημα Δρος Χαραλάμπους Μ. Μπούσια)
Ἦχος πλ. α΄. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Κολλυβάδων Πατέρων χορείαν μέλψωμεν προασπιστῶν εὐσεβείας, ἡσυχαστῶν νηπτικῶν, φιλοκάλου νεαυγῆ ἀναγεννήσεως ἄστρα φωτίσαντα χοροὺς Ὀρθοδόξων εὐλαβῶς ἐν ἔτεσι δυσχειμέροις ἠθῶν πατρῴων ὡς βάκτρα στεῤῥὰ πιστοὺς ἐπιστηρίζοντα.
Ἀπολυτίκιον τῶν Κολλυβάδων Πατέρων (Ἰσιδώρας Ἅγιεροθείτισσας)
Ἦχος α΄. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Κολλυβάδων Πατέρων τὴν χορείαν τιμήσωμεν, Πνεύματος Ἁγίου τοὺς μύστας, οἰκονόμους τῆς χάριτος, Χριστοῦ τὸ Εὐαγγέλιον ἡμῖν, ἐδίδαξαν ἐν χρόνοις χαλεποῖς· καὶ ἀστέρες ὡς ὑπέρφωτοι τῶν ψυχῶν, τῆς πλάνης σκότος λύουσιν· χαίροις, τῶν θεοφόρων ἡ πλειάς, χαίρετε γένους στήριγμα, χαίρετε ἀληθείας οἱ πυρσοί, καὶ πίστεως ἐκφάντορες.
Ἀπολυτίκιον τῆς Ὁσίας Παρθένου Καλῆς, τῆς ἐλεήμονος
Ἦχος δ´. Ὡς τῶν αἰχμαλώτων.
Ὡς τῆς παρθενίας κάλλος θαυμαστὸν καὶ τῶν πεινώντων διατροφή, θεραπεία ἀσθενῶν, τῶν Ὁσίων ἀγλάϊσμα, τῆς εὐποιΐας κανὼν, Καλὴ θαυματόβρυτε, πρέσβευε Χριστῷ τὰ καλὰ δοθῆναι ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν.
Ἀπολυτίκιον Γενεθλίων/Ἐγκαινίων Κων/πόλεως.
Ἦχος δ΄.
Τῆς Θεοτόκου ἡ Πόλις, τῇ Θεοτόκῳ προσφόρως, τὴν ἑαυτῆς ἀνατίθεται σύστασιν, ἐν αὐτῇ γὰρ ἐστήρικται διαμένειν, καὶ δι᾽ αὐτῆς περισώζεται καὶ κραταιοῦται, βοῶσα πρὸς αὐτήν, Χαῖρε ἡ ἐλπίς πάντων τῶν περάτων τῆς γῆς.
Ἀπολυτίκιον τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος Μωκίου .
Ἦχος πλ. α΄. Τὸν Συνάναρχον Λόγον.
Πανσοφία ἀνδρείᾳ ἀνόμους ἤσχυνας, πνευματικῇ σοι δοθείση καταμωκίσας αὐτούς, Ἱερόαθλε τρανῶς Μώκιε ἔνδοξε, τῆς Ἀμφιπόλεως ποιμὴν, Μακεδονίας φωστήρ, ἀδάμας δέ Βυζαντίου∙ Χριστῷ πρεσβεύων μὴ παύσῃ, ἐλεηθῆναι τάς ψυχάς ἡμῶν.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος Μωκίου
Ἦχος α’. Χορὸς Ἀγγελικός
Χριστῷ ἱερουργῶν, ἱερεὺς ὢν τῆς δόξης, θυσίαν λογικήν, καὶ ὁλόκληρον θῦμα, ἀθλήσεως ἄνθραξι, σεαυτὸν προσενήνοχας· ὅθεν Μώκιε, διπλῷ στεφάνῳ σε στέφει, ὁ δοξάσας σε, ὡς δοξασθείς σου τοῖς ἄθλοις, Χριστὸς ὁ φιλάνθρωπος.
Ἀπολυτίκιον τῶν Ἁγίων Ὁσιομαρτύρων Ὀλυμπίας καὶ Εὐφροσύνης τῶν ἐν τὴν ἱερὰν Μονὴν τῶν Καρυῶν Θέρμης Λέσβου,
Ἦχος δ΄. Ταχὺ προκατάλαβε.
Ὁσίως μονάσασα τῶν Καρυῶν τῇ Μονῇ, ἐν ταύτῃ ἐνήθλησας τῶν πειρατῶν τῇ χειρί, κτανθεῖσα θεόληπτε, ὅθεν ἄρτι γνωσθεῖσα, ἐπινεύσει τῇ θείᾳ, ἔδειξας Ὀλυμπία, τὴν σὴν ἄθλησιν πᾶσι, διό σε Ὁσιομάρτυς, Χριστοῦ μακαρίζομεν.
Ἕτερον. Ἀπολυτίκιον τῶν Ἁγίων Ὁσιομαρτύρων Ὀλυμπίας καὶ Εὐφροσύνης τῶν ἐν Λέσβω,
Ἦχος α΄. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Θεῷ ἀνατεθεῖσα ἐκ νεότητος πάνσεμνε, ἐμόνασας ὁσίως, καὶ ἀνδρείως ἐνήθλησας, διὸ ἐπιφανεῖσα μυστικῶς, ἐδήλωσας τὴν ἄθλησιν τὴν σήν, ἣ ὑμνοῦμεν Ὀλυμπία ᾀσματικῶς βοῶντες Ὁσιομάρτυς· δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ τοῖς Ἁγίοις Ἀθληταῖς, λαμπρῶς σε ἀριθμήσαντι.
Ἀπολυτίκιον τῶν Ἁγίων Κυρίλλου καὶ Μεθοδίου τῶν αὐταδέλφων
Ἦχος πλ. α΄. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Ἀποστόλων τὸν ζῆλον ἐπιδειξάμενοι, ἐπὶ τὰς χώρας τῶν Σλάβων Εὐαγγελίου τὸ φῶς, διηυγάσατε λαμπρῶς θείῳ κηρύγματι, Θεσσαλονίκης οἱ βλαστοί, καὶ ἀστέρες φαεινοί, Μεθόδιε σὺν Κυρίλλῳ, αὐτάδελφοι θεηγόροι, Ἐκκλησιῶν ἡ σεμνοπρέπεια.
Ἀπολυτίκιον τοῦ Ἁγίου Νεομάρτυρος Ἀργυρίου, τοῦ ἐξ Ἐπανόμης
Ἦχος γ . Θείας πίστεως.
Χαίρει ἔχουσα, Ἐπανομὴ σε, θεῖον βλάστημα, καὶ πολιοῦχον, Νεομάρτυς τοῦ Σωτῆρος Ἀργύριε, καὶ τὴν ἁγίαν σου ἄθλησιν μέλπουσα, τῇ σῇ πρεσβείᾳ προστρέχει κραυγάζουσα. Μάρτυς ἔνδοξε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἡμῖν τό μέγα ἔλεος.
Ἦχος α΄. Τῶν οὐρανίων ταγμάτων. (Ποίημα Δρος Χαραλάμπους Μ. Μπούσια)
Τῶν Κολλυβάδων Ἁγίων χορείαν πάνσεπτον, ἀνθισταμένην πίστει τῶν ἠθῶν ἀλλοιώσει ἡμῶν τῶν Ὀρθοδόξων καὶ τὴν ὁδὸν ἡσυχίας καὶ νήψεως δεικνῦσαν πᾶσι τιμήσωμεν εὐλαβῶς ὡς στεῤῥὰν κρηπῖδα πίστεως.
Ἀγωνιστῶν Ὀρθοδόξων σεπτὴν ὁμήγυριν, Πατέρων Κολλυβάδων ἠθικὸν πτερωσάντων ἁπάντων Ὀρθοδόξων μελῳδικῶς εὐφημήσωμεν ᾄσμασι κοινοῖς καὶ ὕμνοις βοῶντες πανευλαβῶς· Εὐσεβείας πύργοι, χαίρετε.
iconandlight 